امضای تفاهم نامه با کشورهای همسایه برای مقابه با گرد و غبار / شروع عملیات اجرایی از تابستان 1401

به گزارش رکنا، دکتر علی سلاجقه، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست با حضور در برنامه گفتگوی ویژه خبری درباره دیپلماسی محیط زیست با کشور‌های همسایه و انجام تعهدات طرف عراقی برای مهار گرد و غبار افزود: امسال فراوانی و شدت ریزگردها افزایش داشت و بیشتر نقاط کشور را تحت تاثیر قرار داد.

وی با اشاره به اینکه این شرایط برای مردم قابل تحمل نیست ادامه داد: وضع محیط زیست دنیا به سمتی می‌رود که بسیاری از شاخص‌ها خیلی سریع تغییر پیدا می‌کند و در کشور هم به آستانه‌ها نزدیک شدیم، چون اکوسیستم شکننده در کشور داریم و اگر مدیریت خوبی نداشته باشیم خسارت خواهیم دید.

سلاجقه گفت: زمانی که کشور تحت تاثیر پدیده ریزگرد‌ها قرار گرفت رئیس جمهور از وزارت امور خارجه و سازمان محیط زیست خواست تا هر چه سریعتر با رایزنی‌ها این موضوع را مدیریت کنند.

وی با اشاره به اینکه در حال حاضر پدیده ریزگرد‌ها بیشتر از سمت کشور‌های همسایه، کشور ما را تحت تاثیر قرار می‌دهند افزود: منشا ریزگرد‌ها در کشور‌های همجوار است و با توجه به دستور رئیس جمهور و رایزنی‌های وزارت امور خارجه در یک بازه زمانی کوتاه هیئت ایرانی با مسئولیت سازمان محیط زیست کشور وارد عراق شد.

وجود ۲۷۰ میلیون هکتار منشا ریزگردها در کشورهای همسایه ایران

وی ادامه داد: بر اساس مطالعات که توسط سازمان محیط زیست انجام شد کشور‌های همسایه با ۲۷۰ میلیون هکتار از سمت شمال شرق، شرق، جنوب و غرب، کشور ما را تحت تاثیر ریزگرد‌ها قرار می‌دهند.

رئیس سازمان محیط زیست با بیان اینکه بر اساس نتایج مطالعات در بعد منشاء یابی خارجی ریزگرد‌ها نشان می‌دهد که کشور عربستان با مساحت حدود ۹۰ میلیون هکتار، کشور ما را تحت تاثیر گرد و خاک قرار می‌دهد گفت: حدود ۲۴ میلیون هکتار از این منشا در کشور عراق و حدود چهار میلیون هکتار هم در کشور سوریه می‌باشد.

سلاجقه تصریح کرد: با توجه به اینکه کشور عراق چهار کانون فعال و اصلی دارد که کشور ما را تحت تاثیر قرار می‌دهد مقصد سفر اول را عراق انتخاب کردیم.

وی افزود: هیئت ایرانی متشکل از دستگاه‌های مستقیم با موضوع ریزگرد‌ها بود که دراین زمینه مسئولیت داشتند.

رئیس سازمان محیط زیست تصریح کرد: نشست‌های فشرده‌ای با وزیر کشور، وزیر امور خارجه، وزیر کشاورزی، محیط زیست، منابع آبی و نخست وزیر عراق داشتیم که یک هم گرایی به وجود آمد.

سلاجقه ادامه داد: در این نشست مقرر شد که مفاد تعهدنامه را در ایران امضا کنیم.

وی درباره کلیات نشست با هیئت عراقی گفت: با توجه به اینکه کانون شماره یک عراق، کشور ما را تحت تاثیر قرار می‌دهد مقرر شد برنامه اقدام بر مبنای برنامه جامع سازمان محیط زیست کشور طراحی و در این کانون شروع شود.

نشست وزرای کشورهای همسایه برای مقابله با ریزگردها در تابستان 1401

رئیس سازمان محیط زیست افزود: در نشست سفرا در ۱۶ خرداد همچنین در ۲۱ تیر که نشست وزرای ۱۵ گانه محیط زیست کشور‌های همسایه می‌باشد موضوع ریزگرد‌ها مطرح است.

سلاجقه ادامه داد: نخست وزیر عراق اعلام کرد هر آنچه که وزرا مصوب کردند برای اقدام آماده ایم و مقرر شد بر اساس برنامه اقدام که توسط ایران ارائه شد در قالب نشست تبادل کارشناسان فرایند‌های اجرایی آن طراحی و موضوعات اعتباری بررسی شود بنابراین این یک رویکرد مناسبی بود که در کشور عراق به آن رسیدیم و در ۲۱ تیر با حضور وزیر محیط زیست کشور عراق در ایران تعهدات به امضا خواهد رسید.

