راهی آسان و کم هزینه برای نجات محیط زیست

امروز سوم ژوئن مصادف با ۱۳ خرداد روز جهانی دوچرخه است. بی‌توجهی به دوچرخه‌سواری در بین شهروندان موضوع قابل بررسی است که بر اساس نتایج تحقیقات شلوغی شهر، کمبود فضای سبز، حمایت ناکافی از حمل و نقل فعال (پیاده‌روی و دوچرخه‌ سواری) و عدم ایمنی پیاده‌روی و دوچرخه‌سواری از مهمترین عوامل عدم استقبال از حمل و نقل پرتحرک است.

پیاده‌روی و دوچرخه سواری دو فعالیت مهم، ارزان و در دسترس همگان هستند. دوچرخه‌سواری فعالیتی هوازی و بسیار سالم است که کمترین فشار را بر مفاصل وارد می‌آورد و از این رو برای افراد با سنین و درجات مختلف آمادگی مفید است. به نظر می‌رسد پیاده‌روی برای مسیرهای ۲.۵-۲ کیلومتر (۲۵-۲۰ دقیقه) و دوچرخه‌سواری برای مسیرهای ۷-۵ کیلومتر (۲۵-۲۰ دقیقه) مفید باشد.

طراحی محل زندگی نقش موثری در ترغیب مردم به فعالیت‌های ورزشی و در نتیجه بهبود سلامت آنان دارد. ضروری است انسان‌هایی که در شهرها زندگی می‌کنند به فضاهای ورزشی و پارک دسترسی آسانی داشته باشند. تحقیقات زیادی نشان داده‌اند که مردم در صورت دسترسی آسان به باشگاه‌ها و اماکن ورزشی، فعالیت بدنی انجام می‌دهند. این موضوع در پژوهش‌ها نیز به اثبات رسیده است که هر چه اماکن ورزشی در شهری کمتر باشد، مشکلات اجتماعی مانند جرائم، مواد مخدر Drugs و غیره افزایش خواهد یافت.

محیط سازگار با فعالیت چه محیطی است؟

طراحی محیط ساخته شده از قبیل طراحی خیابان‌ها، کاربری زمین، سیستم حمل و نقل، جانمایی اماکن تفریحی، پارک‌ها و ورزشگاه‌ها از عواملی است که افراد را به فعالیت بدنی ترغیب می‌کنند یا از آن باز می‌دارند. تحقیقات زیادی نشان داده‌اند افرادی که در محیط‌های سازگار با فعالیت (activity friendly enviroment) زندگی می‌کنند تمایل بیشتری به فعالیت بدنی در محیط خویش نشان می‌دهند. محیط سازگار با فعالیت، محیطی است که امکان فعالیت بدنی را از طریق فعالیت‌های روزمره و یا ورزش‌های برنامه‌ریزی شده برای افراد فراهم می کند. مواردی چون پیاده‌روهای عریض و تمیز، مسیرهای دوچرخه سواری، مکان‌های ورزشی از قبیل زمین‌های فوتبال یا بسکتبال، محیط‌های طبیعی و زیبا در شکل گیری این محیط و افزایش تمایل شهروندان به فعالیت موثر هستند.

موانع فعالیت بدنی

در تحقیقی نشان داده شده که فعالیت بدنی ارتباط مثبتی با دسترسی به محیط و اماکن ورزشی، استخرهای شنا و زمین‌های تنیس دارد. در سوی دیگر تراکم و شلوغی شهر، کمبود فضای سبز، حمایت ناکافی از حمل و نقل فعال (پیاده‌روی و دوچرخه‌سواری)، اولویت ندادن به وسایل نقلیه عمومی مانند اتوبوس و مترو، حرکت خودروها با سرعت زیاد و نبود ایمنی برای پیاده‌روی و دوچرخه‌سواری و عدم جذابیت و زیبایی محله‌ها از موانع فعالیت بدنی به شمار می‌روند.

