صنعت خودرو در ایران بی صاحب است/ اعطای مجوز جدید می تواند یک رانت جدید باشد !

به گزارش رکنا، پس از اینکه شنیده شد شرکت زرماکارون خودروساز می شود و در پی آن سخنگوی وزارت صمت خبر داد که مجوز تولید خودرو برای این شرکت از تیر ماه 1400صادر شده است و در حال حاضر با تخصیص زمین خط تولید در حال آماده سازی است، دیگر هیچ خبری از این شرکت و روند تولید خودرو نشد و مشخص نیست بالاخره این شرکت تولیدکننده مواد غذایی می خواهد تولیدکننده خودرو شود یا مونتاژکار یا واردکننده؟ و یا فقط وعده ای داده است و تنها به امید اخذ تسهیلات است.

لذا خبرنگار رکنا در این خصوص سوالاتی برای این شرکت ارسال کرد. از آنجایی که سوالات رکنا که بیش از یک ماه از آن می گذرد به بهانه های مختلف تا به امروز بی پاسخ مانده است در این گزارش به آن پرداختیم تا شاید حداقل شرکت زرخودرو به آن پاسخ دهد.

وقتی شرکت زرخودرو اعلام می کند قرار است یک میلیون خودرو در سال تولید کند و انقلابی در صنعت خودرو ایجاد کند و از آنجا که هیچ خودروسازی در جهان نمی تواند در فاز اول تولید یک میلیون خودرو تولید کند و نیاز به یک پروسه طولانی مدت دارد، می تواند به این معنا باشد که این شرکت مفهوم تولید خودرو را درک نکرده است. تولید خودرو به معنی تنها تولید خودرو نیست، بلکه به معنی شبکه فروش، توزیع و خدمات پس از فروش خودرو است. پس ملزوماتی وجود دارد که مانند یک زنجیره بهم وصل است. این پروسه به یک سیستم مالی عریض و طویلی همچون سیستم لجستیک، حمل و نقل و ... نیاز دارد تا بتواند به موفقیت برسد. استراتژی زرخودرو در قبال این مسائل چیست؟

صنعت خودرو در ایران بی صاحب است / اعطای مجوز جدید می تواند یک رانت جدید باشد

در این خصوص مرتضی مصطفوی، کارشناس صنعت خودرو گفت: صنعت خودرو در ایران بی صاحب شده است. شرکت زرماکارون به دنبال این است که به یک خودروساز خصوصی تبدیل شود، اما آیا هر کسی که پول دارد باید وارد این حوزه شود؟ اگر قرار است دولت به صنعت کمک کند قطعه سازانی داریم که هم تخصص دارند و هم تجربه دارند که وارد صنعت خودروسازی شوند، چرا به قطعه سازان مجوز نمی دهد؟

این کارشناس صنعت خودرو افزود: ما نیاز به خودروساز جدید نداریم. حتی می توانیم ایران خودرو و سایپا را با هم ادغام کنیم. در حال حاضر مشکل کشور دلالی است نه کمبود خودروسازی. نگاه دلالان به خودرو مانند دلار و طلا است. در تمام دنیا خودرو یک کالای مصرفی است نه سرمایه ای. ما به توسعه مجوز نیاز نداریم. ایران کشور چین نیست که یک میلیارد جمعیت دارد. کشور ایران نهایت به 3 خودرو ساز احتیاج دارد.

وی افزود: در حال حاضر 50 تا 60 مجوز خودروسازی صادر شده است. در شرایط صنعت خودرو امروز ایران که فساد و رانت وجود دارد و از ساختار شفافی برخوردار نیست، اعطای مجوز می تواند زمینه ساز رانت دیگری باشد. با صدور مجوز این بستر برای برخی فراهم می شود که به دنبال سودجویی و رانت های عظیم باشند.

مصطفوی در آخر گفت: وقتی ساختار صنعت خودرو شفاف نیست و هنوز دولت در کار سایپا و ایران خودرو مستاصل مانده است و یک مجوز جدید صادر می شود، به نظر به نوعی خواسته یا ناخواسته اعطای مجوز رانت است. واردات قطعه با ارز دولتی و با تعرفه پایین بسیار ارزان تمام می شود، هر کسی که کمی هوش داشته باشد می تواند از این شرایط استفاده کند و قطعه وارد کند و مونتاژ کند و به تولید کننده خودرو تبدیل شود.

سوالاتی که برای شرکت زرخودرو ارسال شد

نظر به این که بیش از یک ماه از ارسال سوالات ذیل می گذرد و هر بار با بهانه های مختلف به آن پاسخ داده نشد و از آنجایی که از سوی وزارت صمت به این شرکت در پاسخگویی و همکاری با رسانه تاکید شده است، در این گزارش سوالات را مطرح و امیدواریم این شرکت به رسانه ها پاسخگو باشد.

1-  آیا شرکت زرخودرو خصوصی است؟ دولت تا کجا می تواند در سیاست های شما ورود کند؟

2-    چه شد که قرار است تولیدکننده خودرو شوید؟ شما در زمینه تولید مواد غذایی موفق عمل کردید، آیا در حوزه خودرو هم می توانید چشم انداز روشنی برای خود ترسیم کنید؟ الگو و نمونه خارجی یا ایرانی که در این راه مدنظر خود قرار دادید کدام است؟

3-    اهداف شما در حوزه تولید خودرو چیست؟ با چه استراتژی می خواهید وارد صنعت خودرو شوید؟

4-    مجوز تولید خودرو شرکت زرخودرو از تیر ماه 1400صادر شده است، جزئیاتی از تخصیص زمین ( مکان و متراژ)  و مراحل آماده سازی خط تولید بفرمایید.