وی گفت: سال ۹۰ طی جلسه‌ای که با وزیر محیط زیست عراق داشتیم برنامه‌ای برای مهار ریزگرد‌ها در دستور کار نداشتند، کشور‌های حاشیه ما شرایط متفاوتی از لحاظ سیاسی و اقتصادی دارند، ولی نشست امسال کاملا متفاوت بود، چون تفاهم نامه‌های متعدد انجام شد.

رئیس سازمان محیط زیست ادامه داد: موضوع اقدام عمل در نشست امسال بسیار متفاوت با شرایط گذشته بود و هر دو کشور اعلام کردند مردم ما از امضای تفاهم نامه خسته شدند و باید یک برنامه عملیاتی که مردم نتیجه آن را در کاهش ریزگرد‌ها ببینند انجام شود که بر همین اساس کشور عراق کنار این کار قرار گرفت البته مناطقی که در کشور عراق وجود دارد تحت تاثیر جنگ‌های منطقه‌ای هم قرار گرفتند یعنی مناطقی هستند که در حال حاضر مانور‌های متعددی در آنجا انجام می‌شود که مقرر شد کشور عراق سیاست‌های داخلی خودشان را اعمال کنند تا مسائل امنیتی به حداقل ممکن برسد.

سلاجقه گفت: در نشست امسال برنامه اقدام عمل داریم همچنین نقشه‌ها مبنای علمی دارد و خروجی کار ما داده‌های ۱۵ ساله را بررسی کرده است و کشور عراق نقشه‌های ما را به عنوان مبنای عمل پذیرفتند.

وی افزود: در فاز عملیاتی استفاده از مالچ، پوشش گیاهی، بادشکن‌های زنده و غیر زنده، مرطوب کردن زمین است که یک موضوع کارشناسی است البته الان مناطق انجام عملیات برای ما مشخص است و نسخه اجرایی آن توسط کارشناسان انجام می‌شود البته موضوعات مالی و زمان مطرح است.

شناسایی ۴ میلیون هکتار به عنوان منشاء اصلی ریز گرد‌ها در سوریه

رئیس سازمان محیط زیست گفت: در منطقه دیرالزور سوریه حدود چهار میلیون هکتار به عنوان منشاء اصلی ریز گرد‌ها شناسایی کردیم.

علی سلاجقه در ادامه برنامه گفتگوی ویژه خبری درباره موضوعات بررسی شده در سفر به سوریه گفت: در نشست سوریه یک گام جلوتر هستیم، چون تفاهم نامه بر مبنای برنامه اقدام عمل پیشنهادی امضا شد تا هم برنامه بررسی شده در منطقه عملیاتی شود هم تبادل هیئت‌های کارشناسی انجام شود.

رئیس سازمان محیط زیست ادامه داد: با توجه به اینکه شرایط اقلیمی، خشکسالی، دستکاری‌های انسان در طبیعت و تغییر کاربری اراضی را داریم موجب شد که موضوع ریزگرد‌ها به عنوان مسئله اساسی محیط زیست باشد.

سلاجقه تصریح کرد: منطقه‌ای که در کشور سوریه به عنوان منشاء می‌باشد در اختیار گروه‌های متخاصم و تروریستی است بنابراین باید شرایط در آنجا مهیا شود و دولت سوریه اعلام کرد این مناطق را با همکاری کشور‌های دوست و توان خودمان به امنیت می‌رسانیم و بعد کار‌های میدانی انجام می‌شود.

وی در پاسخ به این پرسش که آیا کویت و اردن هم جزو مقاصد سفر برای پدیده ریزگرد‌ها می‌باشد افزود: قرار بود کویت و امارات را در ادامه سفر داشته باشیم، ولی با توجه به شرایط داخلی این کشورها، سفر انجام نشد و بعد از هفته محیط زیست سعی می‌کنیم ترکیه، امارات و کویت را در دستور کار قرار دهیم تا برنامه اقدام عمل از ۲۱ تیر شفاف و با سرعت انجام شود.

شروع عملیات مهار ریزگرد‌ها از تابستان 1401

رئیس سازمان محیط زیست گفت: در صورتی که شرایط کار میدانی فراهم شود در تابستان، وزارت نیرو و جهاد کشاورزی بایستی در منطقه حضور پیدا کنند و مبتنی بر این تفاهم نامه‌ها و توافق نامه‌های صورت گرفته کار‌های عملیاتی را شروع کنند.

سلاجقه افزود: شاید روش پوشش گیاهی را نتوانیم در تابستان اجرایی کنیم، ولی اگر قرار بر مالچ پاشی و احداث باد شکن‌های غیر زنده باشد کار عملیاتی آن شروع می‌شود تا مشکل حل شود.

5 میلیون هکتار زمین با شرایط بحرانی در کشور وجود دارد

رئیس سازمان محیط زیست گفت: در کشور حدود ۳۴ میلیون هکتار بیابان داریم که از این میزان پنج میلیون هکتار در شرایط بحرانی قرار دارد.

