خاموشی‌های برنامه ریزی شده در ایران / به‌جای حل مشکل، دولت بار مشکلات را بر دوش مردم انداخت + راهکارهایی که انجام نشد!

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، به گزارش رسانه‌ها، خاموشی‌های برنامه‌ریزی‌شده برق از امروز در ایران آغاز شده است. این در حالی است که کارشناسان از شهریورماه تاکنون بارها به وزارت نیرو و نفت هشدار داده بودند و راهکارهایی برای جلوگیری از این شرایط ارائه کرده بودند. با این وجود، به نظر می‌رسد اقدامات عملی کافی صورت نگرفته است. در این راستا گفتگویی با نوید فهیم‌زاده، کارشناس انرژی، داشتیم که به تشریح دلایل این بحران و نقد عملکرد دولت در این زمینه پرداخته است.

فهیم‌زاده ابتدا به عدم شفافیت دولت در ارائه جدول خاموشی‌ها اشاره می‌کند و می‌گوید: "در حالی که خاموشی‌های برنامه‌ریزی‌شده از امروز آغاز شده، هنوز جدول مشخصی به مردم ارائه نشده است. مردم مجبورند برای اطلاع از قطعی برق به وب‌سایت‌های مختلف مراجعه کنند، اما حتی بسیاری از شرکت‌های توزیع برق نیز هنوز برنامه دقیقی منتشر نکرده‌اند. این مسئله باعث سردرگمی و افزایش نارضایتی عمومی شده است."

وی معتقد است که دولت در تلاش است تا با این شیوه از اطلاع‌رسانی، میزان نارضایتی و خسارات ناشی از قطعی برق را کاهش دهد، اما به اعتقاد او، این رویکرد نتیجه‌ای معکوس دارد و مردم را بیشتر عصبانی خواهد کرد. او ادامه می‌دهد: "به‌جای حل مشکل، دولت تنها تلاش می‌کند تا بار مشکلات را بر دوش مردم بیندازد."

فهیم‌زاده به ناکارآمدی دولت در تأمین سوخت نیروگاه‌ها اشاره کرده و از عدم مدیریت صحیح ذخایر سوختی انتقاد می‌کند. او با استناد به آمارهای سال‌های گذشته توضیح می‌دهد: "در سال ۱۴۰۰ ذخایر سوخت نیروگاهی به بیش از ۲.۸ میلیارد متر مکعب در آبان ماه رسیده بود، اما امسال این عدد به ۱.۲ میلیارد متر مکعب کاهش یافته است. این نشان‌دهنده یک مدیریت ضعیف در تأمین و ذخیره‌سازی سوخت است."

این کارشناس انرژی با اشاره به مذاکرات ناموفق برای واردات گاز از ترکمنستان و روسیه، تأکید می‌کند: "در شرایطی که کشور با کمبود گاز مواجه است، دولت باید به‌سرعت قراردادهای واردات گاز را احیا می‌کرد. اما به‌نظر می‌رسد دولت در این زمینه نیز ناکام مانده است."

اشاره به سخنان شینا انصاری و ماجرای مازوت‌سوزی

فهیم‌زاده به تناقضات موجود در اظهارات اخیر شینا انصاری، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست، اشاره می‌کند. او توضیح می‌دهد: "خانم انصاری اعلام کردند که تنها سه نیروگاه مازوت‌سوز به دلیل آلودگی زیاد متوقف شده‌اند، اما ۱۴ نیروگاه دیگر همچنان فعال هستند. ایشان همچنین مدعی شدند که کار کارشناسی دقیقی صورت گرفته و نیروگاه‌هایی که در مناطق حساس‌تر بودند، متوقف شده‌اند."

فهیم‌زاده با انتقاد از این تصمیمات ادامه می‌دهد: "اگر همان‌طور که خانم انصاری گفتند، سهم نیروگاه‌ها در آلودگی هوا کم است و خودروها نقش بیشتری دارند، چرا نیروگاه‌هایی که در نزدیکی تهران و کرج قرار دارند تعطیل شده‌اند؟ این تناقضات نشان می‌دهد که تصمیمات نه بر اساس داده‌های علمی، بلکه بر اساس فشار افکار عمومی اتخاذ شده‌اند."

