دکتر ناجی: تزریق آسترازنکا به جای دُز دوم واکسن اسپوتنیک ضرری ندارد + صوت

واکسن اسپوتنیک در روسیه تولید شده است. واکسن اسپوتنیک نخستین واکسن کرونا در جهان بود که مجوز اضطراری مصرف عمومی آن از نهاد بهداشتی یک کشور صادر شد. با وجود این که براساس قرارداد بین ایران و طرف روسی، قرار بود 62 میلیون دُز واکسن اسپوتنیک وارد کشورمان شود، اما به دلیل بدعهدی تولیدکنندگان واکسن اسپوتنیک تا کنون فقط یک میلیون و 45 هزار دُز از این واکسن وارد ایران شده است. به همین دلیل، برخی دریافت کنندگان دُز اول واکسن اسپوتنیک با مشکل نبود دُز دوم این واکسن در کشور مواجه شده اند. در این میان، ابهاماتی هم درباره نحوه تولید و توزیع واکسن اسپوتنیک که توسط یک شرکت ایرانی تولید شده است، وجود دارد.

تزریق آسترازنکا به جای دُز دوم واکسن اسپوتنیک در ایران

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، با وجود این که ایران سال گذشته قرارداد واردات 2 میلیون دُز واکسن اسپوتنیک وی را با شرکت گامالیا به عنوان تولیدکننده این واکسن امضا کرد و فروردین امسال نیز قرارداد واردات 60 میلیون دُز واکسن اسپوتنیک وی با این شرکت نهایی شد، اما به دلیل بدعهدی طرف روسی و البته ظرفیت پایین تولید شرکت گامالیا، تا کنون فقط یک میلیون و 45 هزار دُز واکسن اسپوتنیک وی وارد کشورمان شده است.

این مساله نیز موجب شده است که اکنون دُز دوم واکسن اسپوتنیک وی برای بخش زیادی از افرادی که دُز اول این واکسن را دریافت کرده اند، موجود نباشد و به همین دلیل، علیرضا رئیسی، سخنگوی ستاد ملی مبارزه با کرونا با ارسال نامه ای به دانشگاه‌ های علوم پزشکی تایید کرده است که با توجه به عدم تامین دُز دوم واکسن اسپوتنیک وی و نامشخص بودن زمان تامین آن در آینده نزدیک، برای پیشگیری از تاخیر بیشتر واکسیناسیون و اعتراضات دریافت کنندگان نوبت اول و بر اساس مصوبه کمیته فنی کشوری واکسیناسیون کرونا، لازم است برای افرادی که نوبت اول واکسن اسپوتنیک وی را دریافت کرده اند، یک نوبت واکسن استرازنکا به جای دُز دوم واکسن اسپوتنیک وی تجویز شود.

در این میان سوال مهم این است با توجه به این که تا کنون در فرآیند واکسیناسیون سراسر دنیا کمتر پیش آمده است که یک دُز از یک واکسن به جای دُز دوم واکسن دیگر تزریق شود، آیا تزریق یک دُز واکسن آسترازنکا به جای دُز دوم واکسن اسپوتنیک وی، ضرری برای دریافت کنندگان این واکسن به همراه خواهد داشت یا خیر؟

انتخاب آسترازنکا به جای دُز دوم واکسن اسپوتنیک مناسب است

این سوال را با پرفسور علیرضا ناجی، رئیس پژوهشگاه ویروس شناسی بیمارستان مسیح دانشوری و عضو کمیته ملی واکسن کرونا در میان گذاشتیم و او نیز در پاسخ به خبرنگار اجتماعی رکنا گفت: با توجه شرایط کمبود واکسن اسپوتنیک وی در کشورمان، انتخاب واکسن آسترازنکا برای تزریق دُز دوم واکسن اسپوتنیک، انتخاب مناسبی است و اکنون با توجه به کمبود واکسن کرونا در سراسر جهان، موضوع ادغام واکسن های مختلف در بسیاری از کشورها مطرح است.

وی افزود: واکسن های اسپوتنیک و آسترازنکا هر دو واکسن های وکتوری هستند، یعنی در تولید آنها از حامل هایی استفاده می شود که به ویروس های آدنو مربوط هستند؛ به نحوی که در تولید واکسن اسپوتنیک از وکتور آدنوی 26 و در تولید واکسن آسترازنکا از وکتور مربوط به ویروس آدنوی سرماخوردگی شامپانزه استفاده شده است.

