پیشگیری و کنترل بیماری کرونای جدید (COVID 19) + دستورالعمل ویژه

نویسندگان و همکاران وزارت بهداشت:

دکتر مسعود مردانی، متخصص عفونی

دکتر فرحناز محمدی، دکترای پرستاری

دکتر سیده صالحه مرتضوی، دکترای سالمند شناسی

دکتر شیما رئیسی، متخصص طب سالمندی

دکتر آرش سیفی، متخصص عفونی

دکتر محسن شتی، متخصص اپیدمیولوژی

دکتر رضا فدای وطن، دکترای سالمند شناسی

دکتر سید حامد برکاتی، متخصص اطفال

دکترمجتبی صحت، متخصص اپیدمیولوژی

دکتر محسن شمس، دکترای آموزش بهداشت

مهندس مریم مظهری، کارشناس ارشد مدیریت و برنامه ریزی محیط زیست

دکتر شروان شعاعی، دندانپزشک

دکتر بهنام شریعتی، متخصص روانپزشکی سالمندان

دکتر فرشاد شریفی، دکترای اپیدمیولوژی

همکاران سازمان بهزیستی:

دکترمحمد نفریه، پزشک و MPH سالمندی

مهندس مصطفی سراج، کارشناس ارشد مدیریت دولتی

محمد رضا اسدی، کارشناس ارشد مدیریت توانبخشی

فریده باغ علیشاهی، کارشناس ارشد کاردرمانی

شهلا حکمت پناه ارتوزیست ، پروتزیست

شهربانو رعیت، کارشناس ارشد بافت شناسی

حمیده صفری، کارشناس ارشد مدیریت توانبخشی

دکترخدیجه قره داغی، پزشک عمومی

دکتر فاطمه مرادیان، متخصص پزشکی اجتماعی

دکتر شبنم میربیگی، پزشک عمومی

دکتر فریبا بریمانی، پزشک عمومی

لیست مراکز مشمول این دستورالعمل

الف) مراکز تجمعی شبانه روزی توانبخشی :

• مراکز توانبخشی و مراقبتی شبانه روزی معلولان ذهنی،
• مراکز توانبخشی و نگهداری سالمندان،
• مراکز توانبخشی و درمان بیماران روانی مزمن،
• مراکز توانبخشی و مراقبتی شبانه روزی معلولین جسمی حرکتی،
• مراکز توانبخشی نگهداری موقت،
• خانه های کوچک و حمایتی معلولان ذهنی (افراد با اختلال هوشی رشدی)، معلولان جسمی حرکتی، سالمندان و بیماران روانی مزمن،
• مراکز شبانه روزی نگهداری موقت اتیسم

ب) مراکز خانواده محور :

• مراکز ارائه خدمات توانبخشی سالمندان، معلولان جسمی حرکتی، ذهنی و بیماران روانی مزمن در منزل
• مراکز توانبخشی مبتنی بر خانواده (مراقبت در منزل)

1- مقدمه:

1 – 1 تاریخچه و عامل بیماری 

ماه دسامبر 2019 میلادی، خوشه ای از موارد عفونت شدید تنفسی در شهر ووهان کشور چین گزارش شد. در اول ژانویه 2020 عامل این عفونت که یک کروناویروس جدید بود؛ با 70 درصد قرابت ژنتیکی با سارس؛ موقتا به اختصار nCOV 2019 نام گذاری شد. با عبور تعداد قربانیان از مرز 1000 نفر، سازمان جهانی بهداشت رسما آن را کووید (COVID-19) نامگذاری نمود که به “کرونا”، ” ویروس”، “بیماری” و سال 2019 اشاره دارد .

این دستورالعمل موقت بر اساس داده های فعلی سازمان جهانی بهداشت تهیه شده است و بدیهی است به محض دسترسی به اطلاعات موثق بعدی، به روزرسانی دستورالعمل انجام خواهد گرفت. بسیاری از اقدامات تشخیصی وکنترل عفونتی توصیه شده برای این بیماری در حال حاضر مشابه با دستورالعمل کروناویروس MERS است .

این بیماری جدید یک بیماری قابل انتقال از انسان به انسان و احتمالا قابل انتقال از حیوان به انسان محسوب میشود اما هنوز راه های انتقال، مخازن حیوانی، تظاهرات دقیق بالینی آن مشخص نشده است و نیاز به مطالعات بیشتر دارد .

در حال حاضر واکسن و درمان اختصاصی برای کووید 19 وجود ندارد و لذا داشتن ظن بالینی بالا و انجام غربالگری، پرسش از شرح حال سفر، تماس با بیماران تبدار و بیماران دارای علائم تنفسی نقش بسیار مهمی دربرنامه پیشگیری و کنترل این بیماری دارد.

1 – 2 گروه های در معرض خطر ابتلا به بیماری – COVID 19 عارضه دار

علاوه بر سالمندان بالاتر از 80 سال به طور خاص دو گروه زیر بعنوان افرادی که در معرض ابتلا به بیماری COVID 19 عارضهدار قرار دارند، در نظر گرفته شده اند:

الف) بیماران با نقص ایمنی

1. تحت درمان با کورتیکواستروئید یا سایر داروهای ضعیف کننده یا سرکوب گر سیستم ایمنی،
2. شیمی درمانی،
3. بدخیمیها،
4. پیوند اعضاء،
5. مبتلایان به HIV

ب) بیماران با بیماری زمینه ای

1. بیماری قلبی عروقی،
2. فشارخون،
3. بیماریهای تنفسی زمینه ای، 4
4. دیابت،
5. BMI> 40
6. بیماری مزمن کلیوی و کبدی

نکته

یافته های اپیدمیولوژیک نشان داده است که سن بالای 50 سال همواره در معرض آسیب بیشتری قرار دارند و باید در مراقبت آنان دقت بیشتری شود . سالمندی، علی الخصوص سن بالای 70 سال نیز عامل خطر بشمار می آید.

1 – 3 راه های انتقال، کمون و سرایت بیماری

• انتقال قطره ای: انتقال ویروس توسط قطرات تنفسی با اندازه بالاتر از 5 میکرون از فرد آلوده به دیگران از طریق عطسه و سرفه در فاصله کمتر از دو متر.
• انتقال تماسی: انتقال از طریق سطوح آلوده به قطرات تنفسی حاوی ویروس (افراد ممکن است از طریق تماس دست آلوده با چشم، دهان یا بینی خود بعد از تماس با یک چیزآلوده به ویروس، از قبیل دستگیره درها، میزها، یا دست کثیف شخص آلوده، دچار این بیماری شوند)
• انتقال ادراری مدفوعی: با وجود اینکه هنوز این نوع انتقال جزء موارد اثبات و اعلام شده انتقال مطرح نشده است؛ اما با توجه به جدا سازی ویروس از ادرار و مدفوع حتما باید این نکته به عنوان احتمال آلودگی به خصوص در مراکز عمومی مد نظر قرار گیرد.
• دوره پنهان بیماری: 1 تا 14 روز (بطور متوسط 5 روز است). در این دوره فرد بدون علامت است.
• دوره سرایت ویروس: از 14 روز قبل از بروز علایم بیماری تا ثبت دو نمونه آزمایش منفی از فرد بیمار طول می کشد. البته میزان انتقال ویروس در زمانی که بیمار بدون علامت است خیلی کمتر است.

