سرنوشت نامعلوم داوری فیلم‌ها در جشن بیستم خانه سینما
رکنا: بیستمین جشن بزرگ سینمای ایران یا همان جشن خانه سینما به دبیری علی نصیریان امسال قرار است کمی زودتر از موعد و روز ملی سینما (٢١ شهریور) برگزار شود.
برگزاری جشنی زودهنگام بیشتر به این به این علت که ٢١ شهریور با دهه اول محرم و عزاداری حضرت اباعبدالله حسین(ع) مقارن می‌شود و نکته دیگر اینکه امسال آخرین دوره‌ای است که جشن خانه سینما Cinema با قدمت ٢٠ ساله با آیین‌نامه سالانه برپا می‌شود و از سال آینده جشن خانه سینما به شیوه آکادمی و انجمن عالی برگزار خواهد شد.
اما بحثی که از هفته اخیر مطرح شده این است که چه فیلم‌هایی امسال در بیستمین دوره جشن خانه سینما مورد قضاوت Judgment داوران قرار می‌گیرند و فرصت نمایش برای‌شان فراهم می‌شود. در سال‌هایی که جشن خانه سینما برگزار شده اکثرا فیلم‌هایی مورد قضاوت قرار گرفتند که پروانه نمایش خود را از وزارت ارشاد دریافت کرده بودند؛
داوری جشن خانه سینما نیز همچون قواعد و آیین‌نامه جشنواره فیلم فجر هرساله با تغییرات همراه بوده است. در دوره‌ای از جشن خانه سینما صرفا فیلم‌هایی که در جشنواره فیلم فجر حضور داشتند داوری می‌شدند؛ سال بعد تصمیم گرفته می‌شد فیلم‌هایی که دارای پروانه ساخت هستند مورد قضاوت قرار گیرند؛ اما سال بعدتر اعلام شد فیلم‌ها باید دارای پروانه نمایش باشند تا امکان شرکت و داوری آنها در جشن خانه سینما فراهم شود. به هر جهت امسال این بحث مطرح است که آیا می‌توان برای نمایش و داوری فیلم‌هایی که صرفا پروانه ساخت دریافت کردند و بنا به هر دلیل نتوانستند به اکران عمومی برسند فرصت فراهم کرد یا خیر؟
اما آنچه در این میان بیشتر مطرح است نمایش و قضاوت برای فیلم‌های توقیفی است که صرفا مجوز ساخت دارند و در عین حال افکار عمومی را هم به خود جذب کرده‌اند و به نوعی مخاطب در انتظار نمایش این فیلم‌هاست والا سینمای ایران پر است از فیلم‌هایی که مجوز ساخت دارند اما نه از کیفیت ساختاری مناسب برخوردارند و نه سینمایی در خود را باز می‌کند تا این فیلم‌ها را برای مخاطب به نمایش بگذارد. به عبارت دیگر وقتی فیلم‌ها خودشان نمی‌توانند از خود دفاع کنند دیگر از چه کسی باید توقع داشت که سنگ این فیلم‌ها را به سینه بزند. بحث سر این فیلم‌ها نیست.
به نظر می‌می رسد فیلم‌هایی نظیر «خانه پدری» و «کاناپه» کیانوش عیاری یا «آشغال‌های دوست داشتنی» محسن امیریوسفی نمونه فیلم‌هایی هستند که ذهن جست‌وجوگر مخاطب به دنبال این فیلم‌هاست.
می‌توان استثنا قائل شد
فرهاد توحیدی که دو دوره (سیزدهم و چهاردهم) دبیر جشن بزرگ سینمای ایران بود درباره موضوع مناقشه‌برانگیز داوری فیلم‌های توقیفی در جشن خانه سینما به «اعتماد» می‌گوید: «به عقیده من موضوع فراتر از فیلم‌های توقیفی است؛ من اینجا می‌خواهم از حقوق همکارانم صحبت کنم، با در نظر گرفتن اینکه این مباحث محملی است برای نمایش و داوری فیلم‌های توقیفی و خانه سینما موظف است به عنوان یک تشکل و نهاد صنفی حامی حقوق همکاران خود باشد اما اینجا بحث بر سر اصول است؛ شمار فیلم‌هایی که در سه سال گذشته به هر دلیل پشت خط اکران مانده‌اند و نتوانستند به نمایش عمومی در بیایند آنقدر زیاد است که به نظرم بد نباشد امسال حداقل شرط پروانه نمایش فیلم‌ها را بردارند و فیلم‌های پشت خط اکران را به نمایش و داوری بگذارند. جشن خانه سینما که جشن اصناف است و تماشاگر دیگری جز همکاران خود ندارد می‌تواند فرصت محدود نمایش را برای اهالی صنف خود فراهم کند. »
توحیدی در خصوص صحبت‌های اخیر محمدمهدی عسگرپور مبنی بر اینکه داوری فیلم‌های اکران نشده در کنار فیلم‌های دیده شده توسط مردم، در جشن خانه سینما اجحاف در حق فیلم‌های اکران عمومی شده است، توضیح می‌دهد: «جشن خانه سینما در شرایط طبیعی مطابق با الگوی روز و اسکار گام برمی‌دارد اما باید دقت کنیم فیلم‌هایی که در امریکا ساخته می‌شوند در بیش از ٤ هزار سالن فرصت نمایش دارند و مردم به تماشا و داوری آثار می‌نشینند و بازخورد این فیلم‌ها مشخص می‌شود؛ لذا جوایز اسکار متاثر از استقبال مردم است اما بدانیم شرایط آنجا با کشور ما کاملا فرق می‌کند.»
