توافق سران برای سوریه واحد

حسن روحانی، ولادیمیر پوتین و رجب طیب اردوغان رؤسای جمهوری سه کشور پایه‌گذار و ضامن پروسه صلح سوریه موسوم به روند «آستانه» در حالی دیدار تازه کردند که هدف از این نشست، بررسی آخرین تحولات میدانی سوریه، خروج نیروهای امریکایی و تشکیل کمیته قانون اساسی عنوان شده بود. این اولین بار نیست که مقام‌های بلندپایه سه کشور برای تصمیم‌گیری درباره برداشتن موانع موجود در این مسیر با یکدیگر گفت‌وگو می‌کنند. پیش‌تر نشست‌های قبلی در شهریورماه، آبان و فروردین ماه سال جاری به ترتیب در «تهران»، «سوچی» و «آنکارا» برگزار شده بود. با این حال آنچه نشست روز پنجشنبه در سوچی را حائز اهمیت می‌کرد، تصمیم امریکا به خارج کردن نیروهایش از سوریه و قرار گرفتن بحران سوریه در نقطه پایانی و تصمیم‌گیری درباره اقداماتی است که کشورهای خارج از منطقه می‌کوشند از طریق آنها بر سرنوشت نهایی بحران سوریه تأثیر بگذارند. در مذاکرات روز پنجشنبه رؤسای جمهوری روسیه، ترکیه و ایران در «سوچی» به غیر از تصمیم ایالات متحده مبنی بر خروج نیروهایش از سوریه، درباره ایجاد امنیت و پاکسازی در شمال شرق سوریه، بازگشت آوارگان و در نهایت کمک به تعیین سرنوشت این کشور با هدف تدوین قانون اساسی جدید برای این کشور و نیز ادامه حضور کشورهای حاضر در سوریه رایزنی شد.

پنج محور کاربردی برای بازگرداندن ثبات به سوریه

رئیس جمهوری اسلامی ایران عصر پنجشنبه در سخنانی در اجلاس سه جانبه رؤسای جمهوری ایران، روسیه و ترکیه با برشمردن 5 محور کاربردی برای بازگرداندن امنیت و ثبات به سوریه، تداوم مبارزه با تمامی گروه‌های تروریستی در سوریه تا ریشه‌کن شدن آنها را ضروری دانست و تأکید کرد: «گفت‌وگوهای سوری- سوری با هدف ایجاد صلح بادوام در سوریه باید بدون دخالت خارجی ادامه یابد و استقلال، حاکمیت و تمامیت ارضی این کشور و عدم دخالت در امور داخلی سوریه در هر شرایطی مورد احترام قرار گیرد.» حسن روحانی همچنین جامعه بین‌المللی را برای کمک به مردم سوریه در بازگشت آوارگان و پناهندگان به موطن خود و شروع بازسازی این کشور فرا خواند و این نکته را مورد تأکید قرار داد که حضور نیروهای خارجی از جمله امریکایی‌ها که بدون اجازه دولت قانونی سوریه در آن کشور حضور دارند، باید هر چه سریع‌تر خاتمه یابد. روحانی اقدامات خودسرانه رژیم صهیونیستی در تجاوز به سرزمین سوریه را حرکتی در مسیر به مخاطره انداختن صلح و امنیت بین‌المللی دانست و بر ضرورت مقابله جامعه بین‌المللی با آن، تأکید کرد. رئیس جمهوری ایران هدف از حضور در نشست «سوچی» را اتخاذ تصمیمات مهم درباره سوریه‌ای آزاد و مستقل دانست که نه مورد تهدید دیگران باشد و نه پایگاهی علیه دیگران. روحانی با بیان اینکه تا این مرحله، همکاری ما توانسته است آتش جنگ و کشتار بی رحمانه چند ساله در سوریه را تا حد زیادی خاموش و گفت‌وگوی بین طرفین اختلاف را جایگزین تفنگ و گلوله کند، افزود: «اینک پس از هفت سال و اندی از آغاز بحران، جز در مناطق معدودی از کشور، در اکثر مناطق این سرزمین کهن، امنیت و ثبات برقرار شده است، امنیت و حاکمیتی که ضرورت دارد در چارچوب مقررات بین‌المللی و با اجتناب از وقوع بحرانی انسانی در مناطق ادلب و شرق و شمال فرات، نیز گسترش یابد.» به گفته رئیس جمهوری ایران، همکاری کشورهای ضامن صلح در سوریه همچنین توانسته است تمامیت ارضی و حاکمیت ملی و استقلال سوریه را حفظ کند و پنجره‌ای برای گفت‌وگوی سوری‌ها با یکدیگر برای ترسیم آینده خود بگشاید و زمینه‌ای فراهم کند که سلاح و تنازع را کنار گذارند و صلح و مدارا را جایگزین نمایند.