1 – 4 تماس نزدیک با بیمار کرونایی شامل:

• هم خانه بودن و زندگی با فرد مبتلا به کووید 19 در یک فضای مشترک
• همسفر بودن با فرد مبتلا به کووید 19 در یک وسیله نقلیه مشترک
• تماس بیمارستانی با بیمار، شامل ارائه مستقیم خدمت بالینی کادر مرکز به بیمار مبتلا به کووید 19
• تماس با عضو دیگری از تیم درمانی که خود مبتلا به کووید 191 شده باشد.
• به ملاقات بیمار رفتن یا با بیمار در یک فضای بسته ی مشترک (مانند آسانسور، اتاق و…) قرار گرفتن
• همکار، هم اتاق بودن با فرد مبتلا به کووید 19 یا هر تماس با بیمار مبتلا به بیماری در فضای بسته ی مشترک
• تماس مستقیم با مخازن حیوان بیماری که وجود عفونت کووید 19 در حیوان قطعی شده باشد.

2- مراقبت از بیماری کرونا در مراکز وابسته به سازمان بهزیستی: 

نکته: مراکز بهزیستی مبتنی بر استاندارد کشوری، موظف به ارایه خدمات به مددجویان خود با تاکید بر پیشگیری، غربالگری و شناخت و ارجاع موارد مشکوک و محتمل به مراکز درمانی هستند. این بدان معناست که خدماتدرمانی برای بیماران بر عهده وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی خواهد بود. بر حسب پروتکل درمان وزارت بهداشت، بیماران پس از طی مراحل درمان، به مراکز اولیه یا به خانواده های خود، باز گردانده خواهند شد.

2 – 1 تعریف موارد بیماری برای نظام مراقبت:

الف) مورد مشکوک: موردی است که علائم زیر را داشته باشند و بررسی های بیشتری باید درمورد آن انجام پذیرد:

• بیمار با شرح حال سرفه خشک یا لرز یا گلودرد همراه با تنگی نفس با تب یا بدون تب (گلو درد خیلی ناشایع و تب خفیف خیلی شایع است. در سالمندان و افراد با ایمنی ضعیف ممکن است تب رویت نشود. تعریف تب دمای بالاتر از 3 / 37 درجه در نظر گرفته شود).

ب) مورد محتمل:

• هر مورد مشکوک که در عرض 14 روز قبل، سابقه تماس نزدیک با مورد قطعی COVID-19 را داشته باشد.
• هر مورد مشکوک که در عرض 14 روز قبل، سابقه حضور در مناطق با اپیدمی COVID_19 را داشته باشد.
• فرد مبتلا به پنومونی که با وجود درمان های مناسب، پاسخ بالینی نامناسب داشته و به شکل غیر معمول و سرعت غیرقابل انتظاری وضعیت بالینی بیمار حادتر و وخیمتر شود.

بنابراین باید توجه داشت هر یک از مددجویان مراکز، افرادی که جهت پذیرش به مراکز مراجعه میکنند و یا کارکنان مراکز بهزیستی، شرایط ذکر شده در موارد الف و ب را دارا باشند مورد مشکوک / محتمل به حساب خواهند آمد و نیازمند توجه خاص هستند.

ج) مورد قطعی:

شناسایی ویروس 19 – COVID در نمونه اخذ شده از فرد با علائم تنفسی

خدمات درمان برای این بیماران بر عهده وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی خواهد بود.

2 – 2 علایم بالینی سالمندان دچارکرونا و مداخلات مرتبط 

سالمندان ساکن در مراکز تحت پوشش سازمان بهزیستی بسته به ظرفیت های زیستی خود می توانند علایم بیماری را با حدت و شدت مختلف نشان دهند. سالمندان، از ظرفیت های حیاتی پایین تری در مقایسه با جوانان و میانسالان برخوردارند و در رویارویی با مشکلات سلامت، ضعیفتر هستند. باید به یاد داشت که علایم و نشانه های بیماری در سالمندان می تواند متفاوت از گروه های سنی دیگر و کاملا غیر اختصاصی باشد. لذا کارکنان باید هوشیاری کامل را برای شناخت اولیه بیماران مشکوک از خود نشان دهند.

در اغلب بیماران، تب، اولین نشانه بیماری است و در نیمی از آنها تب با درجه بالا دیده می شود. اما باید توجه داشت که در حدود یک چهارم از بیماران، تب گزارش نشده است و این حالت در سالمندان، با توجه به نقص سیستم ایمنی، محتمل تر است.

سرفه، درد عضلانی، تنگی نفس یا دشواری در تنفس، خستگی و احساس سنگینی یا درد در قفسه سینه از جمله علامتهای شایع دیگر هستند. در برخی از بیماران، به ویژه سالمندان نیز ممکن است شواهد درگیری سیستم قلبی – عروقی، دستگاه گوارش (بی اشتهایی، تهوع، استفراغ و دل درد) و یا سیستم عصبی (گیجی، تغییر سطح هوشیاری، هذیان گویی و ..) دیده شود که در این حالت تشخیص بسیار دشوار است.

در صورت بروز هر یک از این علائم، لازم است سالمند توسط پزشک مرکز معاینه و در صورت لزوم برای تصمیمگیری در خصوص انتقال به بیمارستان های معین تابعه وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی، با هماهنگی کارشناس بیماریهای معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی مربوطه اقدام شود.

میانگین فاصله زمانی بین شروع علائم تا بروز تنگی نفس و یا علائم قابل توجه حدود 7 روز (بین 1 تا 20 روز) گزارش شده است. در حدود 20 درصد، بیماران ممکن است نارسایی سایر ارگان ها، به ویژه اختلال عملکرد کلیه را نشان دهند. سردرد، اسهال، خلط خونی، آبریزش بینی و سرفه خلط دار از جمله علائمی هستند که کمتر گزارش شده اند.

در مرحله خفیف بیماری، علائم معمولاً بعد از یک هفته فروکش می کند، در صورتی که در موارد شدید، احتمال بروز نارسایی تنفسی پیشرونده، ناپایداری علایم حیاتی از جمله افت فشارخون و مرگ متعاقب آن، وجود دارد.

موارد منجر به مرگ اغلب در افراد میانسال و سالمند و یا دارای بیماری زمینه ای (سابقه جراحی برای سرطان، سیروز کبدی، بیماری ریوی، فشار خون بالا، بیماری کرونری قلب، دیابت، اختلالات مزمن کلیوی، هر گونه نقص ایمنی و بیماری پارکینسون) دیده می شود.

اززمان شروع اولین علائم تا مرگ (در صورت وقوع) حدود 14 روز (بین 6 تا 41 روز) طول می کشد، که این زمان در افراد 70 ساله و بالاتر، کوتاه تر است. تب و سرفه شایع ترین علائم اولیه در موارد منجر به مرگ بوده است. به طور کلی سرعت پیشرفت بیماری و میزان مرگ ناشی از آن در سالمندان، بیشتر از سایر گروههای سنی است.

کارکنان مراکز نگهداری و ارائه مراقبت به سالمندان باید توجه داشته باشند در صورت بروز هر یک از موارد فوق:

• فرد مشکوک را باید در اتاق جداگانهای ایزوله کنند.
• اقدامات احتیاطی استاندارد، تماسی و قطرهای در مواجهه با بیمار رعایت شود.
• مراتب به پزشک مرکز اطلاع رسانی شود.
• بیمار ویزیت و در صورت لزوم طبق دستور العمل به مراکز درمانی منتقل شود.
• خانواده بیمار در جریان امر قرار داده شود.
• در صورت نیاز به احیا قلبی ریوی بیماران مشکوک / محتمل / قطعی بیماری کرونا، در صورت وجود الزامات و استانداردهای انجام احیاء قلبی ریوی (وجود ترالی ویژه احیا، حضور متخصص بیهوشی یا اورژانس) همه اقدامات شامل انتوباسیون و ماساژ قلبی در اتاق ایزوله و با رعایت احتیاط های هوابرد انجام می گیرد. لذا لازم است در اتاق ایزوله دسترسی به تجهیزات احیا قلبی _ ریوی (کیف احیا) فراهم باشد.

