بررسی «اف‌ای‌تی‌اف» را به مراکز تحقیقاتی و تخصصی واگذار کنیم
رکنا: FATF درحالی 4 ماه به ایران فرصت داده است که هنوز بحث‌ها درباره پیوستن به این نهاد بین‌المللی در ایران به جمع‌بندی نرسیده است.
حتی اکنون که بیش از یک سال از عمومی شدن این مباحث در کشور می‌گذرد، بحث‌ها به گونه‌ای است که گویی هنوز در پله اول هستیم. مهدی ذاکریان، استاد روابط بین‌الملل معتقد است ریشه این مسأله، در نگاه سیاسی و جناحی است که برخی نه فقط به FATF، بلکه به برجام هم دارند، نگاهی که تلاش می‌کند رقیب را به زمین بزند، به جای اینکه صلاح و منافع ملی را در نظر بگیرد. او براساس چنین زمینه‌ای، پیشنهاد می‌کند گروهی از اساتید دانشگاه‌های مختلف، به صورت علمی و فنی درباره این مسأله تحقیق و بررسی کنند و تصمیم‌گیری نهادهای سیاسی مانند مجمع تشخیص براساس چنین یافته‌هایی باشد. او درعین حال می‌گوید که نپیوستن ایران به FATF درست مانند این است که ایران بخواهد برخلاف جریان پولی بین‌المللی، شنا کند. این گفت‌وگو را بخوانید.
به نظر می‌رسد برخی تصمیم‌گیران درباره FATF در نسبت میان هنجارهای داخلی و هنجارهای بین‌المللی، دچار مشکل شده‌اند. حال که با تصمیم این نهاد، فرصت 4 ماهه دیگری به ایران داده شد، آیا با ایجاد توازن میان این دو هنجار به تصمیم خواهیم رسید یا این شکاف بیشتر خواهد شد؟
معتقدم فرصتی که FATF به ایران داد، می‌تواند زمینه فهم و شناخت بهتر از دیدگاه‌های موافق و مخالف پیوستن ایران به این نهاد بین‌المللی را فراهم کند. به باور من، برای بهتر بررسی کردن یا تصمیم‌گیری بهتر در این باره، هم دولت، هم مجلس و هم سایر دستگاه‌های تصمیم گیرنده مانند مجمع تشخیص مصلحت، بایست به مراکز تحقیقاتی رجوع کنند، مراکزی مانند مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری، مرکز پژوهش‌های مجلس یا مرکز مطالعات استراتژیک مجمع تشخیص. در این مراکز می‌بایست کار تخصصی به همت کارشناسان صورت بگیرد، یا اینکه کمیته‌ای از اساتید از دانشکده‌های مختلف و از رشته‌های مختلف تشکیل شود که در این کمیته به صورت علمی این مسأله را بررسی کنند؛ اعم از اینکه پیامدها، سودها و منافع و مضار پیوستن یا نپیوستن ایران به FATF چه خواهد بود. یک ماه هم به این کمیته فرصت داده شود، در نهایت نتیجه و برون داد این کمیته در اختیار مسئولان عالی رتبه نظام قرار بگیرد. در این صورت مجلس یا مجمع تشخیص با ملاحظه این بررسی‌ها، به یک جمع‌بندی نهایی برسند. اما اینکه مانند حالا با مواضع جناحی، شخصی و فردی، هر مسئولی در کشور به بحث FATF ورود کند، به باور من بازنده چنین وضعیتی ملت ایران خواهد بود.
معاونت حقوقی دفتر ریاست جمهوری یا وزارت خارجه اتاق‌های فکر دارند یا خود مجمع هم کمیسیون‌های مختلف یا هیأت عالی نظارت دارد، با وجود این چرا همچنان بر ایجاد یک کمیته دانشگاهی و علمی تأکید دارید؟
ما در کشور اتاق‌های فکر و مراکز تحقیقاتی وابسته به نهادها و دستگاه‌های اجرایی، مقننه یا قضایی و مجمع را داریم، اما اتاق فکر خصوصی و اساساً بخش خصوصی فعال و مستقل در زمینه اندیشه یا اندیشکده مستقل و غیردولتی نداریم تا دیدگاه‌های خود را به صورت بی طرفانه ارائه کنند. به همین دلیل معتقدم کمیته‌ای از اساتید مستقل کشور باید جمع شوند و درباره FATF به صورت علمی تحقیق و بررسی کنند و در نهایت نتیجه تحقیقات خود را به مسئولان کشور ارائه کنند. این امر نافی بررسی‌های مراکز رسمی و دولتی یا سایر بخش‌ها نیست، اما در مجموع، این تحقیقات در کمیته مستقل اساتید دانشگاهی، اعم از اقتصاددانان و حقوقدانان جمع‌بندی شود، یعنی کسانی که در مسائل بین‌المللی، حقوقی و سیاسی تخصص دارند و این گروه، جمع‌بندی خود را به سران قوا و سایر بخش‌ها ارائه دهند و در این مرحله تصمیم گرفته شود که به چه صورت با این مسأله باید برخورد شود.
