بارگذاری خارج از توان اکولوژیکی کمر تالاب ها را خم کرده است/ سازمان محیط زیست قدرت حفاظت از تالاب ها را ندارد

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، تالاب ها جزء پیچیده ترین و مفیدترین اکوسیستم های روی زمین هستند. این زیستگاه ها همچنین به عنوان مغذی ترین اکوسیستم های موجود در طبیعت شناخته می شوند که می تواند تنوع زیستی گسترده ای از گونه های آبزی تا پستانداران و پرندگان را در خود جای دهد. بنا بر اعلام منابع مختلف در سالهای اخیر حدود 150 تالاب با وسعت 3 میلیون هکتار دارای بانک اطلاعاتی در شرکت مدیریت منابع آب ایران هستند که از این رقم، 25 تالاب با مساحت تقریبی یک و نیم میلیون هکتار در کنوانسیون بین المللی رامسر به ثبت رسیده است و به عنوان تالاب بین المللی شناخته می شود.

تاکنون هیچ بررسی و محاسبه ای در مورد حجم کلی مخازن تالاب ها صورت نگرفته است شاید به این دلیل این اکوسیستم ها دایما در حال تغییرند. بسیاری از تالاب ها فصلی هستند یا احتمالا در اثر یک دوره خشکسالی خشک می شوند و بعد از چند سال دوباره به حالت طبیعی برمی گردند اما این زیستگاه ها معمولا نقش خود را حفظ می کنند و به پالایش طبیعی رودخانه ها ادامه می دهند.

پیش تر مقامات سازمان محیط زیست هشدار داده بودند که از بین 25 تالاب بین المللی ایران 6 تالاب انزلی ، شادگان، شورگل- دورگه سنگی- یادگارلو، کمجان- نیریز، هامون دهانه جنوبی و هامون صابری و هیرمند در فهرست تالاب‌های در معرض تهدید مونترو قرار گرفته اند.

مسعود باقرزاده‌کریمی، کارشناس تالاب ها در این باره در گفتگو با خبرنگار رکنا تصریح کرد: برای نابودی تالاب های کشور میتوان دلایل متعددی را مطرح کرد که باز در خصوص تالاب های مختلف در اقلیم های متفاوت می تواند دلایل متغیری داشته باشد.

دلیل خشک شدن تالاب ها در فلات مرکزی و جنوب کشور اقلیمی است

وی افزود: عمده دلایل تهدید تالاب های جلگه ای شمال کشور آلودگی هایی با منشاء کشاورزی و شهرنشینی است در صورتیکه عمده دلیل خشک شدن تالاب ها در فلات مرکزی و جنوب کشور اقلیمی است و به این دلیل نمی توان همه تالاب های کشور را از حیث مداخلات انسانی یا تغییرات اقلیمی دارای یک وزن دانست.

این کارشناس تالاب ها و زیستگاه های آبی کشور بیان داشت: به طور مثال تالاب شادگان از سمت شمال از رودخانه آب می گیرد و از سمت جنوب از سوی دریا که می توان مشاهده کرد بخش جنوبی آن وضعیت مناسبی دارد اما بخش شمالی وضعیت مطلوبی ندارد.

باقرزاده کریمی اضافه کرد: برخی از تالاب های ما که در مرز قرار دارند دچار تدابیری شده اند که بیرون از مرزهای ما اتخاذ شده است که چهار دسته هستند تالاب های پیرامون اترک، تالاب هامون، تالاب های جنوب غربی و تالاب ای پیرامون ارس و حل مشکلات این تالاب ها نیازمند تدابیر دیپلماتیک هستند .

وی تاکید کرد: اما تالاب های داخلی کشور بیشتر از مدیریت داخلی تاثیر می پذیرند به این صورت که جانمایی و آمایش سرزمین غلط در کشور ما باعث شده است که بارگذاری خارج از توان اکولوژیکی بر رودخانه ها و اکوسیستم های آبی فشار مضاعفی را تحمیل کرده است و کمر تالاب های کشور را خم کرده است به همین دلیل در این بخش نمی توان انتظار داشت با وضعیت مناسبی روبه رو باشیم.

