بروکینگز: آمریکا به آسانی نمی تواند تهدید موشکی ایران را مهار کند

به گزارش رکنا، روز گذشته میزگرد نشست بروکینگز که چندی پیش با حضور کارشناسان در رابطه با محدودسازی توانمندی های هسته ای و موشکی ایران در واشنگتن برگزار شد بخش دوم آن با عنوان «راهکار جدید معمار تحریم ایران در نشست بروکینگز به سیاستگذاران آمریکا » منتشر شد. در بخش سوم و آخر این نشست ون دیپن ( (VANN H. VAN DIEPENمعاون اسبق موسسه امنیت بین المللی و عدم اشاعه هسته ای وابسته به وزارت خارجه آمریکا بحث را به پایان می رساند که از در ادامه می خوانید:

بروکینگز: آمریکا به آسانی نمی تواند تهدید موشکی ایران را مهار کند

وَن دیپن: عصر بخیر و تشکر از حضورتان. قصد دارم که نکات کلیدی گزارش مان در رابطه به فعالیت های موشکی ایران را به شکل اجمالی ارایه کنم.

این گزارش با شرحی بر موشکهای کوتاه برد و میان برد و همچنین موشکهای کروز زمین به زمین ایران آغاز می شود. این موشکها نه تنها سلاح تهدیدکننده هستند، بلکه بخشی از مجموعه قابلیت های متعارف نظامی ایران محسوب می شوند. موشکهای مزبور می توانند به اهداف منطقه ای ایران صدمه جدی وارد کنند که این صدمات با افزایش دقت موشکهای مزبور، افزایش نیز خواهند یافت. در گزارش ما به این نکته توجه داده شده که ایران حداقل از چهار مسیر، ساخت موشکهای بالستیک قاره پیمایی را که قابلیت رسیدن به خاک آمریکا را دارند دنبال می کند و این قویا حکایت از آن دارد که ایران به شکل فعالی برای در اختیار داشتن چنین سیستمی در آینده تمام تلاش خود را می کند. این چهار مسیر عبارتند از:

1. ساخت لانچر فضاپیما که فناوری مهمی در عرصه ساخت موشکهای بالستیک قاره پیما (ICBM) محسوب می شود.

2. ساخت موشک بالستیک خرمشهر که دارای برد متوسط با قابلیت حمل کلاهک سبک است و سیستم پیشران اش، قابلیت استفاده در موشکهای ICBM با سکوی پرتاب متحرک را دارد.

3. ساخت موتور پیشران با سوخت مایع که بر اساس گزارش ها با همکاری کره شمالی طراحی شده و قابلیت استفاده در موشکهای ICBM را دارد.

4. ساخت موتور پیشران سازگار با ICBM که از سوخت جامد استفاده می کند و ظاهرا ایران در مرحله تست آزمایشگاهی آن و ساخت تاسیسات تولید آن است.

گزارش ما سپس نقش مهم قدرت موشکی ایران و اهداف آن در سیاست امنیتی ایران را توضیح می دهد و به تهدیدات جدی ای که این قدرت موشکی، متوجه دوستان و متحدان آمریکا می کند می پردازد.

در گزارش ما به پنج هدف مهم که از نظر ما آمریکا باید در رابطه با تهدید موشکهای ایران مد نظر داشته باشد اشاره شده است.

1. ممانعت از حمله و تهدید آمریکا و دوستانش توسط ایران

2. توقف در پیشرفت کمی و کیفی قابلیت های موشکهای منطقه ای ایران و گروه های نیابتی اش. برنامه موشکی گروه های نیابتی ایران از آن جهت مهم است که تهدید از سوی موشکهای منطقه ای ایران را افزایش می دهد و این توان را به گروه های نیابتی ایران خواهد داد تا در راستای منافع ایران و به شکل مستقل دست به حمله بزنند و تهران هم به ظاهر منکر نقش داشتن در حملات گردد.