افزایش مشکلات امنیتی ناشی از خاموشی‌ها

وی در ادامه به پیامدهای خاموشی‌ها بر امنیت اجتماعی اشاره کرد و هشدار داد: "خاموشی‌های مکرر در مناطق مختلف نه‌تنها باعث نارضایتی عمومی می‌شود، بلکه می‌تواند بستر مناسبی برای افزایش جرایم و ناامنی‌ها ایجاد کند. در شب‌های تاریک و بدون برق، سرقت، نزاع‌های خیابانی، و حتی حوادث جاده‌ای افزایش می‌یابد. این شرایط به‌ویژه در مناطق حاشیه‌ای و کم‌برخوردار، خطرات جدی‌تری را به همراه دارد."

فهیم‌زاده با تأکید بر این‌که خاموشی‌های بی‌برنامه و بی‌اطلاع‌رسانی قبلی، امنیت روانی جامعه را مختل می‌کند، افزود: "مردم نیاز دارند که در شرایط بحرانی به دولت و مسئولان اعتماد کنند، اما وقتی هیچ برنامه شفافی وجود ندارد، این اعتماد از بین می‌رود. نبود اعتماد عمومی می‌تواند به تشدید تنش‌های اجتماعی و حتی اعتراضات گسترده منجر شود."

راهکارهای پیشنهادی برای عبور از بحران

فهیم‌زاده به چندین راهکار اشاره می‌کند که می‌توانستند از وقوع این بحران جلوگیری کنند:

واردات گاز از ترکمنستان: یکی از اولین اقداماتی که می‌توانست انجام شود، احیای قرارداد واردات گاز از ترکمنستان بود. این قرارداد در گذشته کمک شایانی به تأمین گاز مناطق شمالی کشور می‌کرد.

تهاتر مازوت با گازوئیل: او پیشنهاد می‌کند که همانند سازوکاری که برای واردات بنزین وجود دارد (یعنی تهاتر مازوت با بنزین)، می‌توانستیم مازوت را با گازوئیل تهاتر کنیم و این گازوئیل را به نیروگاه‌ها تخصیص دهیم تا از قطع برق جلوگیری شود.

مدیریت مصرف: وی تأکید دارد که مصرف بالای انرژی در کشور، تا حدی به دلیل قیمت پایین آن است. به اعتقاد او، دولت باید سیاست‌های تشویقی و تنبیهی برای مدیریت مصرف به کار گیرد. به‌عنوان مثال، تشویق مصرف‌کنندگان به استفاده از بخاری‌های کم‌مصرف می‌توانست به کاهش مصرف گاز کمک کند.

مصرف مازوت در فصل گرم‌تر: فهیم‌زاده تاکید داشت اگر  مصرف مازوت در نیروگاه‌ها به ماه‌های گرم‌تر سال منتقل می شد، در فصل سرد و با وجود پدیده وارونگی دما، آلودگی کمتری ایجاد می شد.

افزایش ذخایر سوخت مایع

او به روند گذشته اشاره می‌کند که نشان می‌دهد ایران در سال‌های گذشته توانسته بود ذخایر سوخت مایع را به مقدار قابل توجهی افزایش دهد. به عنوان مثال، در سال ۱۴۰۰ ذخایر سوخت نیروگاهی از ۱.۶۸ میلیارد متر مکعب در شهریور به ۲.۸ میلیارد متر مکعب در آبان افزایش یافت. این در حالی است که امسال این ذخایر به‌طور محسوسی کاهش یافته‌اند.

هشدار درباره پیامدهای اجتماعی و امنیتی

فهیم‌زاده در پایان هشدار داد که تداوم این شرایط و بی‌اعتمادی مردم به دولت می‌تواند عواقب اجتماعی و امنیتی جدی در پی داشته باشد: "اگر دولت به‌سرعت به این بحران رسیدگی نکند، این نارضایتی‌ها ممکن است به موجی از اعتراضات اجتماعی تبدیل شود که تبعات آن فراتر از حوزه انرژی خواهد بود. خاموشی‌ها نه‌تنها باعث اختلال در زندگی روزمره مردم می‌شود، بلکه به‌طور بالقوه می‌تواند امنیت کشور را نیز تهدید کند."

وی تأکید کرد: "برای اصلاح قیمت‌ها و مدیریت مصرف، دولت نیاز به اعتماد مردم دارد. اما با این تصمیمات نادرست، تنها سرمایه اجتماعی خود را از دست می‌دهد و مسیر اصلاحات اقتصادی دشوارتر خواهد شد."

این گفتگو بازتابی از نگرانی‌های عمیق کارشناسان نسبت به وضعیت کنونی انرژی در کشور و نیاز فوری به اقدامات اصلاحی و مدیریت صحیح از سوی دولت است.