توافق درباره «ادلب»

رئیس جمهوری ایران در ادامه به توافق اخیر سه کشور ایران، ترکیه و روسیه پیرامون «ادلب» اشاره کرد و گفت: «روسیه و ترکیه در سپتامبر سال گذشته توافق ادلب را امضا کردند و ما نیز از آن حمایت کردیم. بی تردید یک هدف اساسی کشورهای ضامن آستانه در این توافق و حمایت از اجرای آن، پرهیز از وقوع بحران فراگیر انسانی در منطقه ادلب بوده است. اما می‌بایست روند اجرای این توافق را بررسی و بر اساس آخرین تحولات درخصوص گام‌های آینده تصمیم‌گیری کنیم.» روحانی افزود: «تروریست‌های النصره در زمان انعقاد توافق ادلب حدود 40 درصد از این منطقه را در اختیار داشتند، اما آنها پس از توافق نه تنها از منطقه غیر نظامی اعلام شده خارج نشدند و بزرگراه‌های حیاتی لاذقیه ـ حلب و حماه ـ حلب که برای عادی شدن زندگی مردم سوریه اهمیت زیادی دارند، را تخلیه نکردند، بلکه اینک بر

90 درصد از منطقه ادلب تسلط دارند؛ امری که نشانگر آن است که تأخیر در اجرای مفاد توافق ادلب و مهار معضلی که می‌توانست در ماههای گذشته آسان تر صورت گیرد، اکنون به تلاشی مضاعف نیاز دارد» او تأکید کرد که «تروریست‌های النصره نمی‌توانند با تغییر نام به تحریر الشام یا هر نامی دیگر و مخفی شدن در بین غیر نظامیان، خود را از هدف مبارزه مشروع و قانونی دولت سوریه و حامیان آن در نبرد علیه تروریسم مصون بدارند.» روحانی همچنین با بیان اینکه در شرق فرات مداخلات امریکا تاکنون نگران‌کننده بوده، افزود: «هنوز گروهی از تروریست‌ها در این منطقه فعالیت می‌کنند و ما نگران آن هستیم که امریکایی‌ها به فکر یک توطئه بلندمدت برای سوریه باشند. این نگرانی ما همچنان وجود دارد حتی اگر امریکا از خاک سوریه هم خارج شود، می‌تواند به تجاوزهای هوایی خود ادامه دهد.»

خروج امریکا از سوریه

روحانی در ادامه به تصمیم امریکا برای خارج کردن نیروهایش از سوریه اشاره کرد و گفت: «رئیس جمهوری امریکا اعلام کرده است قصد دارد نیروهای نظامی امریکا را از سوریه خارج کند. این نیروها بدون اجازه دولت سوریه و برخلاف تمام مقررات بین‌المللی وارد آن کشور شده و تمامیت ارضی و حاکمیت ملی یک کشور مستقل عضو سازمان ملل متحد را نقض کرده‌اند.» او این تصمیم امریکا را چنانچه بازیچه سیاست‌های داخلی این کشور و مورد تجدید نظر قرار نگیرد، خبر مبارکی برای مردم سوریه دانست و افزود: «ضروری است این تصمیم هر چه سریع‌تر عملی شود و حاکمیت دولت سوریه در مناطق شرق و شمال فرات، همچون بقیه سرزمین سوریه گسترش یابد. این مهم باید با حفظ حقوق آحاد مردم و اهالی این منطقه و ازجمله مردمان کرد که سالیان دراز در این سرزمین زیسته‌اند و جزئی جدانشدنی و همیشگی از ملت سوریه هستند صورت گیرد.»