3. کاهش توانمندی برنامه موشکی ایران و گروه های نیابتی اش در هدف قرار دادن اهداف نظامی.

4. ایجاد تاخیر در توسعه قابلیت های موشکی ایران به منظور هدف قرار دادن اهداف فرا منطقه ای خصوصا اهداف در داخل خاک آمریکا و متقاعد کردن ایران برای پذیرش این امر.

5. متقاعد کردن ایران برای عدم ساخت کلاهک هسته ای قابل حمل توسط موشک و تاخیر انداختن در این برنامه

اتکای ایران به برنامه موشکی اش برای رسیدن به اهدافی که در نظر دارد موجب می شود که این کشور قاطعانه در مقابل خواست آمریکا برای توقف برنامه موشکی اش مقاومت کند. زمانی که این مقاومت، با وسعت قدرت موشکی کنونی ایران تلفیق شود وضعیتی حاصل خواهد شد که آمریکا به آسانی نمی تواند تهدید موشکی ایران را مهار کند. برای اینکه آمریکا بتواند در رسیدن به پنج هدف مذکور موفق شود باید همزمان از 9 ابزار، با شدت و خلاقیت ممکن بهره ببرد تا به حداکثر منفعت دست یابد.

· دو ابزار از نُه ابزار مزبور که در توقف پیشرفت کمی و کیفی تهدیدات موشکی ایران نقش مهمی را ایفا می کنند عبارتند از :

1) کنترل تبادل فناوری با ایران (Trade controls).

2) ممنوعیت تبادل فناوری با ایران (Trade interdiction)

البته این ابزار به دلیل توانمندی های موشکی ایران، گستردگی فناوری های قابل استفاده در حوزه موشکی و همچنین ناتوانی همیشگی چین و روسیه در ممانعت از اشاعه تسلیحات در برنامه موشکی ایران، از اهمیت حاشیه ای و کمی برخوردارند. این بدان معنی است که آمریکا و دوستانش باید از یک سو به سیاست اعلام شده توسط آمریکا(declaratory policy) و از سوی دیگر به توانمندی های نظامی خود اتکا کنند.

سه ابزار دیگر که مکمل یکدیگر نیز هستند عبارتند از

1) پدافند موشکی (Missile Defense)

2) دفاع مقاومتی (Passive defense)

3) قابلیت های های تهاجمی و فرسایشی (Offensive attrition capabilities)

سه ابزار فوق به منظور بازدارندگی، دفاع و یا دفع تهدیدات موشکی ایران استفاده خواهند شد.

هر چند که سامانه های دفع موشکهای بالستیک و کروز گرانقیمت و ناقص هستند اما می توانند در مقابل حملات کوچک و دفع طرح های آفندی و پیچیده ایران به ما کمک کنند. آمریکا باید با همکاری با شرکای اش در صدد بهینه سازی سیستم پدافند موشکی هم در سطح منطقه و هم به شکل بالقوه در حوزه اروپای غربی و ایالات متحده باشد.

· (ششمین ابزار این است که) آمریکا و شرکای منطقه ایش برای ممانعت از حملات موشکی ایران و محدود سازی توان ایران در نیل به اهداف نظامی اش، باید طیف وسیعی از توانمندی های نظامی و آفندی خود را – ازحملات سایبری گرفته تا حملات پیشدستانه - توسعه بخشند تا از توان و گزینه های لازم برای کاهش قدرت موشکی ایران و زیرساختهای تولید موشک در این کشور برخوردار باشند.

· به موازات به کار گیری ابزار مزبور، هفتمین و هشتمین ابزار (برای رسیدن به اهدافی که پیشتر ذکر شد) فشار دیپلماتیک و تحریمها هستند که نقش مهمی در ممانعت ایران از افزایش تهدیدهای موشکی اش علیه دیگران دارد. نقش دیگر این دو ابزار، قانع کردن سایر کشورها برای پرهیز از کمک به ایران در برنامه موشکی اش هستند. به علاوه امید به اینکه ایران تا حدودی، برای کاهش برخی از ابعاد برنامه موشکی اش متقاعد شود نیز افزایش می یابد.

