نیاز جدی تئاتر به جراحی پیچیده و دردناک

به گزارش گروه فرهنگی رکنا، وضعیت بلاتکلیف اجراهای تئاتر که به پایان سومین ماه خود نزدیک می‌شود، شرایط پیچیده‌ای را هم برای هنرمندان تئاتر و هم متولیان دولتی آن به وجود آورده است. این روزها اگرچه احتمالاتی از زمان بازگشایی سالن‌های تئاتر شنیده می‌شود اما خیلی‌ها خوب می‌دانند کار به این سادگی‌ها هم نیست و شاید تئاتر به دلیل ذات هنری‌اش دیرتر از دیگر عرصه‌ها مثل سینما و موسیقی بتواند به روزهای قبلش برگردد. در این اوضاع یکی از مهم‌ترین دغدغه‌هایی که بیشتر از هنرمند، متوجه مدیریت تئاتر است نحوه برگزاری جشنواره‌های تئاتری است؛ جشنواره‌هایی که بعضی از آن‌ها مستقیم توسط اداره کل هنرهای نمایشی برگزار می‌شوند و بعضی هم توسط دستگاه‌ها و نهادهای دیگر. اما یک سوال مهم درباره این رویدادها این است که با توجه به تاکید مقامات کشور بر ادامه‌دار بودن شرایط فعلی جامعه و ابراز نگرانی از احتمال موج دوم و سوم کرونا در پاییز چه سرنوشتی در انتظار جشنواره‌های تئاتر است؟

بود و نبود خیلی از جشنواره‌ها فرقی ندارد

در این باره حسین کیانی، نمایشنامه‌نویس و کارگردان تئاتر در پاسخ به این سوال ایسنا گفت: اگر نظر شخصی‌ام را بخواهید بدانید باید بگویم به نظرم برگزار کردن یا نکردن خیلی از این جشنواره‌ها فرقی به حال تئاتر مملکت ندارد، چون چند سالی است که اساساً برگزاری جشنواره‌های تئاتر یک دورهمی ساده شده که اتفاق هنری ویژه‌ای را سبب نمی‌شوند و جریان‌سازی هم نمی‌کنند. در حالی که یک زمانی جشنواره‌های تئاتر، مخصوصاً فجر شرایط خاصی پیدا کرد به طوری که مجرای ورود هنرمندان تازه به عرصه تئاتر شده بود که البته مشخص است چه دوره‌هایی را می‌گویم، اما الان حدود یک دهه است که جشنواره‌های تئاتری مخصوصا فجر ‌سبب‌ساز هیچ اتفاق و مجرای ورود هنرمندان تازه‌ نبوده‌اند، بنابراین فکر می‌کنم بود و نبودش خیلی فرقی نداشته باشد؛ کما اینکه می‌شود یک سال آن را برگزار نکرد تا ببینند آیا آن اهمیتی را که فکر می‌کنند این جشنواره‌ دارد، واقعاً دارد یا خیر!

وی ادامه داد: البته اگر اصرار به برگزاری آن باشد، به نظرم باید به همان روال قبل برگردند یعنی متن بخواهند تا تعدادی اجرا صرفاً برای جشنواره آماده شود، چون با شرایط فعلی حداقل تا چند ماه از داشتن اجرای عمومی محروم هستیم. با این حال نظر شخصی‌ام همان بود که گفتم که از گفتنش هم خوشحال نیستم، یعنی به عنوان کسی که در دوره‌های مختلف جشنواره فجر شرکت داشته و کار حرفه‌ای را به عنوان نسلی که مولف شناخته می‌شد، با این رویداد، جدی‌تر شروع کرده اصلا خوشحال نیستم که از وضعیت جشنواره تئاتر فجر اینطور انتقاد کنم بلکه خیلی هم ناراحتم چون برای این جشنواره هنرمندان زیادی زحمت کشیدند و هزینه‌های کلانی صرف برگزاری دوره‌های متعدد آن شده است. اما الان همین جشنواره به جایی رسیده که باید فکری اساسی برایش شود و اگر این اتفاق نیفتد همان بهتر که اصلا نباشد. هرچند به نظرم بهتر است که از این فرصت فعلی استفاده شود و یک بررسی جدی انجام دهند تا جشنواره تئاتر فجر به بخشی از توانایی و شرایطی که قبلاً داشته برگردد.