ترکیب آسترازنکا و اسپوتنیک، ایمنی بخشی آسترازنکا را بالا می برد

عضو کمیته ملی واکسن کرونا با اشاره به ایمنی بخشی پایین واکسن آسترازنکا در کارآزمایی های بالینی اولیه آن گفت: تولیدکنندگان واکسن آسترازنکا در کارآزمایی های ابتدایی به این نتیجه رسیدند که چون در هر دو دُز واکسن آسترازنکا از وکتور مربوط به شامپانزه استفاده شده، ایمنی بخشی این واکسن کاهش یافته است. در این شرایط تولیدکنندگان تصمیم گرفتند که با زیاد کردن فاصله بین تزریق دو دُز این واکسن، این اشکال را جبران کنند. اما حالا ترکیب یک دُز واکسن اسپوتنیک و یک دُز واکسن آسترازنکا هم می تواند اشکال ایمنی بخشی پایین واکسن آسترازنکا را برطرف می کند.

وی با تاکید بر این که استفاده از یک دُز واکسن آسترازنکا به جای دُز دوم واکسن اسپوتینک هیچ ضرری برای دریافت کنندگان این واکسن ندارد، اظهار داشت: با توجه به این که پلتفورم تولید هر دو واکسن یکسان است و هم آسترازنکا و هم اسپوتنیک واکسن های وکتوری محسوب می شوند، استفاده از واکسن آسترازنکا برای جایگزین کردن دُز دوم واکسن اسپوتنیک در شرایطی که این واکسن فعلا در دسترس ما نیست، انتخاب مناسبی تلقی می شود.

متخصصان جهانی به سمت ادغام واکسن های مختلف در تزریق دو دُز رفته اند

ناجی با بیان این که در سایر کشورها نیز از ترکیب دو واکسن مختلف در تزریق دو دُز مختلف استفاده شده است، عنوان کرد: همین چند ماه پیش در کشور آذربایجان یک کارآزمایی بالینی انجام شد که در آن برای دُز اول، واکسن آسترازنکا تزریق شده بود و برای تزریق دُز دوم واکسن به داوطلبان نیز از دُز اول واکسن اسپوتنیک استفاده شده بود و اتفاقا نتایج این کارآزمایی بالینی هم مناسب بود.

وی در پاسخ به این سوال که آیا در سطح جهان استفاده از دو واکسن مختلف برای تزریق دو دُز واکسن کرونا مرسوم است یا خیر، گفت: اکنون بسیاری از متخصصان به سمت آن رفته اند که ادغام واکسن های فایزر، مدرنا و آسترازنکا برای تزریق دو دُز به افراد مختلف را امتحان کنند و اکنون در کشورهایی مثل انگلستان، کانادا و استرالیا تحقیقاتی روی تزریق واکسن آسترازنکا به عنوان دُز اول و واکسن فایزر به عنوان دُز دوم یا مواردی از این دست انجام می شود.

این ویروس شناس ادامه داد: در تمام این تحقیقات ثابت شده است که ادغام یک دُز واکسن آسترازنکا با یک دُز واکسن فایزر یا مدرنا تاثیر بهتری نسبت به استفاده از دو دُز واکسن آسترازنکا دارد. البته هنوز نمی توان گفت که استفاده از یک دُز واکسن آسترازنکا به جای دُز دوم واکسن اسپوتنیک، تاثیر مناسب تری نسبت به استفاده از دو دُز واکسن اسپوتنیک دارد، اما در شرایطی که ما فعلا به واکسن اسپوتنیک دسترسی نداریم، استفاده از واکسن آسترازنکا به جای دُز دوم واکسن اسپوتنیک می تواند انتخاب مناسبی باشد.

