فقدان آموزش ؛مهمترین چالش کودک آزاری

رکنا اجتماعی: کودک آزاری یک واقعیت اجتماعی است هر چند که مطلوب ما نباشد .این اتفاقی است که در جامعه صورت می گیرد. بسیاری از فعالان حقوق کودک و نوجوان بر این باروند که از مهمترین راهکارهای کاهش کودک آزاری در جوامع مختلف آموزش و آگاهی بخشی به کودکان و خانوده هاست . آنها به تصویب قوانین در پیشگیری و کاهش آمار کودک آزاری عقیده دارند ولی آن را کامل ترین راه حل موجود نمی دانند .آموزش را بهترین شیوه برای رفع این مصایب بر می شمارند .چرا که در بسیاری از موارد کودک آزاری، اگر کودکان آموزش های لازم را دیده و آگاهی های لازم را دریافت کرده باشند میزان تهدیدات اجتماعی در جامعه کاهش می یابد.

تعریفی از کودک در ایران نداریم

محمد عزتی جامعه شناس نیز بر این باور است .وی درباره وضعیت کودکان در ایران می گوید: کودک به مثابه کودک به فرد زیر 18سال اطلاق می شود.حال با این تعریف کودک در ایران فراموش شده و تبدیل به یک اصل به حاشیه رانده شده است،کودک آزاری یکی از وضوح این اتفاق می شود. وضعیت کودکان در ایران متناقض است. خانواده های وجود دارند که کل زندگی‌شان فرزندشان است و تمام برنامه ها بر محور کودکان تنظیم می شود و از سویی دیگر آمار های ناراحت کننده ای در حوزه کودکان داریم. در یک دسته بندی کلان کودکان را به دو دسته کودکانی که مسئله ندارند( زندگی عادی می کنند) و آسیب دیده(یا در معرض آسیب) تقسیم می شوند .در حال حاضر مسئله ما دسته دوم از این کودکان است.

سازمان حامی کودکان نداریم

عزتی در ارتباط با جایگاه حقوقی و قانونی کودکان در ایران می گوید: باید پرسید که در ساختار اداری و اجرایی کشور کدام نهاد متولی مسائل کودکان است؟ در زمینه آمار از کجا می توانیم آماری درباره کودکان بی سرپرست،بدسرپرست و کودکان کار پیدا کنیم؟

لایحه حمایت از کودکان سند آشفتگی است

وی درباره لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان می افزاید : این لایحه خود سند آشفتگی فکری در حوزه کودکان است.لایحه مدت هاست که دغدغه ای در سطوح دانشگاهی و اجتماعی است.از سال 1388 که این لایحه به مجلس رفت و سیر قانونی و اداری را در پیش گرفت تا به الان چه وضعیتی دارد؟ آخرین وعده ای که داده شد این است که تا 6ماه آینده نهایی می شود.

این جامعه شناس با اشاره به حساسیت جامعه نسبت به موضوع کودک آزاری بیان می کند : مسئله از بُعد جامعه شناختی دو رویه دارد. یک حساسیت هایی است که جامعه نسبت به پدیده موجود واکنش نشان می دهد به طور مثال رسانه ها نسبت به این موضوع حساس شدند. بُعد دوم مسئله، اراده برای تغییر است یعنی یک اراده جمعی وجود داشته باشد که بگوید این وضعیت مناسب نیست و باید تغییر کند. به نظر من هر دوی این حالات در جامعه ما به وجود آمده و الان بهترین زمان اقدام برای حمایت از کودکان است.

وی درباره تعریف کودک آزاری می گوید: کودک آزاری یکسری وجوه شناخته شده دارد از جمله خشونت های جسمی-جنسی و کلامی که علیه کودکان صورت می گیرد.این ها باز خود لایه های مختلفی دارند،خشونت درون خانه توسط نزدیکان و خشونت خارج از خانه توسط افراد غریبه است .