نویسنده و کارگردان نمایش‌های «مضحکه شبیه قتل» و «روز عقیم» در پاسخ به اینکه از نظر او فکر اساسی چیست؟ گفت: یکی از مواردی که می‌تواند به جشنواره تئاتر فجر کمک کند این است که از همه طیف‌ها و نسل‌ها در آن حضور داشته باشند. این جشنواره نباید صرفاً محصور به بخش خاصی از سلیقه‌ها و تفکرات شود و همه سلیقه‌های هنری را باید دربرگیرد. همچنین تازگی آثار برای ایجاد جذابیت در جشنواره تئاتر فجر خیلی مهم است. به نظرم این جشنواره از زمانی که سعی کرد ادای جشنواره‌های دنیا را در بیاورد قافیه را باخت و روند نزولی را شروع کرد، چون خیلی از جشنواره‌های دنیا خودشان اثر تولید می‌کنند، خیلی دیگر هم از تولیدات آماده استفاده می‌کنند و این وسط ما باید ببینیم جشنواره فجر با توجه به فرهنگ نمایشی و نیز فرهنگ اجتماعی ما چه شکلی از اجرا را طلب می‌کند. طبیعتاً وقتی اثری برای جشنواره آماده شود جذابیت بیشتری خواهد داشت و خیلی‌ها مشتاق خواهند بود تا ببینند فلان هنرمند چه اثری را برای این جشنواره خلق کرده است؛ بنابراین تنوع سلیقه و بر داشتن یکسری کج سلیقگی‌ها و موانع که می‌تواند ضربه‌زننده باشد، در کنار افزایش قابل توجه بودجه‌ برای برنامه ریزی چابک، به‌روز و خلاق جشنواره می‌تواند کمک کننده باشد.

کیانی با اشاره به اینکه نباید جشنواره‌ای مثل تئاتر فجر را حساس کرد و برخوردی حساسیت‌ گونه با آن داشت، تاکید کرد:‌ این جشنواره باید محل ارائه مستقیم تجربیات هنری باشد. همه ما قوانین و مقررات را می‌دانیم. اجرای این قوانین توسط نهادهای مربوط نظارت می‌شود پس دیگر نیازی به افزایش حساسیت نبوده چون همین‌ها بود که خیلی از هنرمندان را از اطراف جشنواره فجر پراکنده کرد. همین الان کیفیت هنری شرکت‌کنندگان جشنواره را در دوره‌ های مختلف مرور کنید و می‌بینید که سال به سال از آن کاسته شده است. در اینجا باید این پرسش مطرح شود که چرا کیفیت حضور افراد و آثار شرکت کننده در جشنواره فجر رو به نزول رفته است؟ این اتفاق دلایل متعدد دارد که یکی از آن‌ها همین حساسیت‌های نابجا و اضافه‌ای است که اعمال شده است.

جشنواره فجر خانه‌تکانی اساسی می‌خواهد

این هنرمند در بخش پایانی صحبت‌هایش گفت:‌ جشنواره تئاتر فجر در آستانه چهل سالگی قرار گرفته، چهل سالگی یعنی پختگی و معتقدم از این به بعد باید پخته‌تر عمل کند. به همین دلیل جشنواره به یک خانه تکانی اساسی نیاز دارد و من باز هم تکرار می‌کنم همه این حرف‌ها را از سر دلسوزی می‌گویم چون دلم برای این جشنواره می‌سوزد و دوست دارم جشنواره فجر باعث ورود خیلی از هنرمندان تازه در عرصه تئاتر و رونق آن شود. ضمن اینکه این حرف‌ها درباره جشنواره‌های دیگر تئاتر هم صادق است. ما اساساً جشنواره برگزار می‌کنیم بدون آنکه فلسفه برگزاری آن را بدانیم، اگر ما فلسفه و فرهنگ برگزاری جشنواره‌های تئاتر را بدانیم، در برگزاری خیلی از این جشنواره‌هایمان تجدیدنظر خواهیم کرد.

او درباره مقاومتی که معمولا در برخورد با تغییرات بنیادی دیده می‌شود هم گفت:‌ تغییر همیشه نگرانی به همراه دارد. خانه تکانی سخت است، بر هم زدن عادت‌ها همیشه با جنجال‌ها و انتقادات زیادی همراه است. ممکن است یک مدیر یا دبیر ایده‌های خوب داشته باشد ولی نمی‌توان آن عادت‌های مدیریتی را به هم زد در صورتی که بهتر شدن همیشه نیازمند جراحی‌ و گاهی جراحی دردناک است. شاید جشنواره تئاتر فجر به یک جراحی پیچیده و دردناک نیاز دارد تا وضعیت بهتر شود چون بودن چیزی که الان وجود دارد به شرایط موجود تئاتر کمکی نمی‌کند، ای بسا که هزینه‌هایش باری بر دوش نحیف تئاتر است. بنابراین امسال با توجه به شرایطی که در آن به سر می بریم، سالی است که قطعاً باید صرفه جویی کرد. حوزه‌های فرهنگی بویژه تئاتر که بودجه و دریافتی کمتری دارند باید خیلی بیشتر به فکر این صرفه‌جویی‌ها باشند پس شاید بد نباشد یک سال جشنواره برگزار نکنند و به جایش فلسفه و فرهنگ جشنواره‌ها را بررسی کنند تا بعد به این نتیجه برسند که آیا اساساً باید این جشنواره‌ها را برگزار کرد یا خیر.

برای ورود به کانال تلگرام ما کلیک کنید.