بنابراین معتقدید که در بررسی لوایح مرتبط با FATF دیدگاه‌های سیاسی پررنگ‌تر است تا مسائل تخصصی و فنی؟
همین طور است. اکنون بحث‌ها درباره FATF در مسیر رقابت‌های حزبی و سیاسی است، به این معنی که تلاش می‌کنند امتیازات خاص خود را بگیرند و رقیب را تضعیف کنند، در چارچوب چنین رقابت‌هایی است که برخی به برجام، FATF یا پالرمو رجوع می‌کنند، یا به مسائلی رجوع می‌کنند که چندجانبه است، درحالی که اینها غلط است و در تصمیم‌گیری برای ملت باید به گونه دیگری عمل کرد. مثالی بزنم. در بازی فوتبال، گفته می‌شود که هرچه اختلاف داریم، باید کنار بگذاریم و تنها از تیم ملی حمایت کنیم. درباره FATF هم این مثال صادق است. زیرا مسأله‌ای ملی است و باید تلاش کنیم اختلافات حزبی وارد بررسی‌ها درباره برجام، FATF و پالرمو نشود.FATF چهار ماه به ایران فرصت داده است، هرچند این بیانیه لحن تندی دارد، اما برخی رسانه‌ها این طور برداشت کردند که این فرصت، دامی است که برای ایران پهن شده تا ما حتماً به این نهاد بپیوندیم.این تلقی غلط است. این نهاد در تلاش است تا همه کشورها را به همکاری باخود متقاعد کند. بنابراین فقط ما نیستیم، بلکه 100 کشور دیگر را به همکاری متقاعد کردند تا از این طریق بتوانند از تخلفاتی که در موضوع پولشویی و مالی و حمایت از تروریسم به وجود می‌آید، جلوگیری کنند. ما با این مجموعه اختلاف بنیادین نداریم، اختلاف ما در تعریف مصادیق است. ما معتقدیم برخی گروه‌ها مصداق‌های تروریسم محسوب نمی‌شوند. اینها نکات مهمی است که اعتقاد ما است و در این موضوع باید بیشتر کارکنیم تا در آینده به تعارض نخوریم.
معاون خزانه‌داری امریکا اکنون یک عضو مهم مجمع عمومی FATF است، هرچند تصمیم‌گیری در FATF اجماعی است، اما منتقدان می‌گویند نفس حضور این مقام یا حضور عربستان و اسرائیل در FATF باعث می‌شود که کشورهای متخاصم ما دست بالا را داشته باشند. بفرمایید نگاه FATF به مسائل فنی است یا سیاسی؟
نگاه کلی و اصلی به مسائل در FATF فنی و تخصصی است، اما قطعاً افراد هم در تصمیم‌گیری و تأثیرگذاری خود نگاه سیاسی دارند و نمی‌توان نقش این فرد را انکار کرد.
اگر پالرمو را تصویب نکنیم یا عضو FATF نشویم، چه فرآیندی پیش روی ماست؟
پیامدهای زیادی خواهد داشت. این مسأله‌ای است که باید با تحقیق و بررسی از سوی اساتید دانشگاهیان بیان شود. اما ساده‌ترین مسأله این است که درصورت عدم پیوستن به FATF، ایران در خلاف مسیر پولی جهان شنا خواهد کرد و این زحمات زیادی را برای ما خواهد داشت و انرژی بیشتری از ما می‌برد. به عبارت دیگر، حداقل عدم پیوستن به FATF برای ایران، به معنای شناکردن در مسیر خلاف جریان پولی دنیا خواهد بود.برای ورود به کانال تلگرام ما کلیک کنید.
مرتضی گل پور
ارسال نظر