محرومیت از دوره کودکی بدترین نوع کودک آزاری

به گفته وی یکی از وجوه کودک آزاری که کمتر به آن توجه می شود محروم شدن کودک از دوره کودکی است.به عنوان مثال کودکی که باید بازی کند اما بخاطر وضعیت اقتصادی نامناسب کار می کند یا کودکی که در سن آموزش است و باید سر کلاس درس باشد اما کار می کند.

آموزش جنسی در مدارس ممنوع است

این جامعه شناس درباره وضعیت آموزش مسائل جنسی در مدارس می گوید: من در کنار فعالیت هایم یک معلم هم هستم،وقتی می خواهم در کلاس مرتبط با مسائل جنسی صحبت کنم ابا دارم. اگر صحبتی درباره این مسائل کنم به من تذکر می دهند.پس این مسئله باید کجا مطرح شود؟چند باری که من این مسائل را در کلاس مطرح کردم دانش آموزها به من مراجعه کردند و از آزار و اذیت هایی که شدند،گفتند. مسئله برای کودک به وجود آمده به معلم و مشاور نمی تواند بگوید،خجالت می کشد با پدر و مادرش در میان بگذارد،اگر به دوستانش بگوید مسخره می شود و این از درون به کودک ضربه می زند. می داند که این اتفاق نباید بیوفتد اما مهارت لازم برای روبرویی با مشکل را ندارد. در این مسائل اگر خجالت،رودربایستی،احتیاط و محافظه کاری را مبنی قرار دهیم باخته ایم.باید مهارت هایی به کودک آموزش داده شود تا از آسیب های احتمالی جلوگیری کند.مخالفان این مسئله می گویند که اگر این مشکل 5 نفر از کلاس 30نفره باشد چرا باید برای 25 نفر دیگر مطرح شود.در جواب باید گفت وقتی این مسئله دغدغه جامعه شده شما از کجا می دانید که این 25 نفر در معرض نیستند؟ ثانیا ما داریم مهارت یاد می دهیم تا کودکان را توانمند کنیم.

به گفته وی شخصی مثل محمد بیجه با جنایاتی که در پاکدشت مرتکب شد خود قربانی کودک آزاری و خشونت جنسی بوده است.نمیخواهم با این حرف جنایات این فرد را توجیه کنم بلکه می گویم باید در این مسئله تامل کرد.

افول شاخص های اخلاقی در جامعه

این جامعه شناس می گوید که در سطح کلان جامعه یک سری شاخص هایی وجود دارد که هرچه این شاخص ها افول کنند یعمی جامعه افول کرده است.جامعه یک کل منسجم به هم پیوسته است،این که بگوییم کودک آزاری مسئله ای کوچک و حاشیه ای است درست نیست.این نشان می دهد جامعه بیمار است و در مسیر بدی افتاده است.وقتی کودکان که آسیب پذیر ترین بخش جامعه هستند اینطور مورد تهدید قرار می گیرند یعنی جامعه به فرزند خودش هم رحم نمی کند.این نشانه افول است.

افزایش آمار کودک‌آزاری درحاشیه شهرها

علی واحدی یک فعال حقوق کودکان نیز از افزایش آمار کودک آزاری در حاشیه کلانشهرها خبر داد و می گوید: روزانه حداقل دو یا سه مورد کودک آزاری در مناطق حاشیه ای گزارش می شود و این کودک آزاری ها عمدتا توسط والدین معتاد Addicted صورت می گیرد. آمارهایی که در زمینه کودک آزاری وجود دارد و آمارهایی که از طریق اورژانس اجتماعی گزارش می ‌شود، نشان می دهد میزان کودک آزاری در سال های اخیر رشد داشته و این افزایش تنها مختص کشور ایران نیست بلکه حتی در کشورهای پیشرفته نیز آمار کودک آزاری و تضییع حقوق کودکان رو به افزایش است.