علی سلاجقه در ادامه برنامه درباره اقدامات انجام شده برای منشاء داخلی پدیده ریزگرد‌ها گفت: در کشور حدود ۳۴ میلیون هکتار بیابان داریم که از این میزان پنج میلیون هکتار در شرایط بحرانی قرار دارد که در استان‌های کرمان، خراسان جنوبی، سیستان و بلوچستان، خراسان رضوی، سمنان، یزد و اصفهان قرار گرفته است البته استان کرمان بیشترین سطح بیابان در شرایط بحرانی را به خود اختصاص داده است و خوزستان هم وضع نامناسبی دارد.

رئیس سازمان محیط زیست ادامه داد: در این زمینه طی پنج سال اخیر حدود دو هزار و ۷۰۰ میلیارد تومان اعتبار تخصیص داده شد که حدود دو و نیم میلیون هکتار از پنج میلیون هکتار کانون بحرانی اصلی مدیریت شد.

سلاجقه افزود: با توجه به اینکه کشور ما از لحاظ شرایط محیط زیستی در مرز آستانه‌ها در منابع آب، خاک و جو قرار دارد تغییر اقلیم و خشکسالی این موضوع را تشدید می‌کند و موجب ایجاد کانون‌های جدید می‌شود وقتی زمین خشکیده و تبخیر بالایی انجام می‌شود موجب برداشته شدن خاک با سرعت کم باد می‌شود.

تلاش دشمن برای تروریسم محیط زیستی با هدف ایجاد نارضایتی عمومی

رئیس سازمان محیط زیست گفت: یکی از راه‌هایی که دشمن، کشور‌ها را تحت تاثیر قرار خواهند داد مسائل مربوط به محیط زیست است.

سلاجقه افزود: در سفر به عراق و سوریه که منشاء اصلی ریزگرد‌ها به کشور ما هستند دقیقا مناطقی که کانون اصلی برداشت گرد و غبار هستند مناطقی بودند که متخاصم وجود دارد یعنی در دیرالزور سوریه و کانون شماره یک عراق مانند دیاله حضور گروه‌های داعشی و کشور‌های بیگانه فعال است و شرایط به گونه‌ای شده که طی چند سال اخیر اجازه کشت به مردم داده نشده است و مردم از آن مناطق کوچ کرده و اراضی رها شده است و سبزی زمین از بین رفته است و تمام مناطق تحت تاثیر مانور‌های نظامی و درگیری قرار گرفته است و خاک این مناطق به همین دلیل به پودر تبدیل شده است و خاک پودری با سرعت باد بسیار کم حرکت می‌کند و این یک نوع تروریسم محیط زیستی است.

سلاجقه گفت: در شرایط تحریم، کشور‌های دیگر به ما تفنگ‌های بیهوشی نمی‌دادند که در کشور توان ساخت آن را داریم و بسیاری از مسائل دیگر مانند فناوری‌های نو، کاهش دهنده آلاینده ها، صنایع که در موضوع محیط زیست استفاده می‌کنیم در قالب تحریم‌ها به ما داده نمی‌شود که در اینجا به جز تروریسم محیط زیستی چه می‌توان گفت، این‌ها ظرفیت‌هایی هستند که کشور‌هایی که ادعا می‌کنند محیط زیست یکپارچه است و مرز نمی‌شناسد در مسائل ابتدایی کار، کشور ما را شدیداً تحریم می‌کنند همچنین موضوع دیگر عدم شرکت بعضی کشور‌ها در مذاکرات دو جانبه یا منطقه‌ای است که نشان می‌دهد این کشور‌ها در یک راستایی حرکت می‌کنند که سیاست‌های منطقه‌ای کشور‌های استعمارگر است که بنا دارند نارضایتی عمومی در کشور‌ها ایجاد کنند.

وی درباره کمک سازمان‌های بین المللی هم افزود: دستگاه‌های بین المللی در کنار این کار هستند و در نشست ۲۱ تیر، نماینده این سازمان‌ها وجود دارد، ولی باید از آن‌ها اقدام عملی بخواهیم که بر اساس کنوانسیون‌های بین المللی متعهد هستند که به کشور ما کمک کنند البته در گذشته رایزنی انجام شده و اعلام آمادگی وجود دارد، ولی باید برنامه عمل اجرایی شود.

سلاجقه با بیان اینکه شرایط اقلیم دنیا در حال تغییر است گفت: ریزگردها، موضوعی است که شاید یکصد سال در حال وقوع است و با یکسال، پنج سال و ۱۰ سال مهار نمی‌شود البته در کشور برنامه ۱۰ ساله تصویب شد و دستگاه‌های اجرایی بر اساس ستاد ملی گرد و غبار مشغول فعالیت هستند و برای مهار ریزگرد‌ها با منشاء خارجی هم با برنامه ۵ ساله‌ای که با تفاهم نامه‌هایی که انجام شد امیدوار به کاهش هستیم که با توجه به شرایط اقلیمی و سیاسی کشور‌های همسایه انجام می‌پذیرد.