3- کنترل عفونت

استراتژی های کنترل عفونت جهت پیشگیری و محدود سازی گسترش بیماری در مراکز ارائه خدمات بدین شرح است:

الف) رعایت بهداشت فردی توسط پرسنل مراکز و افراد مقیم مرکز

ب) انجام غربالگری کلیه مددجویان از نظر احتمال ابتلا، جهت تشخیص زودهنگام و پیشگیری از انتقال عفونت به سایرین

ج) به کار گیری احتیاطهای استاندارد برای همه افراد

د) بهره گیری از اقدامات احتیاطی بیشتر در موارد مشکوک

ه) رعایت اصول بهداشت محیط

2 – 3 – 1 – رعایت بهداشت فردی 

برای رعایت بهداشت فردی نکات ذیل مد نظر قرار گیرد:

• از دست دادن و رو بوسی کردن با یکدیگر پرهیز شود.
• کلیه لوازم مورد استفاده برای هر فرد مقیم و پرسنل مجزا باشد.
• دست ها به صورت مکرر، قبل و بعد از صرف غذا، قبل و بعد از استفاده از سرویس بهداشتی، قبل و بعد از وضو گرفتن، قبل از اقداماتی که تماس دست با چشم، بینی و دهان وجود دارد، پس از تردد در مکان هایی که محدوده شخصی فرد نیست، با آب و صابون (طبق دستورالعمل) شسته ویا با استفاده از مواد ضدعفونی کننده بر پایه الکل، ضد عفونی شود.
• از تجمع غیر ضروری و حضور دسته جمعی در فضاهای بسته (مانند جلسات و مراسم و گردهمایی ها) پرهیز شود.
• از خوردن غذا در محیط های عمومی و همچنین خوردن غذاهای آماده کاملا اجتناب شود و از مواد غذایی به

  صورت کاملا پخته استفاده شود.

• در صورت مشاهده علایم سرماخوردگی (عطسه و آبریزش بینی و …) استراحت کرده و از ماسک طبی معمولی با نحوه صحیح استفاده شود و در صورت شدید شدن علایم (تب و سرفه و …) به مسئولین مراکز اطلاع داده شود.
• افراد بیمار، تا زمان رسیدن آمبولانس یا انتقال به مراکز درمانی، باید در یک مکان جدا از سایرین، نگه داشته شوند. بیماران در این شرایط باید ماسک بزنند و حداقل یک متر از سایر افراد فاصله داشته باشند.
• نیروهای خدماتی در هنگام نظافت بر اساس احتمال مواجهه باید از لوازم حفاظت فردی استفاده کنند. مثلا در صورتی که نظافت اتاق محل نگهداری افراد مشکوک / محتمل کرونا را انجام میدهند و احتمال پاشیده شدن ترشحات یا پساب به اطراف وجود دارد، باید از لباس حفاظتی یا گان ضد آب یا گان معمولی با آپرون، ماسک طبی معمولی، عینک با شیلد صورت، چکمه ودستکش استفاده نمایند؛ ولی در صورتی که قصد نظافت اتاق افراد بدون علامت و سالم را دارند، تنها رعایت دقیق بهداشت دست به همراه ملزومات احتیاطهای شغلی کافی است.
• ترتیب انجام نظافت می تواند ابتدا بخشهای اداری، سپس بخش های نگهداری از مددجویان سالم و در انتها اتاقهای مربوط به افراد مشکوک / محتمل / قطعی باشد.
• برای ثبت حضور و غیاب پرسنل مراکز، ترجیحا از سیستم تشخیص چهره به جای دفتر حضور و غیاب و ثبت اثر انگشت استفاده شود.
• با توجه به احتمال آلودگی جاهایی مثل دکمه آسانسور، موبایل، دستگیره درب ساختمانها، اتاقها و ماشینها، میله های اتوبوس و مترو و… در صورتی که قبل از ورود به مرکز یا هر زمان دیگری با این قبیل اشیا تماس وجود داشته است، حتما در اولین فرصت دستها شسته و یا ضدعفونی شود.
• هنگام عطسه یا سرفه کردن، از دستمال کاغذی و در صورتی که دستمال وجود نداشت از قسمت داخلی آرنج، استفاده شود.
• از تماس دست ها با چشم، بینی، دهان و به طور کلی صورت، اجتناب شود.
• از استعمال دخانیات به دلیل تاثیرآن بر تضعیف سیستم ایمنی بدن و مستعد نمودن افراد در ابتلا به ویروس پرهیز شود.

نکته: نحوه شستشوی دست ها:

دست ها باید در بدو ورود به مرکز و مکررا با آب و صابون هر بار به مدت حداقل 20 ثانیه به طریقه زیر شسته شوند:

1. دست ها را مرطوب کنید،
2. از صابون مایع استفاده کنید،
3. کف دست ها را خوب به هم بمالید،
4. انگشتان را بشوئید،
5. مچ ها را بشوئید،
6. بین انگشتان را بشوئید،
7. دست ها را آبکشی کنید،
8. با دستمال کاغذی خشک کنید،
9. شیر آب را با همان دستمال ببندید،
10. دستمال را در سطل زباله درب دار بیندازید.

2-3-2- انجام غربالگری کلیه مددجویان از نظر احتمال ابتلا، جهت تشخیص زودهنگام و پیشگیری از انتقال عفونت به سایرین

به این منظور لازم است:

• در اسرع وقت، آموزشهای لازم به صورت نوشتاری یا در قالب فایلهای شنیداری یا تصویری به کلیه کارکنان مراکز داده شود.
• مدد جویان سالمند و در معرض خطر در هر شیفت کاری از نظر تب حداقل یک بار با استفاده از ترمومترهای بدون تماس یا با ترمومترهای گوشی از نظر دمای بدن چک شوند. استفاده از ترمومترهای دهانی ممنوع است.
• مددجویان سالمند و در معرض خطر در هر شیفت کاری از نظر وضعیت تنفسی، سرفه و تنگی نفس، میزان اشباع اکسیژن خون شریانی و سطح شناختی با تاکید برهوشیاری بیمار، بررسی شوند و در صورت لزوم، پس از مشورت با پزشک مرکز بلافاصله آنها را به اتاق ایزوله منتقل کنند و در صورت لزوم (موارد مشکوک / محتمل) طبق دستورالعمل، توسط پزشک مرکز در مورد انتقال ایشان به مراکز درمانی تصمیم

  گیری شود.

نکته 1)

بخش مهمی از برخورد بالینی، شک اولیه به موقع و جداسازی افراد مشکوک در فضایی ایزوله است.

