مهمترین عوارض ثبت شده انواع واکسن کرونا / تحول در مبارزه با کووید19 با تولید واکسن های استنشاقی + صوت

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، با وجود این که از شهریور سال گذشته که انواع واکسن کرونا بعد از چند ماه تاخیر با حجمی مناسب تامین شد و روند واکسیناسیون عمومی کشورمان سرعت گرفت، چند ماهی است که سرعت واکسیناسیون عمومی، این بار نه به دلیل کمبود واکسن بلکه به خاطر استقبال پایین مردم از تزریق دُزهای یادآور کاهش یافته است. این در حالی است که اخیرا وزارت بهداشت اعلام کرده است که تمام افراد بالای 18 سال یا افراد زیر 18 سال دارای نقص ایمنی و بیماری های زمینه ای که شش ماه از تزریق دُز دوم یا سوم آنها می گذرد، باید برای دریافت نوبت یادآور واکسن کرونا مراجعه کنند، اما همچنان شاهد عدم استقبال مناسب مردم از روند تزریق دُزهای بوستر هستیم.

در شرایطی که ایرانیان بعد از تامین مناسب واکسن کرونا، عمدتا استقبال زیادی از دریافت دُز اول و دوم واکسن داشتند، به نظر می رسد یکی از علل اصلی کاهش محسوس استقبال شهروندان از تزریق دُزهای یادآور، مسائلی است که درباره عوارض بیشتر دُز سوم یا چهارم نسبت به دُز اول و دوم در فضای مجازی و در سطح جامعه منتشر شده است؛ موضوعاتی از قبیل این که تزریق واکسن کرونا بخصوص دریافت نوبت های یادآور، منجر به سردرد یا سرگیجه طولانی مدت، کاهش تمرکز در انجام کار، داغ شدن مزمن نقاط مختلف بدن، گِزگِز کردن دست یا پا، خستگی مفرط، آلرژی، حس ناخوشی، بیماری های قلبی و سکته مغزی می شود؛ مواردی که به ندرت در میان دریافت کنندگان واکسن کرونا مشاهده شده، اما هیچ گاه عمومیت آن در بین همه افراد دریافت کننده واکسن توسط مراجع علمی معتبر جهان تایید نشده است.

تزریق واکسن همچنان بهتر از واکسن نزدن است

در همین راستا، دکتر محمدرضا هاشمیان، عضو کمیته علمی کشوری کرونا درباره مهمترین عوارض مشاهده شده از تزریق واکسن کرونا در سطح جهان به خبرنگار رکنا توضیح داد: تمام مراجع علمی معتبر دنیا همچنان تاکید دارند که فایده تزریق واکسن کرونا از مضرات احتمالی آن بسیار بیشتر است. در موج هفتم کرونا نیز شاهد آن هستیم که بیشتر افرادی که در بیمارستان ها بستری می شوند، کسانی هستند که یا اصلا واکسن نزده اند، یا بیش از شش ماه از تزریق آخرین نوبت واکسن آنها می گذرد. البته نمی توان انکار کرد که تزریق واکسن کرونا به صورت محدود عوارض خفیف را از خود نشان داده و حتی در موارد بسیار محدود منجر به بروز عوارض شدیدی شده است، اما هیچ گاه این عوارض به شکل جدی و عمومی در کشورهای مختلف مشاهده نشده است.

وی افزود: مهمترین عارضه ای که بعد از تزریق واکسن کرونا مشاهده شده، درد محل تزریق است که در بسیاری از افراد تا مدت کوتاهی بعد از دریافت واکسن بروز پیدا کرده و حتی منجر به قرمز شدن یا تورم ناحیه تزریق شده است. همچنین در برخی موارد شاهد دچار شدن افراد به سردرد یا حتی خستگی کوتاه مدت بعد از تزریق واکسن بوده ایم. درد عضلانی و تب و لرز نیز از جمله عوارض واکسن کرونا محسوب می شود که به شکل محدود مشاهده شده است، اما این عوارض در اکثر قریب به اتفاق افراد به صورت کاملا کوتاه مدت بروز پیدا می کنند و خیلی سریع از بین می رود.