چرا تولیدکنندگان واکسن اسپوتنیک بدعهدی کردند؟

ناجی درباره علت بدعهدی تولیدکنندگان واکسن اسپوتنیک نسبت به تحویل این واکسن براساس قرداد با ایران توضیح داد: اساسا ظرفیت تولید واکسن اسپوتنیک در شرکت تولیدکننده آن پایین است و بدعهدی تولیدکنندگان این واکسن فقط مربوط به ایران نیست و بسیاری از کشورهای دیگر هم از اسپوتنیک روسیه واکسن خریده اند، اما طرف روسی نتوانسته است به تعهدات خود نسبت به آن کشورها هم عمل کند.

رئیس پژوهشگاه ویروس شناسی بیمارستان مسیح دانشوری ادامه داد: بهتر بود که شرکت تولیدکننده واکسن اسپوتنیک از ابتدا پیش بینی می کرد که نمی تواند ظرفیت تولید خود را بالا ببرد تا حالا به بدعهدی متهم نشود. البته در ماه های اخیر این شرکت تلاش های زیادی را برای افزایش ظرفیت تولید خود انجام داده است، اما با توجه به استقبال زیادی که بسیاری از کشورها از واکسن اسپوتنیک انجام داده اند، این شرکت نتوانسته است به تعهدات خود در قبال بسیاری از کشورها عمل کند.

ابهام در صادرات واکسن اسپوتنیک وی تولید ایران به روسیه

نکته دیگری که باید به آن توجه داشت، این است که در روزهای ابتدایی تیرماه در مراسمی با حضور سعید نمکی، وزیر پیشین بهداشت از واکسن اسپوتنیک وی تولیدشده در ایران رونمایی شد. در آن مراسم نیز مسئولان وزارت بهداشت وعده دادند حالا که یک شرکت دارویی ایرانی توانسته است مجوز تولید این واکسن در ایران را از شرکت روسی گامالیا اخذ کند، از ماه مرداد ماهیانه حداقل 2 میلیون دُز واکسن اسپوتنیک وی تولید داخل وارد چرخه واکسیناسیون عمومی خواهد شد تا به این صورت، بدعهدی طرف روسی در تحویل واکسن اسپوتنیک وی به ایران نیز جبران شود.

در این میان البته در روزهای اخیر برخی رسانه ها از قول دکتر محمد کریمی نیا، معاون قرارگاه پدافند زیستی کشور نوشته اند که اکنون دقیقا 2 میلیون دُز واکسن اسپوتنیک وی در ایران تولید می شود، اما تمام واکسن های تولیدی به صورت مستقیم به روسیه صادر می شود و هیچ کدام از واکسن های تولیدشده در ایران استفاده نمی شود.

البته کیانوش جهانپور، رئیس پیشین مرکز اطلاع رسانی وزارت بهداشت، این مساله را تکذیب کرده و تاکید داشته است که اکنون هفته هاست محموله اولیه واکسن اسپوتنیک لایت در ایران تولید شده و این واکسن در انتظار تایید نهایی مؤسسه گامالیا برای ورود به چرخه تولید انبوه است.

همایون سامه یح نجف آبادی، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس نیز در پاسخ به این صحبت های جهانپور با تاکید بر این که اصلا قرار نبود واکسن اسپوتنیک لایت در ایران تولید شود، اظهار کرده است که بر اساس ادعای کارخانه سازنده، قرار بود واکسن اسپوتنیک نوع وی در ایران تولید شود و اصلا هیچ صحبتی از ساخت واکسن اسپوتنیک لایت در ایران مطرح نبوده است.

رئیس پژوهشگاه ویروس شناسی بیمارستان مسیح دانشوری نیز در واکنش به این صحبت ها گفت: من دقیقا خبر ندارم که چه میزان واکسن اسپوتنیک وی در ایران تولید می شود و آیا این واکسن به روسیه صادر می شود یا خیر، اما آقای جهانپور، رئیس پیشین مرکز اطلاع رسانی وزارت بهداشت این موضوع را تکذیب کرده و تاکید داشته اند که عرضه واکسن اسپوتنیک در ایران منتظر صدور مجوز از سوی شرکت روسی است.

ماجرای هندی هایی که پول را گرفته اند، اما واکسن نمی دهند

نکته دیگری که باید به آن توجه داشت این است که سال گذشته، ایران قرارداد واردات 500 هزار دُز واکسن بهارات را با هندوستان امضا کرد، اما تنها یک محموله شامل 125 هزار دُز از این واکسن به کشورمان وارد شده است. این در حالی است که کشورمان مبلغ کامل خرید واکسن بهارات را به شرکت هندی پرداخت کرده، اما ماه هاست که طرف هندی زیر بار عمل به تعهد خود برای تحویل این واکسن به ایران نمی رود.