نکته 2)

برای تسهیل شناسایی به هنگام موارد مشکوک، مدیریت مراکز باید به این موارد توجه نمایند:

• آموزش کلیه مددجویان و کارکنان درباره اصول حفاظت فردی، علائم بیماری، روشهای پیشگیری و انتقال بیماری
• درخواست از کارکنان برای داشتن توجه و ظن بالینی بالا برای شناسایی مدد جویان مشکوک
• انجام غربالگری (ارزیابی دمای بدن و کنترل ظهور علائم مشکوک و محتمل در هر شیفت)
• آموزش مددجویان با استفاده از پوسترها با مضمون علائم هشدار دهنده
• در افراد دارای علامت/ مشکوک: آموزش استفاده صحیح و دائمی از ماسک (ترویج بهداشت تنفسی)، رعایت موازین کنترل عفونت (به ویژه شستن دستها) و همچنین هدایت نمودن بیمار به سمت یادآوری سابقه سفرو تماسهای خود به کادر درمانی

2 – 3 – 3 – به کارگیری احتیاطهای استاندارد برای همه بیماران و پرسنل

احتیاط های استاندارد شامل موارد ذیل است:

• ارزیابی پرسنل مرکز از نظر تب و سرفه در هنگام ورود به مرکز و منع ورود افراد دارای علائم فوق
• استفاده از وسایل حفاظت فردی در مواردی که مراقب قصد ارائه خدمت به مورد مشکوک / محتمل / قطعی را دارد )بر مبنای ارزیابی خطر(، جهت پیشگیری از تماس با ترشحات بیماران.
  • توجه داشته باشید اثربخشی زمانی اتفاق می افتد که وسایل حفاظت فردی مناسب، در سایز مناسب، با کیفیت مناسب، در دسترس کادر بهداشتی درمانی و مراقبین باشد و کارکنان برای استفاده صحیح از آنها – آموزش کافی دیده و تمرین کرده باشند، و از سایر رفتارهای بهداشتی دیگر نیز در محیط کار تبعیت نمایند.
• لازم است تمامی کارکنان مراکز نگهداری قبل و بعد از هر گونه تماس با هر مددجو (مانند دادن داروها، کمک در تعویض لباس، کنترل علائم حیاتی و … )، دستهای خود را با آب و صابون (طبق دستورالعمل) بشویند و یا با استفاده از مواد ضدعفونی کننده بر پایه الکل، ضد عفونی کنند.
• رعایت آداب تنفسی: در صورتی که بیمار مشکوک میتواند ماسک را تحمل نماید، یک عدد ماسک طبی معمولی به بیمار داده شود . دهان و بینی در زمان عطسه و سرفه پوشانده شود (توسط دستمال یا بخش بالایی آستین لباس)
• تمیز نگه داشتن سطوح با آب و مواد شوینده و گندزدایی با مواد گندزدای حداقل یکبار در هر شیفت ارزیابی تمیز بودن و گندزدایی سطوح و محیط کار، از نظر صحت و همیشگی بودن فرایند تمیز کردن و ضدعفونی ابزار طبی
• بهداشت پارچه ها و ملحفه مورد استفاده بیمار و رعایت موازین بهداشتی در رختشویخانه مراکز (کف رختشورخانه باید مانند سایر سطوح گندزدایی بشود. لباس ها لازم است حتما با ماشین لباسشویی شسته و سپس اتو کشی شود.)
• رعایت موازین بهداشتی برای ظروف مورد استفاده در تهیه و توزیع غذا
• مدیریت پسماندها (تمام پسماندهای آلوده طبق دستورالعمل وزارت بهداشت با نصب برچسب زباله عفونی به شهرداری تحویل شوند).

3 – 4 – بهره گیری از اقدامات احتیاطی بیشتر در موارد مشکوک

ضروری است مراکز حداقل یک اتاق مناسب یا بیشتر (متناسب با تعداد مددجوی تحت مراقبت) برای بر خورد با هر یک از شرایط احتمالی را برای مرکز خود در نظر داشته باشند تا در صورت مواجهه امکان جداسازی و کنترل عفونت مهیا باشد.

در صورت وجود سالمند مشکوک طبق جدول زیر عمل کنید:

چند نکته مهم:

• کارکنان مرکز، برای تماس با بیمار مشکوک به بیماری باید احتیاطات استاندارد، تماسی و قطره ای را رعایت نمایند.
• در صورت امکان، کارکنانی که از سالمند مشکوک به بیماری کرونا مراقبت مینمایند، از مراقبت سایر سالمندان معاف شوند تا از انتقال عفونت از فرد مشکوک به سایرین (در صورت خطای احتمالی ناخواسته در کنترل عفونت) جلوگیری شود.
• ضمن ثبت اسامی افرادی که به اتاق بستری بیمار مشکوک وارد می شوند، باید کارکنانی که وارد اتاق بیماران مشکوک / محتمل کرونا میشوند نیز به حداقل ممکن تقلیل یابد.
• در فواصل زمانی کوتاه و به صورت مکرر، سطوحی که فرد مشکوک لمس مینماید باید تمیز و گندزدایی شود.
• برخی اقدامات تشخیصی درمانی (مانند تعبیه لوله تراشه، خروج لوله تراشه، احیا قلبی ریوی) میتوانند منجر به ایجاد آئروسول شوند و خطر انتقال هوابرد کوروناویروس ها را به دنبال دارند.
• کارکنانی که در زمان انجام اقدامات تولید کننده آئروسول در اتاق حضور دارند بایداز ماسک N95 با سایز مناسب صورت خود استفاده نمایند و حتما بعد از پوشیدن ماسک از عدم نشت هوا مطمئن شوند.
• ترجیحاً روش تقسیم کار مابین کادر پرستاری ومراقبین، روش تقسیم مددجویان بین مراقبین باشد.
• به تمامی افراد در معرض تماس با فرد مشکوک به ابتلا در صورتی که حفاظت فردی را رعایت نکرده اند توصیه میشود تا مدت 14 روز از زمان تماس، از حضور در مکانهای عمومی و تماس با سایر افراد خودداری کرده و بر وضعیت سلامتی خود نظارت داشته باشند.
• در صورت بروز هرگونه علائم، به ویژه تب، علائم تنفسی مانند سرفه یا تنگی نفس و اسهال، به مراکز درمانی مراجعه نمایند.

3 – 5 – رعایت اصول بهداشت محیط 

برای این منظور راهکارهای ذیل مد نظر قرار گیرد:

