آیا شما جزو یک‌ سوم افرادی هستید که با این بیماری مادرزادی به دنیا آمده‌اند؟

به گزارش رکنا، سردرد یکی از رایج‌ترین مشکلات مرتبط با سیستم عصبی در سراسر دنیا است که می‌تواند دلایل بسیار متنوعی داشته باشد. طبق طبقه‌بندی اختلالات سردرد (ICHD-۳)، تا به امروز حدود ۲۰۰ نوع مختلف سردرد شناسایی شده‌اند. البته آمارها در این مورد نظرات متفاوتی دارند؛ برخی منابع از وجود بین ۱۵۰ تا ۳۰۰ نوع سردرد صحبت می‌کنند که علت این اختلاف به تفاوت در روش‌های دسته‌بندی علمی و میزان جزئی‌نگری مربوط می‌شود.

علت بروز سردرد چیست؟

علت اصلی سردرد، تحریک ساختارهای حساس به درد در ناحیه سر و گردن است. نکته جالب این است که خود مغز فاقد گیرنده‌های درد است؛ بنابراین درد ناشی از تحریک ساختارهای اطراف مغز مانند عروق خونی، پرده‌های مغز (مننژها)، اعصاب مغزی به‌ویژه عصب سه‌قلو، عضلات سر و گردن و پوست جمجمه ایجاد می‌شود. این تحریکات ممکن است ناشی از فرآیندهای التهابی، مکانیکی (مانند فشار یا انقباض عضلانی)، شیمیایی یا تغییرات عروقی (مانند گشاد یا تنگ شدن عروق) باشند.

برای مثال، در نوع سردرد میگرن، فعالیت غیرعادی سلول‌های عصبی و تغییرات در جریان خون مغزی می‌تواند باعث تحریک عصب سه‌قلو شده و مواد التهابی آزاد کند که نتیجه آن درد ضربان‌دار خواهد بود. همچنین عواملی مثل استرس، کم‌آبی، تغییرات هورمونی یا عوامل محیطی نیز می‌توانند این فرآیند را تشدید کنند.

سردردهای اولیه و ثانویه

سردردها به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند؛ سردردهای اولیه و سردردهای ثانویه. سردردهای اولیه ناشی از فعالیت بیش‌ازحد یا مشکلات ساختارهای حساس به درد در سر هستند و معمولاً به بیماری‌های زمینه‌ای ارتباطی ندارند. از جمله این سردردها: میگرن، سردرد تنشی، سردرد خوشه‌ای و برخی سردردهای ناشی از فعالیت‌های خاص مثل سرفه یا ورزش هستند.

اما سردردهای ثانویه به دلیل وجود یک بیماری زمینه‌ای مانند عفونت‌های سینوسی، تومور مغزی، سکته مغزی یا مننژیت ایجاد می‌شوند.

سردردهای شایع در جهان

متخصصان می‌گویند، رایج‌ترین نوع سردرد، سردرد تنشی است که حدود ۲۶ درصد از افراد جهان را تحت تأثیر قرار داده است. این درد معمولاً به صورت خفیف یا متوسط در دو طرف سر احساس شده و با فشار یا سفتی همراه است.

دومین نوع رایج سردرد، سردرد میگرنی است که به صورت درد ضربان‌دار در یک طرف سر ظاهر شده و با علائمی مثل تهوع، تهوع و حساسیت به نور و صدا همراه است. این نوع سردرد حدود ۱۴ درصد افراد جهان را تحت تأثیر قرار می‌دهد و در زنان بیشتر شایع است. دکتر بابک زمانی، متخصص مغز و اعصاب، اشاره می‌کند که میگرن یک اختلال ژنتیکی است و حدود ۳۰ درصد افراد با این سردرد متولد می‌شوند.

همچنین سردرد خوشه‌ای، نوعی از سردرد بسیار شدید اما کوتاه‌مدت است که در یک طرف سر رخ می‌دهد و معمولاً چندین بار در روز تکرار می‌شود. دکتر گلاره بنی‌هاشمی درباره شدت این سردرد می‌گوید: «این نوع، آنقدر آزاردهنده است که امکان دارد فرد دچار میل به خودکشی شود.»

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر سردردها گذرا یا موقت باشند، ممکن است با اصلاح سبک زندگی یا مصرف مسکن بهبود یابند. اما در مواردی که سردرد شدید، مکرر و تأثیرگذار بر عملکرد روزانه باشد، باید حتماً به یک پزشک متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید.

پزشک برای تشخیص علت سردرد، معمولاً تاریخچه پزشکی بیمار را بررسی کرده، معاینه فیزیکی انجام می‌دهد و در صورت نیاز از ابزارهایی مانند MRI یا سی‌تی‌اسکن استفاده می‌کند. جزئیاتی مانند الگوی سردرد، شدت، عوامل تحریک‌کننده و علائم جانبی هم نقش مهمی در تشخیص ایفا می‌کنند.