این فعال حقوق کودکان می افزاید : میزان وقوع کودک آزاری بر ضرورت تصویب قانونی برای حمایت از حقوق این گروه از جامعه تأکید می کند اما ضرورت تصویب این لایحه برای بسیاری از نمایندگان مجلس هنوز مبهم است.

وی با بیان اینکه افکار عمومی نسبت به مسایل کودکان حساس شده است، می گوید: این موضوع خیلی خوب است چرا که با حساسیت افکار عمومی و خانواده ها مطالبه برای تصویب قوانین افزایش می یابد.

واحدی در ادامه در خصوص تصویب لایحه حمایت از حقوق کودکان و نوجوانان بیان می کند : به موجب قانون Law حمایت از حقوق کودکان و نوجوانان مصوب سال ۸۱، کودک ‌آزاری جرم Crime عمومی تلقی می شود و هر فردی از وقوع آن اطلاع داشته باشد، می تواند طبق قانون به محاکم قضائی گزارش دهد و مراجع قضائی نیز حسب قانون با متخلفان برخورد خواهد کرد اما نکته اینجاست که بسیاری از مردم نمی‌ دانند کودک آزاری جرم است و در این زمینه قانونی وجود دارد.

کاهش آمار کودک آزاری نیازمند آگاه سازی است

این فعال حقوق کودکان همچنین با تأکید بر اینکه نباید برای تصویب هر چه سریعتر لایحه حمایت از کودکان تعجیل کرد، می گوید: عده ای گمان می کنند اصرار بر تصویب لایحه مذکور تمام کمبودهای حوزه کودکان را برطرف می کند در صورتی که با تعجیل در بررسی مفاد لایحه ممکن است برخی موارد فراموش شود. در عین حال از نمایندگان و کارشناسانی که مسئول بررسی این لایحه هستند تقاضا داریم تمام تمرکز خود را بر روی بررسی دقیق مفاد لایحه قرار دهند تا خروجی کار قابل قبول باشد.

وی با بیان اینکه برای کاهش آمار کودک آزاری نیازمند آگاه سازی هستیم، خاطرنشان می کند: نهادهایی که در ارتباط با مسایل کودکان و خانواده ها هستند وظیفه سنگینی برای آگاه سازی خانواده ها دارند. یکی از این نهادها آموزش و پرورش است که باید مهارت آموزی را در دستور کار خود قرار دهد ضمن اینکه آموزش های خود مراقبتی باید به کودکان داده شود تا قربانی خشونت نشوند.

به گفته واحدی، ارائه آموزش‌ های مهارت‌ آموزی به خانواده ها و کودکان در جهت کاهش آسیب ‌های حوزه کودک ضرورت دارد و با ارائه این آموزش ‌ها در مدارس می‌ توان از بروز خطر برای کودکان جلوگیری کرد.

وی در ادامه یادآور می شود: برای کاهش آمار آسیب ‌های اجتماعی و مواردی همچون کودک آزاری تنها تصویب قوانین کفایت نمی ‌کند بلکه به لحاظ فرهنگی باید برای احقاق حقوق کودکان تلاش کرد. البته لایحه حمایت از کودکان، لایحه ‌ای مترقی است که در صورت تصویب می تواند اتفاقات خوبی در حوزه حمایت از حقوق کودکان و نوجوانان را رقم بزند.

کودک آزاری جسمی، شایع در حاشیه کلانشهرها

این فعال حقوق کودکان درباره کودک آزاری در مناطق حاشیه ای نیز می گوید: کودک آزاری هایی که در مناطق حاشیه ای رخ می دهد بیشتر در بخش کودک آزاری جسمی دیده شده است که عمدتا از سوی والدین معتاد صورت می گیرد و فضا برای این کودکان ناامن است. لذا وزارت بهداشت، آموزش و پرورش، صدا و سیما و سازمان بهزیستی و ... در زمینه کودک آزاری وظایفی دارند که باید انجام دهند تا میزان کودک آزاری کاهش یابد.