2 – 3 – 5 – 1 توصیه ها برای بخشهای عمومی – در مراکز نگهداری سالمندان

1. تهویه محیطی مناسب و مطلوب تمامی بخش ها و واحدهای مراقبتی و تمیزی و پاکسازی مطلوب محیطی از عوامل کلیدی و زیر ساختی در کاهش انتقال عوامل پاتوژن بیماری است. درصورت عدم وجود سیستم تهویه لازم است پنجرهها چند نوبت در هر شیفت برای مدت ده تا پانزده دقیقه باز شوند.
2. با توجه به آلوده شدن محیط اطراف بیماران و افراد مشکوک بوسیله ترشحات تنفسی، سطوح دارای تماس مداوم و مکرر با دستهای بیمار و افراد مشکوک در مراکز ومکان هایی که بیماران در آنجا نگهداری می شوند، مرتب ضد عفونی و گندزدایی شوند.
3. دفع پسماند ها باید به شیوه بهداشتی صورت پذیرد و کلیه نیروهای خدماتی در خصوص جمع آوری و دفع پسماند، رعایت تمامی ملاحظات بهداشتی را در دستور کار قرار دهند.
4. پسماند عادی در کیسه زباله بدون درز وشکاف در داخل سطل زباله پدالی دردار ریخته وسپس توسط پرسنل خدماتی جمع آوری و تحویل شهرداری گردد .
5. پسماند عفونی در داخل دوکیسه زباله بدون درز وشکاف قرارگرفته درسطل زباله پدالی در دار ریخته پس از تکمیل ظرفیت محکم بسته بندی شده و بر روی آن برچسب “پسماند عفونی” زده شده وتحویل شهرداری شود.
6. ماسکها، دستمال کاغذی استفاده شده، وسایل طبی یک بار مصرف و کلیه وسایل نظافتی که برای افراد مشکوک / محتمل و بیمار استفاده میشوند، پسماند عفونی محسوب میشوند.
7. هنگام گندزدایی و نظافت، سالن ها باید خالی از افراد بوده و درها و پنجره ها باز گذاشته شوند و جهت تهویه بهتر، هواکش نیز روشن باشد.
8. محلول های گندزدا باید روزانه تهیه و استفاده شود (کارایی محلول پس از گذشت 24 ساعت کاهش مییابد).
9. امکانات لازم برای شستشوی مرتب دست ها و استفاده از ماسک یکبار مصرف در طول شیفت (به ازاء هر شیفت حداقل 2 ماسک) و شستشو و گندزدایی روزانه لباس کار برای پرسنل مسئول نظافت باید فراهم شود.
10. از تِی مخصوص فقط برای گندزدایی مکان هایی که امکان آلودگی وجود دارد استفاده شود.
11. سطل، دستمال ها و وسائل نظافت و گندزدایی سرویس های بهداشتی باید مجزا باشد.
12. در طول مدت نظافت مراقب باشید لباس، دستکش وماسک آسیب نبیند و در صورت صدمه، با رعایت احتیاط و بدون تماس مستقیم دست، تعویض شود.
13. نظافت از یک نقطه آغاز و در طرف یا نقطه مقابل به پایان رسانده شود (تِی به صورت مارپیچ حرکت داده شود).
14. “تِی هایی” که برای نظافت کف اتاق ها و سالن ها و غیره استفاده می شود باید دارای چند سر اضافی باشند.
15. هرگز از دستمال مشترک برای تمیز کردن میز و صندلی و سایر وسایل استفاده نشود (ترجیحا هر یک از کارکنان از دستمال نظافت شخصی و یا دستمال نظافت یکبار مصرف استفاده نمایند).
16. وسایل نظافت پس از هربار استفاده، گندزدایی شوند.
17. دستورعمل شستن دستها برای پیشگیری از انتقال بیماری های تنفسی به تعداد کافی در محل سرویس های بهداشتی نصب شوند.
18. از هواکش و سیستم تهویه مناسب در سرویسهای بهداشتی استفاده شود.
19. پرسنل مخصوص به عنوان مسئول نظافت تعیین شده و این پرسنل از ماسک، دستکش، چکمه و لباس کار در هنگام نظافت استفاده نمایند.
20. سطل، دستمال ها، وسائل نظافت و گندزدایی سرویسهای بهداشتی از وسایل مکان های دیگر از جمله اتاقها، راهروها و … جداسازی شود.
21. در نمازخانه ها، گندزدایی در فواصل اقامه هر وعده نماز پیش بینی شود. ترجیحا از هر گونه تجمع اجتناب شده و نماز به صورت فرادا، خوانده شود.
22. استفاده از چادر نماز، مهر و سجاده شخصی در نمازخانه ها.
23. کلیه مهرها، کتب ادعیه و وسایل مشترک از جمله چادر، سجاده و نظایر آن از نمازخانه ها به صورت موقت جمع آوری گردد.
24. تا حد امکان از حضور در مکانهای عمومی مانند نمازخانه و سالن غذاخوری اجتناب شده و مددجویان صرف غذا یا نماز خواندن را در اتاق انجام دهند.
25. در صورت وجود وسایل ورزشی، ، وسایل و تجهیزات حداقل یکبار در پایان شیفت کاری گندزدایی شوند (حتی الامکان استفاده نشود).
26. در رختکن و حمام، استفاده از وسایل بهداشتی شخصی ضروری است.
27. نظافت، شستشو و گندزدائی تمام سطوح سرویس ها ی بهداشتی بعد از هر شیفت به طور مرتب انجام شود.
28. سیستم لوله کشی صابون مایع و یا حداقل ظرف صابون مایع در محل سرویسهای بهداشتی وجود داشته باشد.
29. توصیه می گردد شیر آب روشویی، سرویس های بهداشتی، ترجیحا از نوع پدالی یا چشمی باشد و اگر از نوع معمولی است، بصورت مرتب و مکرر شستشو و ضدعفونی شود.
30. توالت فرنگی در سالم داشته باشد و آموزش داده شود که قبل از کشیدن سیفون، در توالت فرنگی به منظور جلوگیری از پخش آلودگی بسته شود.
31. ظروف حاوی مواد ضد عفونی کننده دست ها با پایه نگهدارنده به تعداد مناسب تهیه و در هر طبقه و راهروها (ترجیحا در هر اتاق) تعبیه شوند.
32. هوای آسانسور باید تهویه مناسب داشته باشد و آسانسور مرتبا گندزدایی شود.
33. در آسانسورها از ایستادن روبه روی هم پرهیز شود و همه افراد رو به در آسانسور بایستند.
34. از آب خوری ها و آب سرد کن ها به صورت موقت استفاده نشود.
35. اتاقک های سیگار (درصورت وجود) غیر فعال شود.
36. سطوح ذیل در محل مورد نظربایدگندزدایی شوند:
    • میز، نیمکت و صندلیها (نشیمن صندلی، دسته های صندلی و پشتی صندلی، قسمت پلاستیکی یا فلزی)
    • میز و صندلی غذا خوری در سلف سرویس ها
    • تخت ، تشک وملزومات مورد استفاده در اتاقهای مدد جویان وکودکان
    • دیوارها، کف سقف ،پنجرهها
    • ناوگانهای حمل ونقل
    • خودروهای حمل ونقل مواد غذایی
    • کامپیوتر، مانیتورها، موس
    • سرویسهای بهداشتی (دستشویی، توالت وحمام)
    • درها، دستگیره درها، شیرآلات، نرده پله ها، تخت، کمد، کابینت، گوشی تلفن، دستگاه های

      کارت خوان و خودپردازها، کف پوش ها، کلید و پریزها، وسایل عمومی و نظایر آن

در این سطوح، ابتدا محل آلوده شده تمیز (ازمواد جامد و مایع آلوده) و سپس از ماده گندزدایی کننده مجاز استفاده شود و در صورت مرطوب بودن سطوح ابتدا با حوله کاغذی سطوح را خشک و تمیزو حوله را در کیسه زباله بیاندازید.