عوارض حاد واکسن کرونا بسیار محدود است

هاشمیان در پاسخ به این سوال که تا کنون چه عوارض جدی و مهمی برای تزریق واکسن کرونا در سطح جهان به ثبت رسیده است، توضیح داد: اگر مقالات معتبر جهانی را در نظر بگیریم، عوارض جدی ناشی از تزریق واکسن کرونا به صورت بسیار محدود مشاهده شده است؛ به طور مثال، تزریق واکسن آسترازنکا که با استفاده از پلتفورم وکتوری تولید شده، صرفا باعث مرگ یک نفر از هر 1.2 میلیون دریافت کننده این واکسن بر اثر ایجاد لخته خون شده است. همچنین واکسن های فایزر و مدرنا نیز در تعداد بسیار محدود باعث ایجاد مشکلات قلبی شده اند، اما به صورت مستقیم منجر به مرگ هیچ کس بر اثر مشکلات قلبی ناشی از دریافت واکسن نشده اند.

عضو کمیته علمی کشوری کرونا ادامه داد: بعضی واکسن های تولیدشده با استفاده از پلتفورم پروتئینی از جمله واکسن نوواوکس بعضا منجر به بروز آلرژی های شدید در افراد شده، اما باید توجه داشت که این مساله به عنوان یک عارضه نادر گزارش شده است. همچنین تا کنون 9 میلیون دُز واکسن جانسون اند جانسون در سراسر جهان تزریق شده، اما تزریق این واکسن تنها منجر به مرگ یک نفر در آفریقای جنوبی بر اثر ابتلا به یک بیماری عضلانی عصبی شده است. البته پیش از این هم در برخی کشورها به جوانان توصیه می شد که واکسن جانسون اند جانسون را تزریق نکنند.

عوارض شدیدی در واکسن های ایرانی مشاهده نشده است

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی درباره عوارض واکسن های تزریق شده در ایران نیز توضیح داد: بیشترین واکسنی که در کشورمان تزریق شده، واکسن سینوفارم بوده است که با استفاده از پلتفورم ویروس کشته‌شده ساخته شده است. اساسا در طول تاریخ پزشکی، واکسن هایی که با استفاده از این پلتفورم برای مقابله با ویروس های مختلف تولید شده اند، تا به حال عوارض حادی را از خود نشان نداده اند. در همین راستا، واکسن های برکت و فخرا هم که با استفاده از پلتفورم ویروس کشته شده ساخته شده اند، تا به حال عوارض جدی را از خود نشان نداده اند. سایر واکسن های تولیدشده در ایران شامل پاستور، اسپایکوژن، رازی و نورا با استفاده از پلتفورم پروتئینی ساخته شده اند که مانند واکسن نوواوکس تا کنون عوارض حادی را نشان نداده اند.

وی در ادامه تاکید کرد: با وجود این که سابقه مشاهده عوارض جدی از واکسن های تولیدشده در جهان بسیار اندک بوده است، اما در بعضی موارد مشاهده شده که یک فرد بعد از تزریق واکسن به دلیل برخی مشکلات زمینه ای دچار عوارضی شده که بستری شدن او را در بیمارستان به همراه داشته است. اما این عوارض معمولا خیلی زود برطرف شده است و تا به حال جز در موارد بسیار محدودی که در بالا اشاره شد، بستری شدن بعد از تزریق واکسن کرونا، مرگ افراد را به همراه نداشته است.

باید به دنبال تولید واکسن های استنشاقی باشیم

هاشمیان در بخش دیگری از صحبت هایش به لزوم تولید واکسن های استنشاقی در ایران اشاره کرد و گفت: اکنون بسیاری از کشورهای تولیدکننده واکسن کرونا در جهان به این نتیجه رسیده اند که تولید واکسن های استنشاقی می تواند نقش موثرتری برای مقابله با همه گیری کووید19 نسبت به واکسن های قبلی داشته باشد؛ زیرا مخاط بینی و دهان، مهمترین جذب کننده ویروس کرونا محسوب می شود و اگر ما واکسنی را دریافت کنیم که ایمنی مخاط ما را در برابر این ویروس بالا ببرد، قطعا احتمال ابتلایمان به ویروس کرونا به شدت کمتر خواهد شد. به همین دلیل، اکنون کشورهای پیشرفته به دنبال تولید نسل جدید واکسن های استنشاقی هستند که بتواند ایمنی زایی بسیار بالایی در برابر کووید19 به همراه داشته باشد و ما هم باید به دنبال تولید همین واکسن ها برویم.