5-    میزان سرمایه و منابع سرمایه گذاری زرخودرو را نام برده و شرکای داخلی یا خارجی زرخودرو کدام است؟

6-    قرار است تولیدکننده و طراح خودرو باشید یا مونتاژکار؟ میزان مونتاژ و تولید و نوع خودرو در برنامه ریزی یکسال اول و بعدها به چه صورت پیش بینی کرده اید؟ با چه پلتفرم و طراحی؟ از چه شرکت هایی؟ در چند فاز؟ چه خودرویی و با چه قیمتی؟ آیا قرار است با شرکت های خارجی همکاری و مشارکت کنید و خودرو تولید یا وارد کنید و این مشارکت در چه سطحی قرار است باشد و از چه کشوری ؟

7-    تولید یا مونتاژ از چه تاریخی آغاز و طبق برنامه ریزی که دارید اولین تاریخ تحویل خودرو چه تاریخی است و چه خودرویی؟

8-    طبق برنامه ریزی های انجام شده چند نمایندگی در تهران و شهرستان ها وجود خواهد داشت، در چه فضایی؟ آیا می توانید در این زمینه موفق عمل کنید؟ زیرا خودروسازان بزرگ دولتی و مونتاژکاران چینی داخل پس از چند دهه هنوز نتوانسته اند سرویس دهی گسترده ای نه تنها در کشور بلکه در تهران داشته باشند و هنوز مردم برای کم ترین خدمات در صف سرویس دهی میمانند و دست آخر اغلب از بیرون از شرکت ها در صورت امکان خدمات می گیرند.

9-    یکی از اهداف زرخودرو شکستن انحصار و ایجاد رقابت در بازار خودرو عنوان می شود، اگر قرار به رقابت است باید در حوزه کیفیت، استاندارد و قیمت و یا خدمات پس از فروش رقابت ایجاد شود. شما قرار است طبق برنامه ریزی های انجام شده بر چه مبنایی این سه مهم را به نحوی که رضایت مردم جلب شود انجام دهید؟

10-    اگر قرار است ماشین سنگین تولید کنید با چه قیمت و کیفیتی است؟ چون در حال حاضر رانندگان ماشین های سنگین و کامیونداران حاضر هستند خودروی دست دوم اروپایی بخرند و با هزار مکافات وارد کنند اما خودروی داخلی یا مونتاژ داخل نخرند.

11-    به گفته کارشناسان هیچ خودروسازی در جهان و در داخل کشور (حتی ایران خودرو با حدود 55 سال سابقه کار )نمی تواند در فاز اول یک میلیون خودرو تولید کند. این وعده نیاز به یک پروسه طولانی مدت حداقل 10 ساله با زیرساخت های بسیار قوی دارد. شما چه زیرساخت هایی دارید و آیا شریک تجاری قوی و بین الملی دارید که بتواند قطعات یک میلیون خودرو در سال را تامین کند؟ زیرا قطعه سازان داخلی در حال حاضر توان پاسخگویی به شرکت های داخلی موجود را ندارند.

12-     ارز مورد نیاز زرخودرو از کجا تامین می شود؟ به گفته کارشناسان هر "سی کی دی"  حداقل 6 هزار دلار ارزبری دارد و در مجموع  6 میلیارد دلار برای مونتاژ یک میلیون خودرو ارز مورد نیاز است. آیا در شرایط فعلی کشور تامین این مقدار ارز امکان پذیر است؟

13-    اگر قرار است تولید داخل داشته باشید، هر خودرو 2 هزار دلار ( با دلار 30 هزار تومان معادل 60 میلیون تومان) ارزبری خواهد داشت که در مجموع 60  میلیارد تومان برای منابع ارزی مورد نیاز است و بسیار بدیهی است یک شرکت خودروساز در کوتاه مدت نه در ایران حتی در ژاپن هم نمی تواند به این مرحله برسد و در دراز مدت دست یافتنی است.

14-    یک میلیون خودرو حداقل هزار نمایندگی فروش و خدمات پس از فروش، و شبکه گسترده توزیع نیاز دارد و این کار یکی دو سال نیست و به یک برنامه طولانی، استراتژی دقیق و منظم، نیروی ماهر و قوانین ثابت نیاز دارد تا در سرتاسر ایران تاسیس شود. تاسیس این شبکه نیاز به یک پروسه طولانی دارد حتی اگر بخواهیم با نمایندگی های شرکت های داخلی و وارداتی همکاری کنیم. این پروسه یک برنامه بسیار هزینه بر و زمان بری است ، باتوجه به این که خدمات پس از فروش در ایران کار بسیار پیچیده و سنگینی است.تولید خودرو به معنی تنها تولید خودرو نیست. بلکه به معنی شبکه فروش، توزیع و خدمات پس از فروش خودرو است. پس ملزوماتی وجود دارد که مانند یک زنجیره بهم متصل است. این پروسه به یک سیستم مالی عریض و طویلی همچون سیستم لجستیک، حمل و نقل و ... نیاز دارد تا بتوان به موفقیت رسید. در این باره چه برنامه ریزی هایی انجام شده است؟

لازم به ذکر است رکنا آماده هر گونه پاسخگویی شرکت زرخودرو می باشد.