عوامل موثر بر واکنش ایمنی بدن در برابر واکسیناسیون

به گزارش رکنا ، سیستم ایمنی بدن هر انسان پاسخ متفاوتی در برابر واکسن بروز می‌دهد. به همین دلیل است که آزمایش بالینی واکسن در چند مرحله انجام می‌شود تا امنیت و اثرگذاری آن مشخص شود. درواقع چند مرحله‌ای بودن آزمایش بالینی یکی از قسمت‌های بسیار مهم در فرایند توسعه واکسن به شمار می‌رود.

نتایج آزمایش بالینی واکسن کووید-۱۹ آکسفورد نشان داد که افراد واکنش‌های مختلفی در برابر واکسن داشته‌اند، این امر نگرانی‌های بسیاری را در خصوص امنیت واکسن‌های کرونا به وجود آورده است. این واکسن در مرحله سوم آزمایش بالینی قرار داشت که به دلیل واکنش شدید یکی از داوطلبان به داروی تزریق شده، متوقف شد. هنوز مشخص نیست که این واکنش‌های شدید به دلیل تزریق واکسن کرونا یا دارونما بروز کرده است.

چنین اتفاقی اهمیت والای انجام مرحله‌ سوم آزمایش بالینی واکسن‌ها را نشان می‌دهد. دانشمندان با انجام این آزمایش‌ها نه‌تنها اطمینان حاصل می‌کنند که واکسن ایمن است بلکه درک بهتری از واکنش افراد در سنین مختلف و شرایط سلامتی متفاوت پیدا می‌کنند. در حال حاضر ۱۸۰ واکسن برای پیشگیری از ابتلا به ویروس سارس-کوو-۲ در جهان در حال توسعه است. حال سوال اینجاست که واکسن نهایی چه ویژگی‌هایی باید داشته باشد تا روی همه انسان‌ها جواب بدهد؟

پاسخ ایمنی هر بدن به واکسن متفاوت است

یک واکسن مؤثر باید ایمنی طولانی مدتی در برابر ویروس کووید-۱۹ در فرد ایجاد کند. این امر می‌تواند از طریق تولید آنتی‌بادی‌هایی برای خنثی‌ کردن ویروس و کمک به سیستم ایمنی بدن در به یاد سپردن و بروز واکنش سریع به عفونت انجام شود. تجربه‌های قبلی بشر از ساخت واکسن در برابر ویروس‌های دیگر نشان می‌دهد که سیستم ایمنی افراد، واکنش‌های مختلفی در برابر تزریق واکسن بروز می‌دهند. بدون شک ویروس کرونا و واکسن آن نیز از این قاعده مستثنی نیستند.

در ادامه عوامل مهم در نحوه واکنش سیستم ایمنی بدن به واکسن ویروس کرونا را بررسی می‌کنیم.

انواع واکسن و نحوه رساندن آنها به بدن

بسیاری از واکسن‌های کووید-۱۹ که در حال توسعه هستند، شامل پروتئین اسپایک (گل‌میخی) کرونا می‌شوند تا ایمنی بدن را تحریک کرده و حالت محافظتی ایجاد کنند. راه‌های متفاوتی برای رساندن این پروتئین‌ها به بدن وجود دارد که برخی از آنها در تحریک سیستم ایمنی مؤثرتر هستند.

برای مثال در واکسن آکسفورد پروتئین اسپایک کرونا را با ویروس دیگری ترکیب کرده‌اند تا کارهای ویروس سارس-کوو-۲ را تقلید کند. این در حالی است که واکسن محققان دانشگاه کوئینزلند شامل پروتئین اسپایک به همراه ترکیب دیگری است که منجر به تحریک سیستم ایمنی بدن می‌شود.

ممکن است برخی از افراد بعد از واکسن به تزریق دیگری برای تقویت سیستم ایمنی بدن نیاز داشته باشند. برخی از واکسن‌های کرونا به شکل اسپری بینی دارورسانی خواهند بود، امکان دارد این امر منجر به بروز واکنش موثرتری در سیستم ایمنی بدن شود. کرونا بیماری تنفسی است بنابراین دارورسانی از طریق سیستم تنفسی به خصوص بینی، دهان و گلو می‌تواند اثرگذاری بیشتری داشته باشد.