فوق تخصص ICU بیمارستان مسیح دانشوری ادامه داد: اکنون تولیدکنندگان واکسن کرونا در جهان مدعی آن هستند که در صورت تولید واکسن های استنشاقی جدید می توانند احتمال بستری شدن بر اثر ابتلا به کووید19 را به شدت کاهش دهند و امکان مرگ بر اثر این بیماری را به نزدیک صفر برسانند. همچنین تولیدکنندگان جهانی واکسن کرونا تاکید دارند که واکسن های استنشاقی احتمالا در برابر سویه های جدید کرونا موثرتر از واکسن های موجود عمل خواهند کرد و حتی می توانند در برابر سویه های احتمالی آینده نیز کارآیی بالایی داشته باشند. البته همین حالا هم واکسن های موجود تا حد زیادی جلوی شیوع گسترده سویه های جدید امیکرون از جمله BA5 را می گیرند، اگرچه نمی توان انکار کرد که تاثیر آنها نسبت به سویه های قبلی واکسن کمتر است.

واکسیناسیون گسترده، آمار مرگ کرونا در ایران را کاهش داد

عضو کمیته علمی کشوری کرونا با تاکید بر نقش مهم واکسیناسیون عمومی در کاهش مرگ بر اثر ابتلا به کووید19 در کشورمان گفت: واکسیناسیون گسترده علیه ویروس کرونا باعث شد شدت بیماری در موج های ششم و هفتم کرونا به حدی پایین بیاید که امید ما برای نجات بیمارانی که به واسطه ابتلا به کووید19 در بیمارستان و حتی در ICU بستری می شوند، بسیار بالاتر برود. به همین دلیل است که در دو موج اخیر شاهد مرگ و میر بسیار کمتر نسبت به موج های قبلی بوده ایم، چون تزریق گسترده همان دو دُز اول واکسن توانست ایمنی عمومی ایرانیان را در برابر کرونا به شکل کاملا محسوسی بالاتر ببرد. اکنون هم بیشتر بستری شدگان موج هفتم یا واکسن نزده ها هستند یا کسانی که مدت طولانی از دریافت نوبت قبلی واکسن آنها گذشته است.

فوق تخصص ICU بیمارستان مسیح دانشوری ادامه داد: متاسفانه در ماه های اخیر هم روند دریافت واکسیناسیون دُزهای یادآور به شدت کُند شده است و هم شاهد آن هستیم که اصل «میکس اند مچ» در واکسیناسیون رعایت نمی شود. یعنی با وجود این که بارها گفته ایم که اگر یک شخص دو دُز اول را از واکسن مربوط به یک پلتفورم مشخص استفاده کرده است، باید در نوبت های یادآور واکسنی با پلتفورم دیگر بزند، اما این قاعده در واکسیناسیون ما رعایت نمی شود و به طور مثال افراد هر سه یا چهار دُز واکسن خود را از همان سینوفارم استفاده می کنند. این مساله منجر به آن شده است که بعضا حتی افرادی که دُز یادآور واکسن کرونا را دریافت کرده اند، به دلیل این که در همه نوبت ها صرفا از یک پلتفورم مشخص استفاده کرده اند، ایمنی لازم را در برابر کووید19 نداشته باشند و بعضا ناچار باشند که به دلیل ابتلا به این ویروس در بیمارستان بستری شوند.

وی در پایان تصریح کرد: قطعا اگر تزریق نوبت های یادآور واکسن کرونا با سرعت مناسب تری پیش می رفت و ما قاعده «میکس اند مچ» را در تزریق دُزهای بوستر رعایت می کردیم، اکنون شرایط بیمارستان های ما در موج هفتم کرونا بهتر بود و آمار کمتری از مرگ و میر و بستری را مشاهده می کردیم. اما متاسفانه در ماه های اخیر برخی افراد با تبلیغات منفی و کاملا غیرعلمی درباره عوارض واکسن کرونا، مردم را از دریافت دُزهای یادآور دلسرد کرده اند و همین مساله منجر به تداوم پاندمی کرونا و بروز موج هفتم این بیماری در کشورمان شده است.