آیین‌های خاموش و هویت سیال

رکنا : میراث ناملموس در فرهنگ زرتشتیان ساکن در ایران بسیار حائز اهمیت است که در مطالعات مردم‌شناختی پژوهشکده مردم‌شناسی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، مورد توجه واقع شده و پژوهش‌های بسیاری نیز در این حوزه به ثمر رسیده است.

به گزارش رکنا به نقل از روابط‌عمومی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، مریم پهلوان‌شریف پژوهشگر و مردم‌شناس به بررسی آمار پراکندگی جغرافیایی و میزان حضور زرتشتیان ساکن در ایران و کشورهای خارجی پرداخت و با اشاره‌ به چگونگی و میزان مهاجرت‌های زرتشتیان در ابعاد درون مرزی و برون مرزی گفت: با توجه به اینکه میراث‌فرهنگی ناملموس ، نقش مهمی در گفت‌‌و‌گوی‌ بین ‌فرهنگ‌ها و اقوام مختلف ایفا می‌کند از این رو میراث ناملموس در فرهنگ زرتشتیان ساکن در ایران بسیار حائز اهمیت است که خوشبختانه در مطالعات مردم شناختی پژوهشکده مردم شناسی مورد توجه واقع شده و پژوهش‌های بسیاری نیز در این حوزه به ثمر رسیده است.

او با بیان‌اینکه در طبقه‌بندی آیین‌های گوناگون، یکی از مهم‌ترین عناصر فرهنگی ناملموس، آیین‌های شادمانی و بزم است و زرتشتیان همگام با برپایی مراسم و جشن‌های خود، آیین‌های بسیاری را به اجرا می‌کنند افزود: این جشن ها ارتباط مستقیمی به نحوه گاهشماری و تقویم زرتشتی داشته و دارد که در سه بخش؛ جشن‌هایی که جنبه دینی دارند مانند گاهنبارها ،جشن‌هایی که ریشه‌هایی طبیعی و ملی دارند. نوروز، مهرگان، سده و جشن‌های تقویمی که از تطبیق نام ماه و روز با نام جشن‌های نامروزی یا ماهیانه شناخته می‌شود مانند جشن‌های فروردینگان، مردادگان، آبانگان، تیرگان، مهرگان به ترتیب اسامی تمامی ماه‌های دوازده گانه سال تقسیم‌بندی می‌شوند.

این مردم‌شناس، با اشاره به برخی از طرح‌های پژوهشی که در این حوزه انجام شده تصریح‌کرد: شناخت این آیین‌ها به عنوان میراث معنوی کشور در حفظ هویت ملی، تاریخ و همچنین انتقال فرهنگ ایرانی به نسل آینده از ارزش و اهمیت والایی برخودار است و می‌تواند در هویت بخشی برای نسل‌های بعدی بسیار موثر واقع شود و از این رو انجام این پژوهش، در راستای اولویت مردم‌نگاری و مستندسازی میراث در حفظ و بررسی مردم‌شناختی حافظه فرهنگی و تقویت آن ضرورت داشته است.

 جایگاه اسب و نقش ورزش سوارکاری در میان ترکمن‌های ایران

شاهپور قجقی‌نژاد عضو هیات علمی و مدیر گروه زیست محیطی پژوهشکده مردم‌شناسی نیز در این نشست با بیان گوشه‌ای از طرح پژوهشی «مطالعه مردم‌شناسی جایگاه اسب و نقش ورزش سوارکاری در میان ترکمن‌های ایران» به معرفی اقوام ترکمن و سیر تطور شیوه زیست آن ها پرداخت و جایگاه و نقش اسب در میان اقوام ترکمن، شیوه‌های مراقبت ار اسب، پوشش‌های اسب ترکمن، اسب در مقام‌های موسیقی ترکمن، اسب در ادبیات شفاهی و نقش اسب در هویت فرهنگی و تاریخی اقوام ترکمن را مورد بحث قرار داد.

او در ادامه با ارائه تصاویری از اقوام ترکمن و شیوه‌های مراقبت و پرورش اسب در نزد این قوم به بیان مواردی دراین باره پرداخت.

حفاظت موثر از حاملان میراث‌فرهنگی

در ادامه فریده مجیدی خامنه عضو هیات علمی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری با بیان اینکه امروزه حفاظت موثر از حاملان میراث‌فرهنگی یکی از دغدغه‌های اصلی نهادهایی مانند یونسکو و میراث فرهنگی است بیان‌کرد: این امر اهمیت تدوین و اتخاذ راهکارهای اساسی برای پاسداری و حفاظت از این افراد را نشان می‌دهد.

او افزود: از پژوهش‌های اخیر در این زمینه می‌توان به میدان تحقیق در کرمان اشاره کرد که به‌طور عمیق به مسائل و مشکلات حاملان کهنسال میراث‌فرهنگی در شهر کرمان پرداخته است.

این پژوهشگر اظهارکرد: نتایج این بررسی بیانگر این امر است که در ایران مساله حفاظت از حاملان کهنسال میراث‌فرهنگی با توجه به روند رو به رشد سالمندی و مسایل مترتب بر آن که تهدیدی جدی برای از دست رفتن گنجینه‌های دانش بومی محسوب می‌شود باید با همکاری نهادهای گوناگون و میراث‌فرهنگی پیگیری و راهبردهای مؤثر اتخاذ گشته و تهدیدها به فرصت بدل شوند.