صفحه حوادث مطبوعات، تیغ دو لبه است

به گزارش رکنا، فریبا رضایی دوشنبه افزود: نحوه نادرست درج اخبار در زمینه آسیب‌های اجتماعی بر شیوع بیشتر آسیب‌ها مؤثر است؛ اما درصورتی‌که چارچوب نگارشی اخبار رعایت شود، می‌تواند به مثابه عامل پیشگیری به شمار رود.

معاون گروه سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد دانشگاه علوم پزشکی شیراز با بیان اینکه انتشار نامطلوب اخبار در رسانه‌ها به ویژه در صفحه حوادث روزنامه‌ها به منزله عامل ترغیب‌کننده و تقلیدی در ایجاد و افزایش آسیب‌هایی همچون خشونت، طلاق، خودکشی، کودک‌آزاری، همسرآزاری و انواع دیگر آسیب‌ها موثر است، افزود: پژوهش‌ها نشان داده است که با خواندن اخبار حوادث، هورمون کوتیزول که باعنوان هورمون استرس شناخته می‌شود، در بدن ترشح می‌شود.

این روان شناس گفت: با توجه به تفاوت‌های ژنتیکی زن و مرد، این هورمون در بدن بانوان بیش از مردان ترشح می‌شود و در طولانی‌مدت موجب خودخوری‌ و هذیان فکری می‌شود و استرس ناشی از خواندن خبر حوادث به مدت بیشتری با آنان همراه خواهد بود که بر کیفیت زندگیشان تاثیر می‌گذارد.

معاون گروه سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد معاونت بهداشتی علوم پزشکی شیراز ادامه داد: افزون بر بانوان، میزان ترشح هورمون‌های استرس‌زا و کورتیزول در بدن نوجوانان و جوانان نیز به دلیل تغییرات هورمونی به صورت طبیعی بیشتر است و این گروه از لحاظ زمینه‌ای با قرار گرفتن در معرض اخبار ناگوار دچار آسیب‌های روانی می‌شوند.

رضایی با بیان اینکه صفحه حوادث روزنامه‌ها مخاطبان بسیاری دارد و حرفه خبرنگاری نیز ایجاب می‌کند تا اخبار به مردم منتقل شود، ادامه داد: برای درج هر خبر باید ابتدا هدف از گسترش خبر را بررسی کرد و مضرات و فواید انتشار آن را سنجید؛ به بیان دیگر باید دید انتشار خبری ناگوار چه تاثیراتی بر گروه‌های آسیب‌پذیر جامعه دارد و کفه سود و زیان آن را در نظر گرفت.

** بازنشر اخبار حوادث آسیب زا است

وی خاطرنشان کرد: درج اخبار حوادث در رسانه‌هایی که احتمال باز‌خوانی خبر در آن وجود دارد، آسیب‌رسان‌تر از خبری است که به صورت مقطعی و کوتاه‌مدت در رادیو یا تلویزیون اعلام می‌شود و به سرعت فراموش می‌شود.

این روان شناس اظهار داشت: شبکه‌های اجتماعی با آب‌ و تاب دادن به اخبار حوادث و بازنشر مداوم آن، باعث آسیب به گروه‌های در معرض خطر می‌شوند، افرادی که زمینه خودکشی و یا پیش‌زمینه خشونت را دارند با خواندن مداوم این اخبار بیشتر در معرض خطر بروز رفتار نامناسب می‌شوند.

معاون گروه سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد معاونت بهداشتی علوم پزشکی شیراز با اشاره به اصل فراگیری رفتارهای تقلیدگرانه، گفت: کلیپ و فیلم‌های کوتاه بر یادگیری تاثیری بسزایی دارند؛‌ از همین رو ساختن کلیپ‌هایی با محتوای خشونت‌آمیز و نشان دادن آسیب‌های اجتماعی بدون کارشناسی منجر به ایجاد طیفی از رفتارهای تقلیدگرانه در جامعه می‌شود.

وی افزود: از سوی دیگر، عادی سازی و بازنشر مداوم این کلیپ‌ها منجر به ایجاد رفتارهای خشونت‌آمیز، خودکشی و آسیب‌های اجتماعی می‌شود.

