پاسخ به گزارش « آسمان بارید، دریاچه ارومیه زنده شد، مسئولان پُز دادند! »

در خبر شماره 559375 مورخ 27 فروردین 1399، در گفت‌وگویی با فردی به نام محمّد درویش تحت عنوان «آسمان بارید، دریاچه زنده شد، مسئولان پُز دادند! / عملکرد ستاد احیای دریاچه ارومیه زیر تیغ نقد» مطالبی پیرامون طرح نجات دریاچه ارومیه منتشر شده است. لذا به استناد ماده 23 قانون مطبوعات، پاسخ موارد مطروحه را به به حضور ارسال می‌گردد تا طبق قانون پیش‌گفته، عیناً در اولین شماره آن روزنامه در همان صفحه منتشر گردد. متن پاسخ ستاد احیای دریاچه ارومیه به شرح زیر است:

جای تعجب ندارد، بر خلاف تکیه گزارش گفت‌وگو بر «آگاهی به عدد و رقم»، رد پایی از اشراف حداقلی بر اعداد در حوزه منابع آب که به صورت ادواری و متمادی در دسترس عموم قرار دارد، دیده نمی‌شود و طبیعتاً از این عدم تسلّط چیزی جز ادعایی بی‌اساس نظیر هدررفت اعتبارات طرح ملّی نجات دریاچه ارومیه انتظار نمی‌رود. به عنوان نمونه، در مورد کشت چغندرقند در حوضه آبریز دریاچه ارومیه از افزایش 30 هزارهکتاری سطح زیرکشت چغندرقند در عرض پنج سال در یک شهرستان میاندوآب گفته شده است. یک حس حداقلی به هکتار و هزار و چغندرقند ناگفته گویای این است که چقدر این عدد خارج از عقل است. اطلاعات مستند وسعت کشت این محصول در کل 21 شهرستان حوضه، در سطح نیاز کارخانجات استان تنظیم گردیده است. با در نظر گرفتن این مطلب که وسعت کل کشت چغندرقند در کل استان آذربایجان غربی از سال 93-1392 تاکنون در حدود 30 هزار هکتار تنظیم شده و بر این اساس سطح زیرکشت چغندرقند در شهرستان میاندوآب از 6018 هکتار در سال زراعی 93-1392 با روندی کاهشی به 3560 هکتار در سال زراعی 98-1397 رسیده است. البته که برای ایجاد هیجان رسانه‌ای اغراق و غلو در اعداد و ارقام یک شیوه پیش پا افتاده و منسوخ است ولی ذکر این ارقام نادرست، عملاً نادیده گرفتن زحمات کشاورزانی است که دل در گرو دریاچه ارومیه داشته و با همراهی مثال‌زدنی خود با طرح ملّی نجات دریاچه ارومیه، اقدام به کاهش سطح زیرکشت محصولات پرآب‌بر و جایگزینی آن با کشت محصولات کم‌آب‌بر نموده‌اند. یقیناً این کشاورزان، با عمل جهادی خود درس محیط‌زیست به طیف قلیل کارشناسان این حوضه که از مسیر انصاف خارج شده‌اند، می‌دهند.

گفته شده که بارش سه ساله اخیر در تمامی 60 سال گذشته بی سابقه بوده است، اولاً که طول دوره عمر برداشت داده‌ها بارش در حوضه دریاچه ارومیه قدمت 51 ساله دارد و 9 سال پیش از آن طلب متخصصین آب کشور از فرد مورد مرجع قرار گفته در آن سایت، همچنین لازم به توجه است طول دوره اجرای طرح نجات دریاچه ارومیه به شش سال گذشته مربوط می‌شود که هم شاهد سالی با کمبود بارش 31 درصدی بارش نسبت به میانگین 51 ساله در سال آبی 96-1395 بوده و هم سال‌های ترسالی همچون سال آبی گذشته نیز در خود داشته است. البته که بارش حوضه آبریز دریاچه ارومیه در سال آبی جاری نسبت به سال آبی گذشته 32 درصد کمتر بوده است.