نظر به اینکه احتمال افزایش تحریم های بیشتر از سوی سازمان ملل و آمریکا علیه ایران کم است، اعمال تحریمهای بیشتر از سوی آمریکا برای هدف قرار دادن توانمندی های موشکی ایران، باید از طریق تحریم طرفهای ثالثی که در حوزه برنامه موشکی با ایران مراوده دارند صورت گیرد. بنابراین برای اثربخش بودن این موضوع، آمریکا باید آماده ی این باشد که مهار برنامه موشکی ایران و روابط دو جانبه با کشورهایی که طرفهای ثالث در حوزه قضایی آنها قرار دارند را، در اولویت بالاتری قرار دهد.

· نهمین ابزار،دیپلماسی مستقیم با ایران است. البته امید به استفاده از این ابزار در آینده نزدیک غیر واقع بینانه است زیرا

1) برنامه موشکی، در حوزه امنیت ملی و سیاست خارجی ایران نقش محوری دارد.

2) ایران برای مذاکره پیرامون محدودسازی برنامه موشکی اش دایما مقاومت می کند.

3) ایران فهرست بلندی از عدم پایبندی به معاهدات هسته ای را درکارنامه خود دارد.

4) مذاکرات گذشته با ایران ماهیت پیچیده ای داشته اند.

5) ایران و آمریکا در وضعیت مقابله کردن با یکدیگر هستند.

البته هر چند که هشت ابزار نخست می توانند فعالیت های موشکی ایران را با دشواری و تاخیر در برنامه موشکی اش مواجه کنند و توانایی ایران برای استفاده از توان موشکی جهت رسیدن به اهداف سیاسی و نظامی اش را کاهش دهند، اما نمی توانند مانع کشور قاطع و مبتکری چون ایران از تعقیب فعالیتهای موشکی اش گردند. سرانجام آنکه این خود ایران است که باید تصمیم به محدودیت برنامه موشکی اش بگیرد.

بنابراین دیپلماسی با ایران، باید بخشی از ابزار ما باشد چرا که اولا اوضاع در آینده ممکن است به گونه ای تغییر کند که امید به مذاکره را افزایش دهد و ثانیا آمادگی آمریکا برای مذاکره، می تواند به شکل گیری حمایت بین المللی از روشهای جدید و مورد نیاز برای پرداختن به تهدیدات موشکی ایران کمک کند.

گزارش ما ( گزارش مشترک دیپن و آینهورن) به شرح هفت گزینه ی بالقوه برای محدود سازی برنامه موشکی ایران می پردازد و این گزینه ها را بر اساس میزان تاثیرشان بر کاهش تهدیدات موشکی ایران و نظارت بر برنامه موشکی این کشور و اینکه این گزینه ها تا چه حد قابل مذاکره با ایران هستند را مورد ارزیابی قرار می دهد. هفت گزینه شامل طیفی از محدودیت ها - از ممنوعیت توسعه، پرتاب، در اختیار داشتن یا صادرات موشکهای خاص گرفته تا توسعه کیفی لانچرهای پرتاب فضاپیما و موشکهایی که دارای برد منطقه ی خاورمیانه ای هستند - می گردند.

ارزیابی های ارایه شده در گزارش ما نشان می دهد که تحقق دو گزینه از هفت گزینه مذکور، از بخت بیشتری نسبت به سایر گزینه ها برخوردار است.

1. نخستین گزینه، ممنوعیت (آزمایش) پرتاب موشکهای با برد بلند است. در صورت وضع مقررات دقیق، این ممنوعیت تهدید موشکی ایران علیه خاک آمریکا را به شکل چشمگیری کاهش می دهد و در ضمن این اجازه را می دهد که نظارت دقیقی بر این نوع موشکها و بر پایه سیاست ادعایی ایران داشته باشیم.