نقش مراکز آموزشی در کاهش آمارهای کودک آزاری

​ عسگری مسوول انجمن حمایت از حقوق کودکان درباره فعالیت های انجمن ها در حمایت از کودکان آسیب دیده می گوید: کودکانی که به انجمن ما ارجاع داده می شوند، در اولین قدم کارهای حقوقیشان را انجام می دهیم بعد از آن برای کودکان آسیب دیده کلاس های راوانشناسی می گذاریم تا از نظر روانی بتوانیم کمکی به این کودکان کرده باشیم و اگر فرد آسیب زا را نیز بتوانیم پیدا کنیم برای او هم چنین کلاس هایی می گذاریم تا بتوانیم آسیب شناسی کنیم و متوجه شویم مشکل اصلی از کجا بوده است.

عسگری باتوجه به لایحه حمایت از کودکان و تاثیر گذاری این لایحه در بهتر شدن کمک رسانی اینگونه انجمن ها می گوید: ما چندین جلسه داشته ایم ودر این جلسات تمامی نقاط قوت و ضعف این لایحه را بررسی کرده ایم. قطعا تصویب این لایحه می تواند با تمام ضعف هایش کمک کننده خوبی برای ما باشد.

این مددکار در پاسخ به این سوال که، آیا انجمن حمایت از حقوق کودکان در جست و جوی کودکان آسیب دیده هست و پیگیری های لازم را انجام می دهد ادامه می دهد : در بسیاری از مواقع ما در فضاهای مجازی شاهد خبرهایی مبنی بر کودک آزاری هستیم و زمانی که مددکار ما پیگیر ماجرا می شود، متوجه می شویم این کودک آزاری مربوط به سال های گذشته بوده و یا آن طور که نقل شده نیست. در چنین مواردی ما نمی توانیم ردی از این کودکان پیدا کنیم. اولین نکته برای شروع کار ما داشتن مشخصات کامل از این کودکان است.

وی در رابطه با تاثیرات اینگونه روان درمانی ها بر آینده کودکان می افزاید: در بسیاری از موارد کودک آسیب دیده از نظر روانی بهبود چشمگیری داشته است. ما درباره بزهکاران نمی توانیم کاری انجام دهیم، اما می توانیم با مددکاری هایمان از ادامه این چرخه جلوگیری کنیم .

عسگری ادامه می دهد: باید به این موضوع توجه داشته باشیم که آموزش و پیشگیری از کودک آزاری موثر ترین روش در کاهش رشد این آسیب هاست. کودک ما باید بدانند در مواجه با موارد این چنینی باید چگونه رفتار کنند.

مسوول انجمن حمایت ازحقوق کودکان درباره نحوه آموزش های خود مراقبتی و تاثیر نهادها و خانواده ها در این آموزش ها می گوید: در هر بازه سنی این آموزش ها باید توسط عوامل مختلفی صورت گیرد. در سنین بسیار پایین و در قدم اول خانواده است که می تواند این آموزش ها را به کودک خود دهد. در مراحل بعد باید توسط مهد کودک، آموزش و پرورش و موسسات حمایت از کودکان صورت گیرد. باید به این موضوع هم توجه داشت، که آموزش ها باید متناسب با سن کودک باشد. در هر سنی آموزش ها متفاوت است و ما نباید در آموزش ها پیشروی داشته باشیم. نکته مهم تر این است که کودک باید آگاه باشد، زمانی که برایش مشکلی پیش می آید، چگونه و کجا باید آن را مطرح کند. باید بداند که اول از همه این موضوع را باید با خانواده خود در میان بگذارد و در صورت نبود خانواده با چه شماره هایی تماس بگیرد و یا چگونه این موضوع را با مشاور خود در میان بگذارد.برای ورود به کانال تلگرام ما کلیک کنید.