لزوم حفظ امنیت ترکیه

رئیس جمهوری ایران علاوه بر این به نگرانی‌های دولت ترکیه درباره سوریه نیز پرداخت و گفت: «ما این نگرانی‌ها را درک می‌کنیم اما معتقدیم همکاری با دولت قانونی سوریه و استقرار و حضور نیروهای سوری در مرزهای بین‌المللی سوریه، پایدارترین راه جهت رفع این نگرانی‌ها است. توافقنامه سال 1998 آدانا میان سوریه و ترکیه که با مساعی جمیله جمهوری اسلامی ایران منعقد گردید، می‌تواند الگوی مناسبی برای برطرف شدن نگرانی‌های دو طرف و آغازی بر پایان یک دوره تلخ بین دو کشور باشد و جمهوری اسلامی ایران همچون گذشته آماده است، در کنار دوستان روس، به ایفای نقش خود در زمینه تسهیل دوستی بین سوریه و ترکیه اقدام نماید. به اعتقاد ما، هر اقدامی که بدون هماهنگی و همکاری دو طرف پیشنهاد شود، جز به پیچیده‌تر شدن اوضاع منجر نخواهد شد.» روحانی با تأکید بر اینکه باید علاوه بر تمامیت ارضی سوریه، به حقوق کردهای سوریه، نابودی تروریسم و امنیت ترکیه توجه کنیم، تصریح کرد: «دخالت‌های غیرقانونی از طرف رژیم صهیونیستی در سوریه مایه نگرانی ملت این کشور و سایر ملت‌های منطقه است.» رئیس جمهوری درباره تنش‌های ترکیه در مناطق مرزی با سوریه، گفت: «ترکیه نگرانی‌ دارد که بحق است. فکر نمی‌کنم این کشور از دولت و آینده سوریه و یا از کردها نگرانی داشته باشد؛ نگرانی ترکیه از گروه‌های تروریستی است و باید با گروه‌های تروریستی تحت هر نامی که هستند مبارزه شود؛ در عین حال تمامیت ارضی سوریه هم باید مورد توجه قرار بگیرد.»

بازسازی سوریه

روحانی سوریه را در شرایط کنونی نیازمند کمک برای بازسازی دانست و موکول کردن آغاز روند بازسازی و مشروط کردن آن به ملاحظات سیاسی مداخله جویانه‌ای که در دوران جنگ محقق نشده را عاملی دانست که می‌تواند تنها به طولانی شدن بحران و وارد آمدن صدمات و لطمات بیشتر به ملت سوریه بینجامد. رئیس جمهوری ایران بر همین اساس تأکید کرد که «ضرورت دارد با تسهیل بازگشت هرچه سریع‌تر آوارگان سوری به خانه و کاشانه خود و کمک به ملت و دولت سوریه برای بازسازی کشور، زمینه را برای رفع دشمنی‌های گذشته و ساختن آینده بر مبنای خواست ملت سوریه فراهم کنیم.» روحانی اصلاح قانون اساسی بر مبنای خواست ملت را گامی مهم در این جهت دانست و گفت: «تلاش سه کشور و نماینده سابق دبیرکل در ماه‌ها و هفته‌های پایانی سال 2018 در ژنو، تهران، مسکو و آنکارا، سرانجام با فشار امریکا و برخی دیگر از کشورها با موفقیت همراه نشد و اینک دبیرکل محترم سازمان ملل متحد، نماینده جدیدی را در امور سوریه تعیین کرده است که ما همچنان بر حمایت خود از مأموریت وی ادامه می‌دهیم.» روحانی در پایان گزیده سخنانش را در پنج محور اصلی از جمله انجام گفت وگوهای سوری – سوری، بازگشت آوارگان سوری به وطن و بازسازی این کشور، مبارزه با تمامی گروه‌های تروریستی تا ریشه کن شدن آنها، خروج نیروهای خارجی از جمله امریکایی‌ها از سوریه و همچنین مقابله با اقدامات خودسرانه رژیم صهیونیستی در تجاوز به سرزمین سوریه به طور ویژه مورد تأکید قرار داد.