2 – 3 – 5 – 2 توصیه ها برای مراکز تهیه و توزیع مواد غذایی – در مراکز نگهداری سالمندان

1. راهنمای کنترل محیطی مقابله با بیماریهای تنفسی در محل نصب شود و متصدی نسبت به اجرای صحیح آن توسط کارکنان نظارت کند.
2. تابلوهای آموزشی پیشگیری از انتقال بیماریهای تنفسی به تعداد کافی در محل نصب شود.
3. شستشو و گندردایی مستمر کلیه قسمتهای آشپزخانه و کلیه مکانهای مرتبط با تهیه و توزیع غذا انجام شود.
4. آموزش نحوه اصولی شستن دستها برای پیشگیری از انتقال ویروس به پرسنل آشپزخانه و سایر پرسنل داده شود.
5. تمام پرسنل تهیه و توزیع کننده غذا، ماسک داشته باشند.
6. در صورت امکان، استفاده از ظروف غذا، لیوان، قاشق و چنگال یک بار مصرف و در غیر اینصورت استفاده از ظروف انحصاری برای هر فرد که پس از استفاده شسته و ضدعفونی شده و به صورت بهداشتی پاک شود. (از خشک کردن ظروف با دستمال خودداری شود)
7. آشپزخانه ها و محل های سرو غذا )در صورت وجود( موظفند پس از سرویس دهی هر میز، کلیه ظروف پذیرایی، لیوان، چنگال، کارد، بشقاب و پارچ آب را تعویض و شستشو )در سه مرحله: شستشوی اولیه با آب بالای 75 درجه سانتی گراد، گندزدایی و آب کِشی( نمایند و برای سرویس دهی به افراد جدید از سرویس های جایگزین استفاده کنند.
8. آشپزخانه ها و محل های سرو غذا موظفند پس از هر سرویس دهی کلیه ظروف طبخ و آماده سازی مواد غذایی را شستشو و گندزدایی نمایند.
9. چنانچه از پوشش یکبار مصرف برای میز غذاخوری استفاده می شود باید پس از هر بار استفاده تعویض شود.
10. مواد غذایی سلف سرویس قبل از سرو باید دارای پوشش بهداشتی باشند و عرضه مواد غذایی روباز در تمامی مراکز فعال ممنوع است.
11. تخته گوشت و چاقوی مواد خام از مواد پخته شده جدا باشد.
12. سرو قند، شکر، نمک، فلفل، سماق و آب خوردن، در بوفه، آبدارخانه یا آشپزخانه و سالن پذیرایی، در بسته بندی های یکبارمصرف انجام شود. در غیر اینصورت گندزدایی مناسب ظروف حاوی آنها به طور مرتب انجام شود.
13. مواد شوینده، گندزدا، امکانات و تجهیزات نظافت به مقدار کافی و لازم در محل وجود داشته باشد.
14. از ادامه فعالیت پرسنل بیمار تب دار و مشکوک به بیماریهای تنفسی در این بخش و سایر بخش های مرکز ممانعت به عمل آید.

3 – 5 – 3 – توصیه های بهداشتی در خودروهای مراکز نگهداری سالمندان 

برای جلوگیری از مشکلات احتمالی در خودروها موارد ذیل مورد توجه قرار گیرد:

• رعایت مسایل بهداشت فردی
• استفاده از هواکش و باز گذاشتن پنجرههای خودرو در طول مسیر و در صورت امکان بازگذاشتن درهای خودرو در مبداء ومقصد.

  تا برطرف شدن شرایط ویژه و کاهش بار آلودگی کرونا ویروس، کلیه خودروها پوشش شیشه وپرده پنجره های خود را باز نموده و با این کار باعث کاهش سطوح آلودگی در خودروها شوند .

• نصب تابلوهای توصیه ای و آموزشی برای به کارگیری تمهیدات لازم در جهت مقابله با شیوع کرونا ویروس در محل سامانه های حمل و نقل ضروری است.
• لازم است در کلیه خودروها سطل های دردار پدالی پیش بینی شود و کلیه مسافرین و گیرندگان خدمات در این مکانها موظف به امحاء دستمال های کاغذی مصرف شده در این محل ها میباشند. تخلیه این مخازن زباله توسط افراد موظف نظافت در بخش مربوطه بوده و در کیسههای پلاستیکی محکم در آخر هر شیفت صورت گرفته و وسایل مورد استفاده طبق مواردی که در ذیل اشاره می شود نظافت و گندزدائی شود .
• نظافت و گندزدایی خودروها در میانه و پایان هر شیفت کاری طبق دستورالعمل ذیل انجام شود:
  1. نظافت سطوح دارای تماس مشترک شامل: میله های افقی و عمودی، دستگیره ها، پشتی صندلیها و فرمان با کمک مواد شوینده انجام شده و سپس توسط آب ژاول % 1 و با کمک دستمال تمیز دیگری گند زدایی انجام شود.
  2. ماده مناسب برای گندزدائی بر پایه آب، الکل و یا هیپوکلریت سدیم 1 درصد در نظر گرفته می شود. برای تهیه این غلظت از مواد گندزدا لازم است یک واحد آب ژاول (ماده سفیدکننده تجارتی) با غلظت % 5 را به 5 واحدآب سرد و معمولی در ظرفی دردار و ترجیحا پلاستیکی اضافه نمود. یادآور می شود محلولی که به این ترتیب محیا میشود لازم است در ظرف در بستهای نگهداری شود.
  3. محلول گندزدا باید روزانه تهیه و استفاده شود (کارایی محلول پس از گذشت 24 ساعت کاهش مییابد)
  4. گندزدا باید با آب سرد یا معمولی تهیه شود.
  5. هنگام گندزدایی و نظافت، خودرو باید خالی از سرنشین بوده و درها و پنجره ها باز گذاشته شوند و هواکش جهت تهویه بهتر هوا روشن باشد .
  6. دو مرحله نظافت و گندزدایی جدا از یکدیگر بوده و نباید هیچگونه اختلاطی بین شوینده و گندزدا انجام گیرد. بنابراین برای نظافت سطوح در خودروها لازم است 2 دستمال مجزا پیش بینی شود و پس از هر بار نظافت (در نیمه شیفت و انتهای آن) دستمالها حتماً شسته و گندزدائی شوند تا برای نوبت بعدی استفاده آماده شوند.
  7. ابتدا سطوح با دستمال مرطوب و آغشته به مواد شوینده نظافت می شود.گندزدائی توسط دستمالی که توسط محلول گندزدای تهیه شده مرطوب و خیس شده، برای سطوح انجام می شود. در این قسمت دستمال در سطل یا ظرفی که محتوی محلول گندزدا است غوطه ور شده، پس از فشردن و زدودن محلول اضافی بر روی کلیه سطوحی که تماس مشترک برای آنها وجود دارد کشیده می شود.
  8. لازم است رطوبت ناشی از آغشته شدن سطوح (میله ها، دستگیره ها، پشتی صندلی و فرمان و …) به موادگندزدا بصورت خود بخودی خشک شده و از خشک کردن سطوح با وسایل و یا دستمال دیگر ممانعت بعمل آید (مهم).
  9. مدت حدود 10 دقیقه ای ماندگاری برای اثربخشی مواد گندزدا بر روی سطوح پیش بینی میشود.
  10. لازم است نظافت از یک نقطه آغاز و در طرف یا نقطه مقابل به پایان برسد.
  11. دستمالها و وسایلی که برای نظافت خودروها استفاده میشود باید از وسایلی که برای شستشو و نظافت سرویسهای بهداشتی بکار می رود جدا بوده و در هیچ شرایطی مشترکاً استفاده نشود.
  12. محل نگهداری مواد شوینده و گندزدا، لباس و وسایل حفاظتی مربوطه در مقصد و مبدا خودرو پیش بینی شده و روسای مربوطه موظف به تامین نیازهای مرتبط با این فعالیت ها در خطوط میباشند.
  13. لازم است در محل ابتدا و انتهای محل نگهداری مواد شیمیائی، جعبه کمکهای اولیه مشتمل بر حداقل موارد ذیل باشد: یک جفت دستکش یکبار مصرف، ماده چشم شوی، یک شیشه ماده ضد عفونی کننده پوست و محل جراحت، ماده شوینده نظیر صابون و ترجیحاً صابون مایع یا صابون با پایه الکی بدون نیاز به شستشو با آب، چهار عدد گاز استریل، یک رول باند، یک پماد سوختگی، یک عدد قیچی، پنبه به مقدار کافی و ده عدد چسب زخم.
  14. فرد / افراد مسئول نظافت خودرو در هنگام نظافت باید از ماسک، دستکش و لباس کار مناسب و مقاوم در برابرخوردگی آب ژاول استفاده نمایند.
  15. لازم است در حین کار با ترکیبات گندزدای پایه کلره از جریان مناسب هوا در محل گندزدائی استفاده کرد تا انتشار ترکیبات کلر در فضای بسته باعث مسمومیت افراد نشود.
  16. در حین کار با ترکیبات کلر و اسیدی لازم است از ماسکهای تنفسی تمام صورت و با کارتریج مناسب برای گازو بخارهای اسیدی استفاده شود .
• برای حفظ و مراقبت از سلامت پرسنل شاغل در سامانه ها، نکات ذیل در نظر گرفته شود:
  • در صورت بروز هرگونه علائم شبیه سرماخوردگیهای فصلی در پرسنل سامانه های حمل و نقل مانند تب، سرفه و گلو درد و سایر علایم تنفسی و تنگی نفس بلافاصله از ادامه کار خودداری نموده و به مراکز بهداشتی درمانی/پزشک معتمد دستگاه مربوطه جهت طی دوره درمان و مراقبتهای لازم مراجعه نماید.
  • شروع بکار افراد فوق الذکر فقط با ارائه گواهی سلامت و تائید مرکز بهداشتی درمانی/پزشک معتمد دستگاه مربوطه امکان پذیر خواهد بود و افراد تب دار اجازه ورود به مرکز و تماس با مددجویان را ندارند.
  • به جهت حفظ سلامت شاغلین و پیشگیری از ابتلا این افراد به کرونا ویروس، حداقل به ازاء هر شیفت 2 ماسک طبی معمولی در اختیار رانندگان خودروها قراد گیرد.
  • لازم است رانندگان خودروها که در تماس مستمر با بیمار هستند در هر رفت و برگشت مسیر خود در محل مبداءو مقصد اقدام به شستشوی دست مطابق با دستورعمل پیش گفت، نمایند.
• صحت انجام مراحل و فعالیت های کنترل و مراقبت محیطی سامانههای حمل و نقل بر عهده روسای سازمان تابعه است و به جهت شرایط ویژه و خطر شیوع بیماری کرونا ویروس کلیه مراحل ارائه شده در این دستورالعمل تا رفع بحران و استقرار شرایط عادی برای کلیه دستگاه های اجرائی و خدماتی لازم الاجرا می باشد.

