پروفسور کامران آزما: این داروها برای بدن دردناک هستند !

به گزارش رکنا، از سیستم اسکلتی عضلانی می توان به عنوان یکی از محل های مهم عوارض دارویی یاد کرد. بنابراین در هر بیمار بخصوص با بیماری های زمینه ای و سنین بالا در صورت مراجعه با دردهای عضلانی و درد دست و پاها ، بررسی و اخذ تاریخچه ای از داروهای مصرفی به عنوان علت احتمالی اهمیت دارد.

 عضلات به دلیل حجم زیاد آن و خونرسانی بالایی که دارد و همچنین فعالیت و سوخت ساز زیادی که دارد مستعد صدمات مرتبط با داروهاست. نشانه ها و تظاهرات عوارض و اثرات ناخواسته دارویی بر روی عضلات بسته به نوع دارو و حتی از یک فرد به فرد دیگر متفاوت است و خود را به اشکال مختلف از جمله درد عضلانی و ضعف و یا افزایش سطح خونی آنزیم های عضلانی نشان می دهد. این علائم و نشانه ها معمولا هفته ها و یا ماه ها بعد از شروع مصرف دارو خود را نشان می دهد. در بعضی از موارد هم شروع این نشانه ها به صورت حاد بوده و می تواند با ناتوانی و ناخوشی  زیادی همراه باشد. خوشبختانه بسیاری از این عوارض بخصوص در مراحل اولیه آن با قطع داروی مسئول برگشت پذیر است.

ذکر این نکته اهمیت دارد که بسیاری از بیماری های متابولیک نظیر کم کاری و یا پرکاری تیروئید و یا خود بیماری های عضلانی ( میوپاتی ها ) و یا بیماری های التهابی می توانند علائم مشابهی را ایجاد کنند، بنابراین در یک بیمار با ضعف و یا دردهای عضلانی تشخیص ها و احتمالات زیادی به عنوان عامل ایجاد کننده مطرح است، تشخیص دردهای عضلانی ناشی از دارو عمدتا از طریق رد کردن سایر علل انجام می شود.

اگرچه بعضی از داروهای ضد ویروس و داروهایی که در درمان بیماری های روماتیسمی به کار می رود اثرات منفی بر عضلات دارند ولی از تعدادی از داروهای پایین  آورنده سطح کلسترول خون به عنوان شایع ترین و شناخته شده ترین داروهای با عوارض عضلانی یاد می کنیم . تا 10 تا 50 درصد و به طور متوسط یک سوم افرادی که از داروهای دسته استاتین ها در جهت کاهش سطح چربی خون استفاده می کنند از دردهای عضلانی در ناحیه بازوها، شانه و یا لگن و ران  و یا حساسیت در لمس عضلات  و یا ضعف عضلانی شاکی هستند و بستگی به شرایط بیمار کاهش مقدار ، قطع موقت و یا تغییر نوع دارو بعضی از اقدام هایی است که یک پزشک برای اینگونه بیماران انجام می دهد .  

همچنین بسیاری از داروهای تجویزی می تواند بر اعصاب محیطی تاثیر گذاشته و شرایط دردناکی را ایجاد کنند. بعضی از داروهای شیمی درمانی ، آنتی بیوتیک ها ( ضد سل ) ، داروهای قلبی عروقی و ضد صرع می توانند اثرات ناخواسته و نامطلوبی بر اعصاب محیطی بدن ( نوروپاتی ) به ویژه در افرادی که بیماری های زمینه ای مثل دیابت را دارند، داشته باشند.

 در مورد تاثیرات سوء داروها بر رشته های عصبی پیشگیری بسیار اهمیت دارد زیرا در صورت تثبیت، درمان آن چالش برانگیز است و در مواردی به درمان های رایج مقاوم هستند. بیش از نیمی از بیمارانی که دسته های بخصوصی از داروهای شیمی درمانی مصرف می کنند ، علائم و نشانه های حسی دال بر درگیری اعصاب محیطی را نشان داده  و حالت درد و سوزش در کف دست و پا را دارند. تشخیص نروپاتی ( بیماری اعصاب محیطی ) های ناشی از دارو که 4 درصد کل نوروپاتی ها را شامل می شود عمدتا براساس تاریخچه و شرح حال بیمار و رد سایر علل است، به عنوان مثال در صورتی که یک بیمار هفته ها یا ماه ها بعد از شروع داروهای شیمی درمانی از احساس درد و یا گزگز و مورمور در دست و پا شاکی شود باید احتمال اینکه اینها به دلیل مصرف دارو باشد را در نظر گرفت.

پروفسور کامران آزما