نگرانی از انتقال تروریست‌ها به افغانستان

رئیس جمهوری ایران همچنین در پایان نشست سه جانبه و در گفت‌وگو با خبرنگاران، اجلاس سه جانبه ایران، روسیه و ترکیه را مفید و سازنده توصیف کرد و به یکی از نگرانی‌های اصلی سه کشور درباره پاکسازی سوریه از تروریست‌ها اشاره کرد و گفت:«در این جلسه بر لزوم مبارزه با تروریسم در مناطق باقی‌مانده از جمله ادلب تأکید شد و کاملاً مورد توافق همه بود که کاهش تنش و حضور نیروهای ضامن در این منطقه به صورت موقت است و ادلب جزیی از کشور سوریه است و باید پاکسازی شود و تروریست‌ها تحت هر نام و هر عنوانی هستند، باید از این کشور خارج شوند.»

نشست ورشو هیچ و پوچ است

رئیس جمهوری با تأکید بر لزوم تغییر مسیر امریکا چه در قبال منطقه و چه جامعه جهانی با اشاره به اینکه نتیجه نشست ورشو هیچ و پوچ است، تصریح کرد: «امریکا به دنبال سرگردانی است و نمی‌داند باید چه بکند و آنچه انجام می‌دهد چه در این دولت و چه در دولت‌های قبلی تاکنون منافع منطقه و ملت‌های منطقه را تضمین نکرده است؛ امیدواریم امریکا در سیاست‌های خودش نسبت به منطقه تجدید نظر کند.»

دیدگاه اردوغان و پوتین

رئیس‌جمهوری ترکیه نیز پس از روحانی در سخنانی روند آستانه را مهم‌ترین مسیر در حل بحران سوریه دانست که توانست جلوی خونریزی در سوریه را بگیرد و بر وضعیت داخلی سوریه انعکاس عملی داشته باشد. اردوغان با بیان اینکه«ما در تمام این مدت توانسته‌ایم موانعی که در مسیرمان قرار گرفته بود را با گفت وگو از سر راه برداریم و به این مسیر ادامه خواهیم داد»، افزود: «سوریه به ثبات و صلح نیاز دارد، و ما تا کنون هر آنچه در توان داشتیم انجام دادیم و این مسیر را ادامه خواهیم داد.» اردوغان با اشاره به این شعر سعدی که «دوست مشمار آن که در نعمت زند لاف یاری و برادر خواندگی/ دوست آن دانم که گیرد دست دوست در پریشان حالی و درماندگی»، گفت: «ترکیه تاکنون برای حمایت از پناهجویان سوری هزینه سنگینی کرده است و در کنار مردم سوریه در سخت‌ترین شرایطی که پشت سر گذاشته‌اند، ایستادگی کرد.» رئیس ‌جمهور روسیه نیز که پس از رئیس‌ جمهور ترکیه سخنرانی می‌کرد، تأکید کرد: «گام‌هایی عملی برای حذف تروریست‌ها از ادلب باید برداشته شود.» پوتین در ادامه ابراز امیدواری کرد که سازمان ملل و جامعه بین‌المللی نقش فعال‌تری در ارائه کمک‌ها به مردم سوریه ایفا کنند. رئیس جمهوری روسیه آغاز فعالیت کمیته قانون اساسی سوریه در سریع‌ترین زمان ممکن را برای سوریه بسیار مهم و حیاتی توصیف کرد و گفت: «در حال حاضر آتش‌بس در تمام مناطق سوریه به صورت عملی برقرار شده و این نتیجه فرایند آستانه است.»

