بیوگرافی جمشید پژویان اقتصاددان

مرحوم جمشید پژویان در سال ۱۳۲۴ در شهر سنندج متولد شد. وی چندی بعد به همراه خانواده به شهر قزوین نقل مکان کرد و در آنجا تحصیلات مقدماتی خود را انجام داد. پژویان برای ادامه تحصیل در دانشگاه تهران پذیرفته شد و در رشته اقتصاد تحصیل کرد و سال 1349 مدرک لیسانس خود را اخذ کرد. وی سپس برای ادامه تحصیل به آمریکا رفت و در دانشگاه ایالتی یوتا پذیرفته شد و در همین رشته ادامه تحصیل داد و موفق شد مدرک فوق لیسانس (سال 1354) و دکترای (سال 1357) خود را دریافت کند. در کارنامه شغلی جمشید پژویان اقتصاددان، ریاست شورای رقابت و تدریس در دانشگاه علامه طباطبایی و دانشگاه آزاد اسلامی به چشم می‌خورد.

به گزارش رکنا اقتصادی، جمشید پژویان درست مانند فریبرز رییس دانا، اقتصاددان مشهور ایرانی که در اسفند 1400بر اثر ابتلا به بیماری کرونا جان خود را از دست داد، در تیر ماه سال 1399 بر اثر ابتلا به ویروس کرونا فوت کرد. گرچه این دو تن از این نظر به یکدیگر شباهت دارند اما در عرصه علمی و جامعه دانشگاهی راه‌شان جدا بود. رییس دانا، ‌در شب 29 آذر ماه 1389، ‌زمان اجرای هدفمندی یارانه‌ها، در گفت‌وگویی تلویزیونی به این برنامه تاخت و آن را زمینه‌ساز ساختاری شدن فقر و گداپروری مردم خواند. درست در جایی که از پژویان به عنوان «طراح برنامه بزرگ جراحی اقتصادی کشور موسوم به هدفمندی یارانه‌ها» ‌نام می‌برند.

او در ابتدای اجرای سیاست‌های هدفمندی یارانه‌ها، این موضوع را در محافل خصوصی رد نمی‌کرد که «طراحی شیوه پرداخت نقدی یارانه» را به دولت توصیه کرده ‌اما با گذشت چند سال از اجرای این برنامه، به کلی «ارایه مشاوره» به تیم اقتصادی دولت احمدی‌نژاد را انکار کرد و خود را کنار کشید و کار را به دست دو شاگرد قدیمی خود یعنی شمس‌الدین حسینی و محمدرضا فرزین سپرد. شمس‌الدین حسینی در آن زمان وزیر امور اقتصادی و دارایی شده بود و فرزین مسوولیت ستاد هدفمندی یارانه‌ها را به عهده داشت.

پژویان خود را دانش‌آموخته «اقتصاد عمومی» می‌خواند. او دکترای خود را در این رشته از دانشگاه ایالتی یوتا در امریکا گرفته بود و به گفته خود، در تمام دولت‌های پس از انقلاب به عنوان یک «مشاوره‌دهنده غیرمستقیم» حضور داشته و این موضوع را همواره رد می‌کرد که به دولت‌های مختلف برای اجرای سیاست‌های اقتصادی خود به‌طور مستقیم «مشاوره» می‌داد.

او حتی این شائبه را که نظرات خود را از طریق شمس‌الدین حسینی و محمدرضا فرزین به رییس‌جمهور وقت انتقال می‌داد؛ رد کرده بود. با این همه، پژویان نیز مانند فریبرز رییس دانا، زبانی تند و تیز داشت و به صراحت نظرات خود را در حوزه اقتصادی و عملکرد دولت احمدی‌نژاد و دولت روحانی ابراز می‌کرد. او احمدی‌نژاد را از نظر گرایش‌های اقتصادی، یک نئولیبرالیست می‌دانست و البته از عملکرد وی در حوزه توزیع یارانه نقدی دفاع می‌کرد.

در دولت احمدی‌نژاد، توانست شورای رقابت را ایجاد کند و حتی ساختمان و زیرساخت بروکراتیک هم برای آن ایجاد کرد. اما زیاد در پست ریاست شورای رقابت دوام نیاورد. پس از استعفای خود از این شورا، در جایی گفته بود که از شورای رقابت بیرون آمده چون «برای این شورای رقابت خاکریز به خاکریز و سنگر به سنگر با ۶، ۷ وزیر جنگیدم تا اختیاراتی را از آنها بگیرم که این اختیارات همه حیاط خلوت‌شان بود.» طرفدارانش از وی دفاع می‌کردند که جسارت اصلاح نظام سالخورده یارانه‌ای در ایران را به دولت وقت تزریق کرده است.

منتقدان وی، او را یک اقتصاددان لیبرال نزدیک به نگاه پوپولیستی می‌خواندند که او را متهم می‌کنند پاداش خود برای دفاع از عملکرد دولت احمدی‌نژاد را با ریاست شورای رقابت و دریافت پروژه‌های پول‌ساز دریافت کرد. هرچند او همواره این موارد را رد می‌کرد و حتی در مصاحبه‌ای گفته بود که «من مالک یک آجر هم در این مملکت نیستم.»

عنوان شغل

مدیر قطب علمی "اقتصاد توسعه با تاکید بر اقتصاد ایران" (از سال 1385)

استاد اقتصاد (از سال 1373)

مدرک تحصیلی

کارشناسی اقتصاد نظری از دانشگاه تهران، 1349

کارشناسی ارشد اقتصاد عمومی از دانشگاه ایالتی یوتا، 1354

دکتری اقتصاد عمومی از دانشگاه ایالتی یوتا، 1359

سوابق اجرایی

ریاست شورای رقابت

مدیر گروه اقتصاد، دانشگاه علامه طباطبائی (از سال 1372 تا 1378)

رئیس دانشکده علوم و بهداشت علامه طباطبائی (از سال 1364 تا 1368)

معاون آموزشی دانشکده آموزش از راه دور (سال 1363)

مدیر گروه اقتصاد، مجتمع ادبیات و علوم انسانی دانشگاه الزهرا (از سال 1363 تا 1361)

مدیر گروه اقتصاد و مدیریت، دانشگاه آزاد ایران، انقلاب فرهنگی (سال 1358)

تالیفات

اقتصاد بخش عمومی، مالیات‌ها، تجدید چاپ و تغییرات اساسی، 1386 اقتصاد بخش عمومی هزینه‌های دولت تجدید چاپ، ۱۳۸۱ اقتصاد بخش عمومی مالیاتی تجدید چاپ، ۱۳۸۰ اقتصاد بخش عمومی جلد اول، تجدید چاپ با تجدید نظر، ۱۳۷۸ پول و بانکداری برای رشته حسابداری چاپ دانشگاه پیام نور، ۱۳۷۴ اصول علم اقتصاد چاپ دانشگاه پیام نور، ۱۳۷۴ اقتصاد خرد برای رشته های مدیریت وحسابداری، چاپ دانشگاه پیام نور، ۱۳۷۴ اقتصاد مالیه عمومی برای رشته حسابداری چاپ دانشگاه پیام نور، ۱۳۷۴ اقتصاد بخش عمومی (مالیاتها) چاپ مرکز تحقیقات دانشگاه تربیت مدرس، ۱۳۷۱ اقتصاد بخش عمومی جلد اول چاپ جهاد دانشگاه تهران، ۱۳۶۸