این کارشناس تالاب ها و زیستگاه های آبی کشور با اشاره به اینکه هر مساله که در حوزه این تالاب ها پدید می آید به صورت مستقیم بازخوردی از سوء تدبیر در داخل کشور است عنوان کرد: وزارت نیرو امروز بر اساس کم آبی تصمیم می گیرد در حالیکه در گذشته بر اساس پر آبی تصمیم می گرفت اما متهم کردن یک دستگاه شاید ما را از واقعیت دور کند به طور مثال در حوزه دریاچه ارومیه ما با یک حجم از بارگذاری سنگین کشاورزی روبه رو هستیم و وزارت نیرو را ملزم به تامین آب این بخش کرده ایم و این مجموعه بین تامین آب کشاورزان و دریاچه نمی داند باید به چه شکل عمل کند.

باقرزاده کریمی یادآور شد: ما باید بیشتر بر روی کشاورزی تمرکز کنیم زیرا بیش از 80 درصد آب کشور در حوزه کشاورزی مورد استفاده قرار می گیرد به همین دلیل ما باید در ابتدا راه حلی برای مشکل اصلی یعنی تامین درست آب برای کشاورزی باشیم تا بتوانیم برای حل مشکل تالاب ها برنامه داشته باشیم.

42 تالاب کشور به عنوان منبعی برای ریزگردها هستند

وی بیان کرد: در سالهای گذشته 42 تالاب کشور به عنوان منبعی برای ریزگردها شناخته شدند که عمده آنها گاوخونی، بختگان، ارژن و پریشان، جازموریان، هامون ها، دریاچه ارومیه، هورالعظیم، شادگان، حوض سلطان و صالحیه هستند.

در این باره همچنین حسین آخانی، استاد دانشگاه های کشور و کارشناس محیط زیست بیان کرد: عدم تولی گری رودخانه ها و تالاب های کشور توسط یک نهاد در نهایت نمی تواند هیچ کدام از آنها را در مقام پاسخگویی در برابر مردم بنشاند.

وی معضل تالاب ها و محیط زیست را بسیار عمیق تر از مدیریت های بین حوزه ای دانست و افزود: رودخانه ها منبع اصلی و تامین کننده اصلی آب تالاب ها هستند چگونه ممکن است متولی رودخانه وزارت نیرو باشد که به دنبال کسب درآمد از آب است و متولی تالاب ها سازمان محیط زیست باشد و ما انتظار بهبود وضعیت اکوسیستمی را در هر دو این ها داشته باشیم.

آخانی عدم وجود درک درست از زیستگاه های آبی و نقش آنها در اکوسیستم فلات ایران در بین مسوولان را مساله ای تاثیرگذار در عدم ارایه راه حل مناسب برای بهبود وضعیت تالاب ها دانست و اضافه کرد: متاسفانه سازمان محیط زیست نه قدرت لازم برای حفاظت از تالاب ها را دارد و نه دانش و توانایی لازم برای این کار را زیرا در نمونه مشخصی در ماه های اخیر علی رغم اعلام رسمی سازمان محیط زیست مبنی بر مخالفت با آبگیری سد چمشیر این اقدام توسط وزارت نیرو انجام شد و ما در آینده شاهد افزایش ریزگردها از منشاء پیرامونی رودخانه زهره خواهیم بود.

وی حل این مساله را نیازمند یک تصمیم کلان در سطح کشور در خصوص اولویت دار بودن یا نبودن مسائل محیط زیستی دانست و تاکید کرد: تالاب های ما بیشتر از شرایط بین المللی و تغییرات اقلیمی از سوء مدیریت رنج می برند و راه حل این موضوع اصلاح نگاه کلان در کشور است.