برگزاری دیدارهای دوجانبه در «سوچی»

مقامات ایران، روسیه و ترکیه در حاشیه برگزاری نشست سه جانبه، از فرصت حضورشان در سوچی برای انجام رایزنی‌های دوجانبه‌ای که هم موضوع سوریه و هم موضوعات دوجانبه را شامل می‌شد، بهره بردند. از جمله روسای جمهور ایران و روسیه بر لزوم توسعه همکاری‌های دوجانبه و منطقه ای تأکید کردند. روحانی در دیدار پوتین همکاری‌های ایران، روسیه و ترکیه در خصوص سوریه را حاوی دستاوردهای خوبی دانست و تأکید کرد گام‌های باقیمانده مانند تلاش برای حفظ تمامیت ارضی آن کشور و فرایندهای سیاسی لازم هم باید با هماهنگی برداشته شود. روحانی در ادامه با بیان اینکه پیوند بخش‌های تجاری، حمل و نقل و بانکی، روابط دو کشور را پایدار می‌کند، افزود: «انجام معاملات با ارزهای ملی دو کشور گام بزرگی برای توسعه روابط اقتصادی است.»

رئیس جمهوری ایران همچنین یادآور شد: «از سرمایه گذاری شرکت‌های روسی در حوزه‌های انرژی ایران استقبال می‌کنیم.» روحانی به موضوع برجام هم اشاره کرد و افزود: «جمهوری اسلامی ایران به تعهدات خود در برجام عمل کرده و سایر طرفین نیز متعهدند به وظایف خود عمل کنند، اگر طرفین خواستار استحکام برجام هستند اجرای یک طرفه تعهدات، ما را به این هدف نمی رساند.» او با تأکید بر اینکه اروپا باید تأخیرهای خود را در اجرای تعهدات جبران کند، افزود: «نقش روسیه در استحکام برجام بسیار مهم است.» پوتین نیز در این دیدار با تأکید بر اینکه روسیه با قدرت از حفظ برجام حمایت می‌کند، گفت: «هیچ شاهدی مبنی بر نقض تعهدات ایران یافت نشده است.» رئیس جمهوری روسیه افزود: «اکثر توافقات دو کشور در حال اجراست و همکاری‌ها باید تقویت شود، در حوزه‌های حمل و نقل و انرژی، صنعت و کشاورزی و همچنین امور دفاعی همکاری‌های خوبی داریم و مسکو هم به دنبال تعمیق این همکاری‌ها با تهران است.» رؤسای جمهور ایران و ترکیه نیز بر اهمیت حفظ روند مشترک مبارزه با تروریسم و تقویت روابط دوجانبه تأکید کردند. روحانی در دیدار اردوغان با اشاره به روابط دو کشور ایران و ترکیه، با بیان اینکه بسیاری از توافقات دوجانبه درحال اجراست، گفت: «امیدواریم موانع اجرای سایر توافقات نیز بر طرف شده و به سرعت اجرایی شوند.» روحانی همکاری‌های تجاری دو کشور بویژه ارتباط بخش‌های خصوصی ایران و ترکیه را خوب توصیف کرد و افزود: توسعه مبادلات بانکی لازمه توسعه این روابط است. رئیس جمهوری اسلامی ایران با اعلام آمادگی برای توسعه همکاری‌ها در حوزه انرژی و تامین نیازهای نفت و گاز ترکیه، گفت: «ضروری است که مسئولان کمیسیون مشترک همکاری‌ها با تماس بیشتر روند اجرای توافقات را شتاب دهند.» روحانی در این دیدار همچنین بر ضرورت توسعه روابط و همکاری‌های دو کشور در حوزه حمل و نقل و صنعت تأکید کرد. اردوغان نیز با بیان اینکه مصمم هستیم تمام توافقات را به سرعت اجرایی کنیم، گفت: «ترکیه از ساز و کار SPV اروپا برای همکاری تجاری با ایران استقبال می‌کند و آماده همکاری در چارچوب آن و همچنین ایجاد مکانیسم مشابه دوجانبه است.» رئیس جمهور ترکیه تأکید کرد: «همکاری چندجانبه با ایران در موضوعات مختلف دستاوردهای مثبتی داشته و ترکیه آماده است همکاری‌های چندجانبه با ایران را به سایر کشورهای منطقه گسترش دهد.»برای ورود به کانال تلگرام ما کلیک کنید.

مریم سالاری