رضایی با تاکید بر اینکه عادی‌سازی آسیب‌های اجتماعی در جامعه، باعث تقلید از آن‌ها می‌شود، اظهار داشت: در سال نخست راه‌اندازی مترو در شهر وین 187 مورد خودکشی اتفاق افتاد و پژوهش‌ها نشان داد که این خودکشی‌ها عمدتا تقلیدی بوده است که دلیل آن برجسته‌سازی این نوع خودکشی، توسط رسانه‌ها بوده است.

این روانشناس با بیان اینکه با رعایت چارچوب‌های حرفه‌ای در خبرنگاری حوادث می‌توان میزان آسیب‌زنندگی آن را کاهش داد، گفت: مراقب تیتر‌ها و الفاظ انتخابی باشیم، تیتر جذاب و هیجانی در زمینه حوادث آسیب‌زاست؛ همچنین اینگونه اخبار نباید در صفحه نخست روزنامه‌ها درج شود تا هر مخاطبی در لحظه‌ اول به آن دسترسی نداشته باشد.

** ساده انگاری در بروز آسیب اجتماعی، آن را فراگیر می کند

وی افزود: غلو در اخبار و درگیرکردن احساسات افراد با خبر، خطر آسیب‌های اجتماعی را افزایش می‌دهد؛ همچنین ساده‌انگاری در دلیل بروز مشکل آن را فراگیر تر می‌کند.

رضایی تشریح کرد: آسیب‌های اجتماعی تک عاملی نیستند؛ بلکه مجموعه‌ای در هم تنیده از آسیب‌ها باعث ایجاد یک رفتار یا معضل اجتماعی می‌شود؛ درحالیکه در اخبار صفحه حوادث معمولا دلیل بروز حادثه، بدون در نظر گرفتن پیشینه شخص به یک عامل تقلیل داده می‌شود که باعث ساده‌انگارانه جلوه دادن موضوعی پیچیده خواهد شد.

معاون گروه سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد معاونت بهداشتی علوم پزشکی شیراز اعلام کرد: 80 درصد از افرادی که دچار رفتارهایی آسیب‌زا همچون خودزنی، خودکشی، کودک آزاری و سایر خشونت‌های نامعقول‌اند، از اختلالات روانی پیچیده‌ای رنج می‌برند و نکات بسیاری باید درخصوص دلیل ارتکاب رفتار آنان بررسی شود.

وی همچنین درج راه‌کار‌های کمک به افراد و معرفی مراکز مشاوره و روانشناسی و نیز مصاحبه با یک نفر کارشناس را از ضروریات درج اخبار حوادث دانست.

رضایی در ادامه ارائه جزییات حادثه، نحوه بروز آن و نیز آمار و ارقام غیرکارشناسی را از موارد نادرست در تنظیم خبر یک حادثه عنوان کرد.

این روانشناس با بیان اینکه تشریح جزء به جزء حوادث به افراد بزهکار و مبتلایان به اختلالات مختلف روانی امکان اجرای قوی تر بزه و اصلاح الگو و گرفتن نقاط ضعفشان را می‌دهد، گفت: فردی که چگونگی انجام دزدی یا نوع خاصی از تجاوز را مطالعه می‌کند و خود نیز دچار چنین مشکلات روانی و رفتاری است با خواندن روش‌های دیگر، الگوی ارتکاب به رفتار پرخطر خود را تصحیح می‌کند و به گونه‌ای هوشمندانه‌تر آن را اجرا می‌کند.

** ضرورت آموزش همگانی درباره فضای مجازی

وی با تاکید بر ضرورت آموزش همگانی در نحوه استفاده از فضای مجازی و تشخیص صحت و سقم اخبار و نیز چرایی انتشار آن در همه مقاطع بیان داشت: این آموزش‌ها باید از دوران مهدکودک و در مدارس،‌ دانشگاه‌ها و محیط ارائه شود و درخصوص آسیب‌زایی استفاده نادرست از شبکه‌های اجتماعی به ویژه در زمینه بازنشر اخبار حوادث که برخی از آن ها از اساس کذب است و برای تشویش اذهان عمومی منتشر می‌شود، اطلاع‌رسانی کرد.

رضایی گفت: مردم باید نسبت به انتشار اخبار کذب و نادرست آگاه باشند و از انتشار دهنده مطلب درخواست کنند منبع خود را ارائه کند. اخبار 24 ساعت گذشته رکنا را از دست ندهید