بقایای هخامنشی زیر بمباران اسرائیل
رکنا: در امتداد خط ساحلی نوار غزه، در زیر لایه‌های آوار، یکی از گنجینه‌های پنهان فلسطین و یکی از مهم‌ترین مکان‌های باستان‌شناسی منطقه قرار دارد. بمباران‌های مکرر و فاجعه انسانی که توسط اشغال و محاصره چند دهه‌ای اسرائیل بر جوامع فلسطینی تحمیل شده است و همچنین پیشرفت فرسایش سواحل، این مکان منحصر به فرد را در معرض تهدید جدی قرار داده است.
به گزارش رکنا، در محوطه‌ای که اکنون اردوگاه آوارگان فلسطینی «الشاطی» نام دارد، مجموعه‌ای از کاوش‌ها از سال ۱۹۹۵ تا ۲۰۰۵ صورت گرفته است، که از برج و باروی عصر آهن (دیوار دفاعی) در زیر خانه‌های دوره هخامنشی گرفته تا سازه‌های دوران رومی و هلنیستی، از بازار قدیمی تا گورستان بیزانسی را شامل می‌شد.
باستان‌شناسان یافته‌های خارق‌العاده‌ای از دوره یونانی ـ رومی را کشف کرده‌اند، که دیوار شهر رومی، ویلاها و خانه‌های دوران هلنیستی با تزئینات نقاشی‌شده متاثر از دریای مدیترانه را شامل می‌شود. این یافته‌ها بخشی از مهم‌ترین بنادر شهر باستانی «آنتدون» مربوط به عصر هلنیستی است، که در نوار غزه وجود داشته است.
در دهه‌های اخیر، مکان‌های باستان‌شناسی اطراف جوامع فلسطینی توسط نیروهای اشغالگر اسرائیل نادیده گرفته شده یا بدتر از آن تخریب شده‌اند. در حالی که مکان‌های تاریخی غزه مانند «آنتدون» نابود شده‌اند، سایر مکان‌های خارج از محاصره، مانند قیصریه یا آپولونیا ـ ارسوف به صورت فعالانه حفظ و ترویج می‌شوند. این بی‌اعتنایی و تخریب میراث فرهنگی فلسطین، هم تلاش فلسطینی‌ها را برای داشتن کشوری مستقل کاهش می‌دهد و هم حق اساسی فلسطینی‌ها را برای دسترسی و حفظ میراث خود سلب می‌کند.
در ماه مه ۲۰۲۱، نیروهای اشغالگر اسرائیل بمباران گسترده دیگری را در نوار غزه انجام دادند، که به جان باختن بیش از ۲۵۰ فلسطینی، از جمله ۶۶ کودک منجر شد. بمباران، ساختمان‌های بلند را فرو ریخت، جاده‌های اصلی و مناطق تجاری را ویران کرد و زیرساخت‌های اساسی، از جمله بیمارستان‌ها و مدارس را تحت‌تأثیر قرار داد.
این بمباران بر مکان‌های فرهنگی و باستان‌شناسی مهم نیز تأثیر گذاشت. در غزه به محققان موسسه فورنزیک آرکیتکچر از بمب‌هایی گفتند که در محدوده شناخته‌شده این سایت باستانی، در داخل و در امتداد خط ساحلی سقوط کرده است. شواهدی از آثار انفجار بمب مستقیماً بالای بقایای باستان‌شناسی دیده شده است. این در حالی است که قوانین بین‌المللی حکم می‌کند چنین حملاتی علیه بناهای تاریخی، «جنایت جنگی» محسوب شود.دفتر دادستان دیوان کیفری بین‌المللی (ICC)، که اکنون در حال بررسی «وضعیت سرزمین فلسطین» است، نوشت که «حمله به میراث فرهنگی ممکن است نه تنها قوانین بشردوستانه بین‌المللی، بلکه حقوق بشر را نیز نقض کند». گروه حقوق بشر فلسطینی الحق نیز در گزارش حقوقی خود با عنوان «آپارتاید فرهنگی: محو میراث فلسطین توسط اسرائیل در غزه»، استدلال می‌کند که بمباران اسرائیل [در غزه] نه تنها اصل ضرورت نظامی در منازعات مسلحانه را نقض می‌کند، بلکه هدف آن از بین بردن تدریجی میراث فرهنگی فلسطین برای سلب حق تعیین سرنوشت مردم فلسطین بر منابع فرهنگی خود، و در نتیجه تهدید موجودیت آنهاست. چنین حملاتی نقض فاحش اساسنامه رم، جنایت جنگی و جنایت علیه بشریت است.»
داستان حفاری این سرزمین در سال ۱۹۹۵ در جریان «روند صلح اسلو» آغاز شد، که به دنبال ایجاد یک حکومت خودمختار در فلسطین بود، که با بازگشت هزاران فلسطینیِ در تبعید، تقویت شد. بخشی از این روند شامل ایجاد ساختارهای بوروکراتیک مورد نیاز برای تشکیل کشور فلسطین، از جمله ایجاد وزارت گردشگری و آثار باستانی مسئول ترویج و حفظ میراث ملی بود.
همکاری بین تیم‌های باستان‌شناسی فلسطینی و بین‌المللی تعدادی از کاوش‌ها را تسهیل کرد. یکی از این کاوش‌ها با همکاری فرانسه و فلسطین به رهبری پروفسور «ژان باپتیست هامبر» انجام شد. هنگامی که هامبرت و تیمش در سال ۱۹۹۵ به منطقه رسیدند، کودکان فلسطینی از اردوگاه آوارگان الشاطی، مجاور این ویرانه‌ها، یک فواره رومی را در امتداد خط ساحلی به آنها نشان دادند و در نتیجه تیم باستان‌شناسی شروع به حفاری کردند.
آنها بخشی از شهر باستانی آنتدون را کاوش کردند، که یکی از مهم‌ترین بنادر دوران هلنیستی در دریای مدیترانه است، که باستان‌شناسان نسل‌ها در جست‌وجوی آن بودند. این مکان برای حفاری ایده‌آل بود؛ زیرا یک فضای باز در نوار پرجمعیت غزه بود. مجموعه‌ای از حفاری‌های اضطراری توسط وزارت گردشگری و آثار باستانی فلسطین و تیم هامبرت در اوایل دهه ۲۰۰۰ میلادی در پاسخ به تشدید اشغالگری اسرائیل در این محوطه انجام شد.
در سال ۲۰۱۲ میلادی، هیأت دائمی فلسطین در یونسکو، بندر آنتدون را به فهرست موقت خود اضافه کرد، که نخستین گام برای ثبت این محوطه در فهرست میراث جهانی یونسکو با اشاره به ارزش جهانی برجسته آن به عنوان «تبادل اجتماعی ـ فرهنگی و اجتماعی ـ اقتصادی غنی بین اروپا و شام» بود. این محوطه در حال حاضر هنوز در فهرست موقت فلسطین قرار دارد و ثبت جهانی آن می‌تواند منابع، توجه و حفاظت مورد نیاز را برای این مکان تاریخی فراهم کند.
بر اساس گزارش یونسکو، در جریان حملات اخیر اسرائیل به نوار غزه پس از ۷ اکتبر ۲۰۲۳، تاکنون به بیش از ۱۰۰ محوطه تاریخی باستانی در این منطقه آسیب جدی وارد شده است.
ایسنا
ارسال نظر