نمونه بارز دیگر از فاصله دانش ایشان، بیان بارش 80 میلیارد مترمکعبی در حوضه آبریز دریاچه ارومیه است. حاصل ضرب بارش‌های 277، 409 و 494 میلی‌متری در سه سال آبی گذشته بر وسعت 51801 کیلومترمربعی حوضه آبریز عددی بین 14.3 میلیارد مترمکعب تا 25.6 میلیارد مترمکعب در این حوضه خواهد شد. باید تأکید کنیم که با آشنایی ابتدایی با چرخه آب به عنوان کلیدی‌ترین رکن فرایندهای زیست‌محیطی در منابع آب، نه مقدار بارش، بلکه میزان آب تجدیدپذیر است که مبنای همه برنامه‌ریزی‌های نیاز آبی اعم از شرب، صنعت، کشاورزی و نیاز زیست‌محیطی می‌باشد و مابقی نزولات جوّی، به اشکال مختلف به چرخه آب بازگشته و از دسترس استفاده بشری خارج هستند. آب تجدیدپذیر، آبی است که در یک بازه زمانی معین از طریق چرخه‌های هیدرولوژیکی یک منطقه تجدید می‌گردد و شامل نهرها، مخازن و سفره‌های آب ناشی از نزولات جوّی، رواناب‌ها و آب‌های زیرزمینی است که میزان پتانسیل بالقوّه سالانه آب تجدیدپذیر حوضه آبریز دریاچه ارومیه برابر با حدود 7.1 میلیارد مترمکعب است. اینجاست که 4.7 میلیارد مترمکعب آب موجود در دریاچه ارومیه با در نظر گرفتن تأمین کلیه نیازهای شرب، صنعت و کشاورزی حوضه اهمیت ویژه خود را نشان می‎‌دهد. البته که یادگیری تفاوت بین بارش مستقیم با منابع آب تجدیدپذیر با توجه به کسری قدرت یادگیری ایشان نیازمند صرف وقت بیشتری خواهد بود، که پیشنهاد می‌نماید از این پس پیش از تعجیل در مصاحبه‌های متعددّ قدری بر سواد خود بر ادبیات ابتدایی منابع آب بیافزایند.

ضمن شاکر بودن از الطاف الهی در نزول بارش قابل توجّه در حوضه آبریز دریاچه ارومیه، خالی از لطف نیست که در تبیین گوشه‌ای از اثر اقدامات طرح ملّی نجات دریاچه ارومیه در مساعد شدن وضعیت دریاچه، مروری بر نتایج گزارش رسمی شرکت آب منطقه‌ای آذربایجان غربی داشته باشیم. در این طرح، تنها لایروبی 8 رودخانه اصلی حوضه آبریز دریاچه ارومیه در محدوده استان آذربایجان غربی، ظرفیت آبگذری آن‌ها را از 229 مترمکعب بر ثانیه به 793 مترمکعب بر ثانیه ارتقاء داده است.

    به عنوان نمونه‌ای دیگر، در قالب اجرای طرح سردهنه‌سازی، اصلاح و بازسازی دریچه‌ها و آبگیرهای رودخانه‌های استان آذربایجان غربی با احداث 73 سردهنه بر روی رودخانه‌های باراندوز، نازلو، گدار، سیمینه‌رود و زرینه‌رود، شاخص بهره‌وری انسداد انهار با رشدی ویژه به حد ایده‌آل رسیده و در همه موارد، با مدیریت آب سطحی در دشت‌های مربوطه، ضمن تأمین به موقع و مکفی نیاز کشاورزی، آب مازادی را که پیش از آن صرف توسعه بی‌رویه کشاورزی می‌شد را به سمت دریاچه رهنمون ساخته است.

در پایان، مجدداً تأکید می‌شود، طرح ملّی نجات دریاچه ارومیه هیچ‎گاه به دنبال استفاده ابزاری از نتایج طرح نبوده و نیست و توفیق خدمت به مردم و حال خوب این روزهای دریاچه ارومیه را که در شرایط فعلی ناشی از شیوع بیماری توانسته بارقه امیدی در دل مردم حوضه و کشور باشد را موهبتی الهی می‌داند و تلخ کردن شیرینی این اتفاق نویدبخش در کام دوستداران دریاچه ارومیه را خلاف منش ایرانیان می‌داند.

با تشکر

روابط عمومی ستاد احیای دریاچه ارومیه