2. دومین گزینه، ممنوعیت (آزمایش) پرتاب موشکهای حامل چند کلاهک (multiple independently targetable reentry vehicle) و همچنین موشکهای با قابلیت حمل کلاهک هسته ای از هوا به زمین، دریا به ساحل و از زیر دریا است. این گزینه، قابلیت های آتی موشکهای ایران را - که منجر به افزایش توانمندی نظامی این کشور می شود - در سطح بالایی مورد نظارت قرار خواهد داد، اما سطح تهدید موشکی ایران در زمان کنونی را کاهش نخواهد داد و البته این به این معناست که ایران در پذیرش ممنوعیت ذکر شده تمایل بیشتری از خود نشان خواهد داد.

البته یک گزینه سومی هم وجود دارد که امید به تحقق اش، مشروط به پیشرفت در عرصه ی کاهش تنش های منطقه ای و حل مناقشات کلیدی منطقه ای است. این گزینه همان صادرات موشکهای ایران است.

گزارش ما در خاتمه به این موضوع می پردازد که ایران به تلاش هایش برای افزایش دقت موشکها و قدرت تخریب آنها ادامه خواهد داد و از راه های مختلف در پی آن است که موشکهایش توان رسیدن به اروپای غربی و خاک آمریکا را داشته باشند.

حداقل در زمان کنونی، ایالات متحده بایستی با به کارگیری هشت ابزاری که شرحش گذشت، در تلاش برای مقابله با تهدید موشکی ایران باشد. بهره گیری از هشت ابزار ذکر شده، نیازمند تعامل مستقیم با ایران و یا موافقت این کشور نیست. در صورتی که آمریکا با جامعه بین المللی همکاری تمام عیار داشته باشد، بسیاری از ابزارهای ذکر شده داری تاثیر بیشتری خواهند بود. البته این را هم باید ذکر کرد که همکاری با جامعه بین المللی همیشه سهل الوصول نخواهد بود. آمریکا همزمان با تلاش اش برای جلب حمایت جامعه بین المللی، نیازمند انجام اقدامات یک جانبه ای همچون توسعه سامانه پدافند موشکی، اعمال تحریم های یک جانبه، بهره گیری از دیپلماسی عمومی و راهکارهایی برای افزایش فرسایش توان ایران نیز است.

بسیاری از تلاش هایی که مد نظر ماست، هم اکنون توسط دولت کنونی آمریکا در جریان هستند و حقیقتا دولتهای پیشین امریکا هم در پی آن بوده اند. البته آمریکا بایستی در پرداختن به چالش ایران و مد نظر قرار دادن روابط دو جانبه با کشورهای کلیدی، بر شدت تلاش هایش بیافزاید و از یک سو مجموعه ی تلاش هایش را همسو کند و از سوی دیگر اولویت ها را هم در نظر داشته باشد.

در کل باید گفت که در زمان کنونی خیلی کارهاست که آمریکا می تواند با استفاده از ابزار نه گانه ی پیشنهادی ما در رابطه با تهدیدات موشکی ایران انجام دهد. متشکرم.

کشورهای صاحب سلاح هسته ای دارای سیاستی موسوم به declaratory policy هستند که بر اساس آن تصمیم به استفاده از سلاح هسته ای می گیرند. مشخص نیست که به چه دلیل ون دیپن برای مهار قدرت موشکی ایران توسل به چنین سیاستی را پیشنهاد می دهد. این احتمال نیز وجود دارد که او شکل دیگری از declaratory policy را در ذهن داشته اما توضیحی درباره آن ارایه نکرده است. ( مترجم)

Passive defense اصطلاحا به نوعی از سیاست دفاعی اطلاق می شود که منحصرا بر پایه مقاومت در یک منطقه و یا بر اساس به حداقل رساندن تلفات حمله ی دشمن طراحی شده باشد. (مترجم)برای ورود به کانال تلگرام ما کلیک کنید.