ایران مسیر ثروت را برای افغانستان هموار کرد
تجارت افغانستان با ایران در شش ماه گذشته به ۱.۶ میلیارد دلار رسید و با پشت سر گذاشتن پاکستان، مسیر بندر چابهار به کاهش وابستگی تجاری کابل به اسلام‌آباد کمک کرده است.
عبدالسلام جواد اخندزاده، سخنگوی وزارت بازرگانی افغانستان، در مصاحبه‌ای با رویترز بیان کرد که میزان تجارت افغانستان با ایران طی شش ماه گذشته به رقم چشمگیر ۱.۶ میلیارد دلار رسیده است؛ عددی که از مبادلات تجاری افغانستان با پاکستان که ۱.۱ میلیارد دلار بوده، بیشتر است. او توضیح داد که تسهیلات فراهم‌شده در بندر چابهار موجب کاهش زمان تأخیرها شده و تاجران می‌توانند اطمینان داشته باشند که کالاهایشان در صورت بسته‌شدن مرزها، متوقف نمی‌شود.
تغییر جهت تجاری و تأثیر بر پاکستان
افغانستان که در گذشته به بنادر پاکستان تکیه داشت، اکنون تلاش دارد وابستگی خود را به اسلام‌آباد کاهش دهد و مسیرهای جدیدی از طریق ایران و کشورهای آسیای میانه برقرار کند. ملا عبدالغنی برادر، معاون اقتصادی نخست‌وزیر افغانستان، اعلام کرد که تاجران افغان باید ظرف مدت سه ماه قراردادهای تجاری خود را با پاکستان تسویه کرده و از مسیرهای جایگزین استفاده کنند.
او همچنین پاکستان را متهم کرد که از موضوعات تجاری و انسانی به‌عنوان ابزار فشار سیاسی استفاده می‌کند و اعلام کرد که دستور توقف ترخیص داروهای پاکستانی به دلیل «پایین بودن کیفیت» آن‌ها صادر شده است. استفاده گسترده‌تر از بندر چابهار نیز نشان‌دهنده تغییر بزرگتری است؛ بندری که از سال ۲۰۱۷ بر اساس یک توافق ترانزیتی با ایران و هند فعال شده است. این بندر با مشوق‌های متعدد از جمله کاهش تعرفه‌ها، تخفیف در هزینه‌های انبارداری و سرعت بالاتر در ارائه خدمات، توانسته است تعداد بیشتری از محموله‌ها را جذب کند.
واکنش پاکستان و نقش هند
به گفته اخندزاده، ایران با تجهیز بندر چابهار به دستگاه‌های پیشرفته نظیر اسکن ایکس‌ری و ارائه تخفیف‌های ویژه به تجار افغان شامل کاهش ۳۰ درصدی تعرفه‌های بندری، ۷۵ درصدی در هزینه‌های انبارداری و ۵۵ درصدی در هزینه پهلوگیری، جذابیت این مسیر را افزایش داده است. در واکنش به این تغییر مسیر تجاری، خواجه آصف، وزیر دفاع پاکستان، مدعی شد که این تصمیم افغانستان تأثیر اقتصادی خاصی بر پاکستان نخواهد داشت و کابل آزاد است از هر بندر یا کشوری برای تجارت خود استفاده کند.
همچنین، جمال کامال‌خان، وزیر بازرگانی پاکستان، اعلام کرد که پاکستان نمی‌تواند بر سر امنیت مصالحه کند. در همین حال، هند تلاش‌های خود را برای تعامل بیشتر با طالبان گسترش داده است و نقش فعالی در مدیریت بندر چابهار ایفا می‌کند. این بندر به‌عنوان یک محور استراتژیک برای اتصال افغانستان به هند و آسیای میانه در نظر گرفته می‌شود. آمریکا نیز در ماه اکتبر، برای ادامه فعالیت این بندر، به هند یک معافیت شش‌ماهه از تحریم‌ها ارائه کرده است.
گسترش مسیرهای آسیای مرکزی
علاوه بر همکاری‌های تجاری با ایران، افغانستان در حال گسترش استفاده از مسیرهای حمل‌ونقل از طریق ترکمنستان، ازبکستان و تاجیکستان است. این مسیرها، طبق اظهارات مقامات افغان، سریع‌تر از مسیرهای قدیمی پاکستان در حال پیشرفت هستند. اخندزاده به توافق‌نامه‌های ترانزیتی جدید، کاهش هزینه‌های مرزی و گشایش دفاتر جدید در میلک و زاهدان به‌عنوان مزایای تازه‌ای اشاره کرد.
با این وجود، پاکستان همچنان نزدیک‌ترین و سریع‌ترین مسیر دسترسی افغانستان به دریاست؛ جایی که کامیون‌ها می‌توانند طی سه روز به بندر کراچی برسند. طبق آمارها، صادرات پاکستان به افغانستان در سال ۲۰۲۴ به حدود ۱.۵ میلیارد دلار رسید. در عین حال، پاکستان ادعا می‌کند که بستن مرزها برای جلوگیری از ورود و خروج شبه‌نظامیان ضروری است، اما کابل این اتهامات را رد می‌کند و تأکید دارد که پناه‌دادن به گروه‌های مسلح حقیقت ندارد.
ارسال نظر