2 – 4 – انتقال سالمند مشکوک به بیماری کرونا 

2 – 4 – 1 – انتقال به مراکز درمانی

• انتقال بیماران مشکوک تنها از طریق اورژانس کشوری میسر میباشد.
• پزشک مراکز نگهداری سالمندان، با اورژانس 115 تماس میگیرد و پس از مشاوره تلفنی و تایید نظر پزشک در خصوص وجود اندیکاسیون اعزام، بمنظور انتقال مددجو از مرکز نگهداری به مراکز درمانی، طی هماهنگی با مرکز دیس پچ جهت اعزام آمبولانس 115 ویژه برای انتقال بیمار به بیمارستان اقدام میشود.
• از مراکز خدمات جامع سلامت شبانه روزی جهت تشخیص اولیه موارد غیر بدحال استفاده شود. بدین منظور در صورت اعزام آمبولانس 115 برای بیمار مشکوک به کرونا و عدم وجود علایم نیاز به بستری (با تایید پزشک مشاور تلفنی)، بیمار جهت ویزیت، درمان سرپایی و آموزشهای لازم بهداشتی درمانی به مراکز خدمات جامع – سلامت شبانه روزی ارجاع سرپایی شود.
• ستاد هدایت موظف است اطلاعات مربوط به بیمار شامل مشخصات فردی، تلفن و آدرس را جهت پیگیری به مراکز خدمات جامع سلامت شبانه روزی اطلاع دهد.
• جهت انتقال افراد مشکوک دارای علامت، حتما باید از دستورالعمل اورژانس پیش بیمارستانی تبعیت شود.
• از وسایل حمل و نقل عمومی جهت مراجعه به مراکز درمانی، خودداری شود. ترجیحا بیمار با آمبولانس اورژانس 115 جابجا شود یا در صورت اضطرار و عدم امکان انتقال با آمبولانس، هنگام انتقال بیمار با وسیله نقلیه شخصی پنجرههای وسیله نقلیه باز باشد.
• به افراد مشکوک به بیماری توصیه میشود که همواره ماسک بزند و بهداشت تنفسی و بهداشت دست را رعایت نموده در حالت ایستاده و نشسته و نیز درهنگام انتقال به مرکز مراقبت های بهداشتی و همچنین در مرکز بهداشتی درمانی تا حد ممکن از افراد دیگر )حداقل 1 متر( فاصله داشته باشند.
• سطوح آلوده شده با ترشحات تنفسی یا مایعات بدن افراد مشکوک به بیماری باید با ماده گندزدا تمیز و گندزدایی شود و موازین کنترل عفونت و احتیاطات استاندارد به ویژه شستشوی دست و بهداشت تنفسی رعایت شوند (با آموزش افراد تماس یافته، توسط مراقب سلامت).

2 – 4 – 2 – انتقال سالمند بیمار به منزل:

• بیماران مشکوک به کرونا به خانواده تحویل داده نمیشوند؛ مگر با نظر پزشک مرکز درمانی. خانواده ها میتوانند بیمار را برای انتقال به مراکز درمانی همراهی کنند.

  در صورت تمایل خانواده برای مراقبت سالمند بیمار در منزل نکات زیر باید رعایت شوند:

  • مجوز ترخیص از مرکز درمانی برای بیمار سالمند که میخواهد در منزل مراقبت شود باید توسط پزشک معالج در بیمارستان، صادر شود.
  • توجه شود که بیمار دارای عفونت حاد تنفسی فوقانی بدون عارضه و با علایم خفیف(بدون نشانه های شوک، سپسیس، دهیدراتاسیون و تنگی نفس)، ممکن است گاهی بدون تب، سرفه، گلودرد، احتقان بینی، بی حالی، سردرد یا درد عضلانی باشد. سالمندان و بیماران دارای نقص ایمنی ممکن است با علائم غیر اختصاصی آتیپیک باشند.
• بیماران دارای علایم خفیف و بدون بیماریهای زمینه ای مزمن (مانند بیماریهای قلبی ریوی، نارسایی کلیوی و بیماران مبتلا به نقص ایمنی) در معرض خطر کمتری هستند. بعد از ارزیابی خطر بالینی، بیماران مبتلا به علائم خفیف یا بدون علامت که از نظر سطح آگاهی قابل اطمینان و آموزش پذیر میباشند میتوانند با رعایت تمامی جوانب احتیاط در منزل تحت مراقبت و درمان قرارگیرند.
• بیماران دارای علایم خفیف (تب خفیف، سرفه، ضعف، آبریزش بینی و گلو درد) بدون علائم هشدار دهنده (مانند تنگی نفس یا مشکل در تنفس، افزایش ترشح (یعنی خلط یا خونریزی)، علائم گوارشی مانند تهوع، استفراغ و یا اسهال و بدون تغییر در وضعیت روانی (یعنی گیجی، بی حالی) و بدون وجود بیماری های مزمن مانند بیماری های ریه یا قلبی، نارسایی کلیوی و یا شرایط نقص ایمنی بدن که فرد را در معرض خطر ابتلا به بیماری قرار میدهد) میتوانند در محیط خانه مورد مراقبت قرار گیرند؛ که همان اصول مراقبت کلی بیماران مبتلا (از جمله لزوم استفاده دائمی از ماسک توسط بیمار) در مورد این بیماران بایستی اعمال شود. این تصمیم نیاز به قضاوت بالینی دقیق دارد و اطمینان ایمنی در خانه برای بیمار باید انجام گیرد.
• یک مراقب سلامت آگاه باید برای کنترل وضعیت بیمار تا بهبودی کامل در ارتباط باشد. پرسنل مراقبتهای بهداشتی باید وضعیت بهداشتی بیمار را از نظر پیشرفت علائم از طریق تماس تلفنی و در صورت امکان، با مراجعه حضوری به صورت روزانه بررسی نمایند.
• علاوه بر این بیماران و اعضای خانواده باید در زمینه بهداشت فردی، روش های پیشگیری و کنترل عفونت (به ویژه بهداشت دست و رعایت احتیاطات تنفسی)، نحوه مراقبت از افرادمشکوک به عفونت، و نحوه پیشگیری و انتقال عفونت به سایر اعضای خانواده آموزشهای لازم را دریافت نمایند. بیمار و خانواده باید تحت آموزش و حمایت مستمر قرار گیرند.