وی ادامه می‌دهد: «اگر هر سال مقررات دچار بازنگری نشود می‌توان به آن پایبند بود اما از آنجایی که قرار است آیین‌نامه آکادمی از سال آینده نهایی و اجرا شود و تا جایی که می‌دانم آیین‌نامه دستخوش تغییرات است پس می‌توان استثنا قائل بود و امکان نمایش و قضاوت ١٢٠ فیلم که از اکران جامانده‌اند فراهم شود. در هر صورت بدانیم اگر خانه سینما محلی برای نمایش این فیلم‌ها فراهم نکند این فیلم‌ها در ادامه با سختی‌های بیشتری روبه‌رو خواهند بود. »
اما از طرفی این بحث هم مطرح است که نمایش فیلم‌های توقیفی و ْآن دسته از فیلم‌هایی که پروانه نمایش ندارند ممکن است در داوری دیگر آثار اکران شده تاثیر بگذارند که توحیدی دراین مورد توضیح می‌دهد: «اگر این دغدغه وجود دارد که فیلم‌های نمایش داده نشده توجه داوران آکادمی را به خود جلب می‌کنند و نگاه داوران به سمت فیلم‌های تازه ساختی که طراوت بیشتری دارد می‌رود می‌توان این فیلم‌ها را از دایره رقابت کنار گذاشت اما امکان نمایش این فیلم‌ها را برای همکاران سینمایی و اصناف فراهم کرد. که اگر این فرصت هم فراهم نشود که دیگر باید سکوت کرد.»
در همین زمینه کانون کارگردانان سینمای ایران در نامه‌ای که هنوز رسمی نشده از دست‌اندرکاران برگزاری جشن بیستم به ریاست علی نصیریان خواسته‌اند که در آخرین دوره اجرای جشن براساس آیین‌نامه سالانه، شرایط برای داوری فیلم‌هایی که پروانه ساخت گرفته ولی اکران نشده‌اند نیز فراهم شود.
بیشتر از این محروم‌مان نکنید
اما کیانوش عیاری درباره درخواست کانون کارگردانان از برگزارکنندگان جشن خانه سینما برای داوری فیلم‌های دارای مجوز ساخت، گفت: «با وجود برخی مباحث درباره مضرات احتمالی این کار، نظر من هم بر این است که نباید فیلم‌هایی که امکان اکران پیدا نکرده‌اند، محرومیت بیشتری ببینند. »
کارگردان فیلم‌های «خانه پدری» و «کاناپه» که آثارش به دلایل متعدد اکران نشده و برای یکی از آنها هم امیدی به دریافت مجوز ندارد، در گفت‌وگویی با ایسنا درباره نظرات متفاوتی که نسبت به درخواست کانون کارگردانان مطرح شده است، بیان کرد: «در برخی اظهارنظرها آمده است، داوری شدن فیلم‌هایی که اکران عمومی نشده یا به دلایل مختلف با سانسور مواجه شده‌اند، می‌تواند در نظر داوران تاثیرگذار باشد. من هم با این نظر موافقم که خواه‌ناخواه ممکن است فیلم‌های توقیفی اندکی مورد توجه بیشتر واقع شوند و این یک خصلت انسانی است که به این گونه پیش می‌رود.»
عیاری در عین حال گفت: «اما از طرفی دیگر این مساله هم دلیل نمی‌شود که به‌خاطر چنین احتمالی فیلم‌هایی که از نمایش محروم هستند، به محرومیت بیشتری دچار بشوند، بنابراین بسیار موافقم که آنها هم مورد داوری قرار بگیرند.»
او با اشاره به اینکه «ممکن است این تصور پیش آید که صرفا برای فیلم‌های خودش همچون «خانه پدری» و «کاناپه» این‌طور اظهارنظر می‌کند»، گفت: تاکید دارم که موافقت خودم را به طور کلی عنوان کرده‌ام.
با این حال مهرداد فرید- رییس انجمن تهیه‌کنندگان و کارگردانان سینما- ضمن حمایت از موضع کانون کارگردانان درباره داوری فیلم‌های دارای مجوز ساخت در جشن خانه سینما گفت: این اتفاق سبب می‌شود تا فیلم‌هایی که پشت سد سانسورهای غیرمستقیم سینماداران مانده‌اند، توسط اهالی سینما ارزیابی شوند.
شورای مرکزی کانون فیلمنامه‌نویسان هم در نامه‌ای خطاب به علی نصیریان- رییس جشن بیستم خانه سینما- نوشته است: «انتظار داریم با توجه به مقام و موقعیت‌تان این فرصت را به فیلم‌ها و فیلمنامه‌های خلق شده بدهید تا حتی اگر شده یک بار برای همکاران‌مان به نمایش دربیاید و مورد ارزیابی قرار بگیرد. روا نیست فیلم‌هایی که پروانه ساخت گرفته‌اند و بعضا حتی پروانه نمایش هم دارند، توسط اهالی سینما به فراموشی سپرده شوند. »
ارسال نظر