دوری از اماکن ورزشی و عدم دسترسی آسان به آن‌ها نیز از موانع فعالیت بدنی شناخته شده است. همچنین تحقیقات نشان می‌دهد که نزدیک بودن امکان ورزشی به محل سکونت شهروندان و همچنین آگاهی مردم از اینکه برنامه ورزشی چه موقع، کجا و با چه هزینه‌ای برگزار می‌شود، مشارکت آنها را افزایش می‌دهد. نزدیکی به اماکن ورزشی و تفریحی، پارک‌ها، محل کار یا فروشگاه‌ها با افزایش فعالیت بدنی ارتباط دارد.

بر اساس کتاب ورزش Sport و محیط زیست، پیاده‌روی و دوچرخه سواری دو فعالیت مهم، ارزان و در دسترس برای همگان هستند. دوچرخه‌سواری فعالیتی هوازی و بسیار سالم است که کمترین فشار را بر مفاصل وارد می‌آورد و از این رو، برای افراد با سنین و درجات مختلف آمادگی مفید است. به نظر می‌رسد پیاده‌روی برای مسیرهای ۲.۵-۲ کیلومتر (۲۵-۲۰ دقیقه) و دوچرخه‌سواری برای مسیرهای ۷-۵ کیلومتر (۲۵-۲۰ دقیقه) مفید باشد.

بر اساس مطالعه‌ای که در کانادا انجام شده، هر شهروند کانادایی به طور میانگین سالانه ۲۰۰۰ سفر کمتر از سه کیلومتر دارد. اگر این سفرها با خودرو انجام گیرند،‌ آثار بسیار مخربی دارد و موجب آلودگی هوا و آلودگی صوتی می‌شود زیرا حرکت خودرو در مسیرهای کوتاه و شلوغ شهر، با ترافیک و توقف‌های زیاد همراه است بنابراین انتخاب پیاده‌روی یا دوچرخه سواری بهترین روش برای افزایش فعالیت و کاهش صدمات زیست محیطی است.

کپنهاگ پایتخت دوچرخه‌ها

در بسیاری از شهرهای اروپایی استفاده از حمل و نقل فعال به جای خودرو رواج زیادی دارد. در کپنهاگ - پایتخت دانمارک - ۳۰ درصد سفرها با دوچرخه صورت می‌گیرد. کپنهاگ را «پایتخت دوچرخه‌ها» می‌نامند. حدود ۵۴۴ هزار نفر از شهروندان کپنهاگی از دوچرخه به عنوان اصلی‌ترین وسیله رفت و آمد استفاده می‌کنند و مسئولان شهر کپنهاگ، مراکزی را برای کرایه دوچرخه به شهروندان ایجاد کرده‌اند که با بازگرداندن دوچرخه، ودیعه ۲۰ کرونی به آن‌ها بازگردانده می‌شود علاوه بر تعبیه چراغ‌های راهنمایی ویژه دوچرخه‌سواران، در برخی مناطق شهری کپنهاگ، ورود خودرو به‌کلی ممنوع است و فقط دوچرخه‌سواران حق تردد دارند.

ترونهیم نروژ تنها شهر دارنده بالابر ویژه دوچرخه در جهان است. در مسیری شیب‌دار و سربالا که امکان دوچرخه‌سواری در آن دشوار است. دوچرخه‌سوار کافی است که یکی از پاهای خود را روی برآمدگی خط بالابر قرار دهد تا به همراه دوچرخه به انتهای مسیر سربالایی برود.

پکن از سال ۲۰۰۸ تمرکز روی دوچرخه را شروع کرد

پس از برگزاری المپیک ۲۰۰۸، مسئولان پکن تلاش کردند تا شیوه‌های سالم‌تری برای حمل و نقل در این شهر جایگزین کنند. به همین دلیل اکنون هزاران نفر از شهروندان چینی از دوچرخه برای رفتن به محل کار و بازگشت به خانه استفاده می‌کنند و مسیرهای ویژه‌ای برای دوچرخه و چراغ‌های راهنمایی ویژه دوچرخه سواران طراحی شده است.

به تازگی سوم ژوئن در سازمان ملل متحد به عنوان روز جهانی دوچرخه انتخاب و مصوب شده است. دولت‌ها از این پس موظف هستند بسترهای لازم برای دوچرخه‌سواری ایمن را برای شهروندان خود فراهم کنند همچنین هر یک از دولت‌ها باید اقدامات خود در زمینه ترویج دوچرخه‌سواری به سازمان ملل گزارش کنند.