جهت انجام مراقبت بالینی در منزل بایستی به توصیه های زیر عمل شود:

• فرد مشکوک را در یک اتاق جداگانه و با تهویه مناسب قرار دهید. (پنجره ها جهت تهویه هوا بطور متناوب باز باشند)
• ارتباط و تماس بیمار با افراد دیگر محدود شود. به طور ایده آل یک نفر که از نظر سلامتی در وضعیت خوبی است (ترجیحا از گروههای پرخطر مانند سالمندان نباشد) برای مراقبت از بیمار اختصاص داده شود.
• اعضای خانواده باید از تردد به اتاق بستری بیمار خودداری نمایند و در شرایط اجبار به اشتراک فضای روزانه، بیمار باید بهداشت تنفسی را رعایت نموده و از سایر افراد خانوار فاصله حداقل 1متر را حفظ کند (مثلاً خوابیدن در تخت جداگانه).
• تردد و جابجایی بیمار محدود بوده و فضای مشترک به حداقل رسانده شود. اطمینان حاصل شود که فضاهای مشترک (به عنوان مثال آشپزخانه و حمام) به خوبی تهویه میشوند. تا حد امکان، پنجره ها باز نگه داشته شود.
• فرد مراقبت کننده از بیمار زمانی که با فرد بیمار در یک اتاق قراردارد باید از ماسک معمولی به صورت صحیح استفاده نماید و دقت کند که به طور مناسب صورت را بپوشاند.
• بهداشت دست باید فورا به دنبال تماس با افراد بیمار یا محیط اطراف آنها، همچنین قبل و بعد از تهیه غذا، قبل و بعد از خوردن غذا، بعد از استفاده از توالت و هر زمان که دستها کثیف به نظر میرسند، با استفاده از صابون و آب با دقت و صحیح، انجام شود.
• در عدم دسترسی به آب و صابون می توان از الکل % 70 نیز استفاده کرد. قبل از توصیه برای استفاده از الکل به منظور ضدعفونی در کاربرد خانگی، توجهات لازم مربوط به ایمنی (مانند احتراق و خطرات ناشی از آتش سوزی) باید اعلام شود.
• هنگام استفاده از آب و صابون، از دستمال کاغذی یکبار مصرف استفاده شود. باید دستها خشک شود. اگر دستمال کاغذی دردسترس نیست، از حوله های پارچه ای اختصاصی استفاده شده اما حتما بعد از خیس شدن، ضد عفونی و جایگزین شود.
• از تماس مستقیم با مایعات بدن ، به خصوص ترشحات دهانی، تنفسی و مدفوع خودداری شود. از دستکش یکبار مصرف برای مراقبت از بهداشت دست و ماسک برای بهداشت دهان یا تنفس، هنگام جابجایی مدفوع، ادرار و پسماند استفاده کنید . بهداشت دست را قبل و حتی بعد از برداشتن دستکش انجام دهید .
• دستکش ها ، حوله ها ، ماسک ها و سایر پسماندهای تولید شده توسط بیمار یا در حین انجام فرایند مراقبت از بیمار پسماند عفونی به شمار آمده و باید در یک ظرف دربدار در اتاق بیمار جمع آوری گردند.
• رعایت بهداشت فردی ضروریست و بایستی از استفاده از ظروف غذایی مشترک، سیگار مشترک (به منظور اجتناب از آلودگی با ترشحات دهانی فرد بیمار)، حوله و یا ملحفه های مشترک خودداری شود.
• شستشوی ظروف غذایی بیمار با آب و مایع ظرفشوئی توصیه می شود.
• به طور روزانه سطوح مورد تماس بیمار با محلول ضد عفونی مثلا وایتکس رقیق (1 %) گند زدایی شود.
• توالت و روشویی مورد استفاده بیمار روزانه با محلول ضد عفونی مثلا وایتکس رقیق ) 1 ) % گند زدایی شود.
• البسه، حوله و ملحفه های مورد استفاده بیمار با استفاده از ماشین لباسشویی ها در آب 60 تا 90 درجه شسته شود.
• به دلیل احتمال ایجاد ذرات ریز آلوده کننده، از تکاندن البسه و ملحفه های بیمار خودداری شود.
• پیگیری درمان و مراجعه مجدد بیمار در صورت بروز علائم هشدار به صورت اکید توصیه گردد.
• اگر یکی از اعضای خانواده علائم عفونت حاد تنفسی از جمله تب، سرفه، گلو درد و تنفس دشوار را تجربه کرد، بلافاصله به تیم بهداشت شهرستان و دانشگاه منطقه اطلاع داده می شود و توصیه های بهداشتی دنبال شود.

2 – 5 – پذیرش سالمندان جدید در مراکز سازمان بهزیستی در زمان شیوع بیماری کرونا

• خدمت گیرندگان جدید صرفا در شرایط خاص پذیرش شوند.
• شرایط خاص: داشتن حکم قضایی بعنوان مجهول الهویه و یا تایید گزارش مددکاری مبنی بر عدم وجود سرپرست.
• لازم است این افراد در بذو ورود به مدت دو هفته قرنطینه شوند.
• هر خدمت گیرنده فوق الذکر جهت ورود به مرکز (پذیرش اولیه) در صورت نداشتن هرگونه علامت کووید 19 به مدت دو هفته در اتاق انتظار به منظور قرنطینه اقامت مییابد و در صورتی که در این مدت هیچگونه علامتی دال بر وجود کرونا نداشته باشد میتواند وارد مرکز شود.
• در صورتی که در مدت این دو هفته هرگونه علائمی دال بر وجود بیماری کووید 19 تأیید شود خدمت گیرنده جهت فرایند درمان به بیمارستان ارجاع شود.
• اتاق انتظار باید دارای ورودی مجزا و کاملا جدا از بخشها و اتاقهای اقامت سایر مقیمان باشد.

2 – 6 – مدیریت و اعمال تدابیر لازم در خصوص ملاقات کنندگان 

ملاقات حضوری خانوادهها تا اطلاع ثانوی ممنوع می باشد وکلیه بازدید های غیر تخصصی از مراکز تا برقراری شرایط عادی لغو شوند.