سابقه ابتلا به بیماری‌های عفونی

یکی از دلایلی که می‌تواند باعث بروز واکنش متفاوت سیستم ایمنی بدن نسبت به واکسیناسیون شود، سابقه ابتلا به عفونت‌های متفاوت است. برای مثال ویروس سارس-کوو-۲ عضوی از خانواده بزرگ ویروس کروناست که چهار عضو این خانواده باعث بروز سرماخوردگی می‌شود.

بدین‌ترتیب اگر فردی در معرض این چهار ویروس عامل سرماخوردگی قرار گرفته باشد و سیستم ایمنی بدن وی آنها را به یاد سپرده و سلول‌های ایمنی در برابر این عفونت‌ها تولید کرده باشد، واکشن قوی‌تر و سریع‌تری به تزریق واکسن کووید-۱۹ خواهد داشت. از سوی دیگر واکنش سیستم ایمنی برخی افرارد در برابر واکسن کرونا ضعیف‌تر است.

درواقع این افراد در برابر ویروس‌هایی ایمنی دارند که در برخی از واکسن‌ها برای رساندن پروتئین اسپایک ویروس سارس-کوو-۲ استفاده می‌شود. به عباردت دیگربدن این افراد در برابر بخش اشتباهی از واکسن (مکانیسم دارورسانی) واکنش نشان می‌دهد و بخش اصلی واکسن (پروتئین اسپایک) را نادیده می‌گیرد.

نقش مهم ژنتیک در بروز واکنش سیستم ایمنی بدن

ژن‌ها نقش کلیدی در تنظیم سیستم ایمنی بدن ایفا می‌کنند. واکنش سیستم ایمنی بدن زنان و مردان به واکسن آنفلوانزا مشهود است، بخشی از این تفاوت جنسیتی در واکنش سیستم ایمنی بدن به دلیل ژنتیک است. دانشمندان بر این باورند که واکنش سیستم ایمنی بدن مردان و زنان به واکسن کرونا نیز متفاوت باشد.

بنابراین آزمایش بالینی گسترده به بشر کمک می‌کند تا درک بهتری از واکنش متفاوت زنان و مردان به واکسن کووید-۱۹ به دست آورند. سیستم ایمنی بدن افرادی که از بیماری‌های ارثی نقص ایمنی بدن رنج می‌برند، نیز قادر بروز واکنش در برابر واکسیناسیون نیست.

سن فقط یک عدد نیست!

ترکیب سیستم ایمنی بدن انسان در طول زندگی تغییر می‌کند و این امر بر توانایی انسان در بروز واکنش سیستم ایمنی بدن تأثیرگذار است. سیستم ایمنی بدن نوزادان و کودکان در مرحله توسعه قرار دارد، بنابراین واکنش ایمنی آنها با بزرگسالان متفاوت است. امکان دارد اثرگذاری برخی از واکسن‌های کووید-۱۹ برای کودکان بیشتر باشد و واکسن کودکان با بزرگسالان متفاوت باشد، درست مانند واکسن آنفلوانزا.

با افزایش سن فرد، تغییراتی در سیستم ایمنی وی ایجاد می‌شود. این امر بدین معناست که بدن قادر به بروز واکنش ایمنی کارامد و ایجاد محافظت بلندمدت نیست. به عبارت دیگر توانایی سیستم ایمنی بدن برای تولید آنتی‌بادی یا پادتن کاهش می‌یابد. پادتن‌ها نقش مبارزه با عوامل بیماری‌زا و عفونتی را دارند. بنابراین دانشمندان به اطلاعات و آزمایش‌های بالینی گسترده‌ نیاز دارند تا از اثرگذاری واکسن کووید-۱۹ بر هر طیف سنی اطمینان حاصل کنند.

تأثیر سبک زندگی بر سیستم ایمنی

رژیم غذایی، ورزش، استرس و استعمال دخانیات تأثیر قبل‌توجهی بر واکنش سیستم ایمنی بدن در برابر واکسیناسیون دارند. بنابراین پیروی از یک سبک زندگی سالم می‌تواند کمک بسیاری به سیستم ایمنی بدن کند. براساس یک نظریه جدید، میکروب‌های موجود در روده انسان بر نحوه بروز واکنش سیستم ایمنی بدن اثرگذار هستند. با این حال به تحقیقات بسیاری نیاز است تا مشخص شود که این نظریه در خصوص واکسن کووید-۱۹ نیز تصدیق می‌کند یا خیر.برای ورود به کانال تلگرام ما کلیک کنید.