عضو کمیته ملی واکسن کرونا در پاسخ به این سوال که چرا هنوز طرف هندی به تعهد خود برای واردات واکسن بهارات به ایران عمل نکرده است، اظهار داشت: هندی ها بعد از تحویل یک محموله واکسن بهارات به ایران اعلام کردند به دلیل نیاز بسیار بالایی که مردم خودشان به این واکسن دارند، صادرات این واکسن را متوقف کردند و به همین دلیل، هنوز 375 هزار دُز از واکسن های بهارات که ما پول آن را پرداخت کرده ایم، دست هندی هاست.

رئیس پژوهشگاه ویروس شناسی بیمارستان مسیح دانشوری ادامه داد: بهتر بود سازمان بهداشت جهانی ساز و کاری را تعیین می کرد که در صورت عمل نکردن کشورها به تعهداتشان در قبال یکدیگر درباره تحویل واکسن کرونا، نهادی بین المللی بتواند آنها را بازخواست کند. اما متاسفانه ما اکنون در جهانی زندگی می کنیم که با وجود عقب ماندگی شدید بسیاری از کشورها از واکسیناسیون، کشورهای متمول مشغول ذخیره سازی واکسن کرونا جهت استفاده برای دُز سوم هستند.

ناجی با تاکید بر این که سازمان بهداشت جهانی بارها نسبت به بی عدالت موجود در جهان در فرآیند توزیع واکسن کرونا اعتراض کرده است، عنوان کرد: متاسفانه هیچ کدام از اعتراضات سازمان بهداشت جهانی ضمانت اجرایی ندارد و اگر این سازمان می توانست کاری کند که کشورها به تعهدات یکدیگر در قبال توزیع واکسن عمل کنند، اول از همه کاری می کرد که کشورهای متمول به جای این که برای دُز سوم واکسن ذخیره کنند، واکسن های خود را به کشورهایی بدهند که از فرآیند واکسیناسیون جهانی عقب مانده اند.

وی در ادامه تاکید کرد: اکنون هم چون سازمان بهداشت جهانی قدرت اجرایی کافی ندارد، هندی ها با وجود این که پول واکسن را از ما را دریافت کرده اند، حاضر به تحویل واکسن های خود به ما نیستند و ما فعلا چاره ای نداریم جز این که به سمت منابع دیگر تامین واکسن برویم.

چرا واکسن برکت نتوانست به تعهدات خود عمل کند؟

نکته دیگری که باید به آن توجه داشت، این است که با وجود وعده پیشین تولیدکنندگان واکسن برکت مبنی بر تحویل 50 میلیون دُز واکسن کرونا تا پایان شهریورماه به وزارت بهداشت، اکنون به روزهای آخر شهریور نزدیک می شویم، تنها 5 میلیون دُز واکسن برکت به وزارت بهداشت تحویل داده شده و تولیدکنندگان این واکسن با وجود گذشت بیش از دو ماه از دریافت مجوز اضطراری مصرف عمومی از سازمان غذا و دارو نتوانسته اند به تعهدات تولید خود عمل کنند.

ناجی با بیان این که مشکلات تولید مانع از پایبند بودن تولیدکنندگان واکسن برکت به تعهداتشان شده است، عنوان کرد: تولید واکسن به هیچ وجه ساده نیست، اما شرکت برکت توانسته است این کار را انجام دهد، ولی بازهم افزایش ظرفیت تولید نیاز به امکانات ویژه ای دارد که شرکت برکت هنوز نتوانسته است آن را تامین کند و به همین دلیل، در عمل به تعهدات خود موفق نبوده است.

وی در پایان تصریح کرد: اکنون بسیاری از کشورهایی که توانسته اند به تولید انبوه واکسن کرونا دست پیدا کنند، در بخش های مختلف تولید واکسن با مشکل مواجه شده اند و مشکلاتی که شرکت برکت نیز با آن درگیر شده است، مشکلات طبیعی به نظر می رسد.