بنیانگذار رشته فلسفه علم در ایران را بشناسید

«از دوران دانشجویی همزمان با تحصیل فیزیک، مطالعه فلسفه اسلامی را که از دوره دانش‌آموزی شروع کرده بودم، پی گرفتم. در دانشگاه متوجه شدم بعضی از دانشمندان برجسته غربی که حرف اصلی را زده‌اند، کسانی هستند که متوجه نکات فلسفی علوم بوده اند، یعنی متوجه بودند که علوم خالی از فلسفه نیستند. وقتی شما آزمایش می‌کنید و می‌خواهید نتایجش را تعمیم بدهید و ببینید که آیا اعتبار دارد یا نه، دانسته یا نادانسته از فلسفه استفاده می‌کنید.

از طرف دیگر من وارد بخشی از فیزیک شده بودم که بسیار فلسفی بود و دعوای فیزیکدان‌های اصلی به مسائل فلسفی بازمی‌گشت. مثلاً دعوای اینشتین و‌ هایزنبرگ یک دعوای فلسفی بود؛ بنابراین تصمیم گرفتم این مسائل را که در ایران مطرح نیست، طرح کنم تا دانشجویان بدانند که صِرف خواندن فیزیک کافی نیست و باید چیزهای دیگر را هم که در غرب متوجهش شده‌اند، یاد بگیرند. در زمان حاضر امتیاز اصلی غربی‌ها این است که مرتب خودشان را نقد می‌کنند. آن‌ها متوجه شده‌اند که باید این مسائل را در نظر بگیرند و لذا فلسفه را در دانشگاه ام.آی.تی یا دانشگاه تکنولوژی کالیفرنیا وارد کردند. ولی وقتی ما می‌خواهیم فلسفه را وارد کنیم، مشکل داریم، چون محیط اهمیتش را درک نمی‌کند. الآن در غرب همه این بحث‌ها مطرح است و فیزیک به‌تنهایی مطرح نیست، بلکه فیزیک در کنار فلسفه و زیست‌شناسی و... مطرح می‌شود».
گلشنی خاطرنشان کرد: «یکی از مشکلات ما تنگ‌نظری تخصّصی و قالبی است. الآن مانند زمان ابن‌سینا نیست که یک نفر بتواند همه علوم زمان خود را یاد بگیرد و ما چاره‌ای جز تخصص نداریم، ولی داشتن تخصص غیر از قالبی فکر کردن و تنگ‌نظری متخصّصانه است. ما شاهدیم که وقتی یک فرد در یکی از رشته‌های علوم متخصص می‌شود، دنیایش فقط و فقط همان رشته تخصصی خودش است. گویی که در یک خلاء انسانی کار می‌کند اما چون این تخصص‌ها باید در محیط انسان‌ها پیاده شود؛ بنابراین لازم است که افراد دروسی ورای تخصص خودشان را ببینند تا با جوامع انسانی و شرایط انسان‌ها آشنا شوند و از نیازهای جوامع خود آگاه شوند، پس ما باید به این نکته مهم توجه کنیم. وسعت دید داشتن در میان علمای قدیم ما یک فرهنگ بوده و آن‌ها همه‌چیز را جامع می‌دیدند».
وی با ابراز خرسندی از روند راه‌اندازی حوزه‌های بین‌رشته‌ای گفته: «باید حوزه‌های علوم پایه، علوم انسانی، علوم مهندسی و ... باهم ارتباط داشته باشند، همان‌طور که در بعضی از دانشگاه‌های تراز اوّل آمریکا و اروپا می‌بینیم که این مبادلات صورت می‌گیرد». این استاد فیزیک که چاره حل مشکلات و موانع توسعه علمی کشور را در توجه به علوم انسانی ازجمله فلسفه علم، دیده است، خاطرنشان کرد: «متأسفانه شأن علم در کشور ما معلوم نیست و افراط‌ و تفریط در مورد آن زیاد است. عده‌ای علم تجربی را خودکفا می‌دانند و یک عده هم فقط به معارف دینی توجه دارند. از طرف دیگر، عده‌ای فکر می‌کنند که علم حلال همه مشکلات است. حرف ما در فلسفه علم این است که علم مرزهایی دارد و فقط به بعضی از سؤالات پاسخ می‌دهد. اگر ما این مرزها را بشناسیم، مشکل اساسی ما حل می‌شود» (5).برای ورود به کانال تلگرام ما کلیک کنید.