اولین علائم عقرب زدگی و مار گزیدگی

عقرب زدگی بسیار شایع است. عقرب زدگی خطرناک بوده و حتی خطر مرگ را به همراه دارد. عقرب زدگی در کشورهای مناطق استوایی و نیمه استوایی رخ می دهد. عقرب زدگی در سیستان و بلوچستان بسیار دیده می شود. علائم عقرب زدگی را در ادامه بخوانید.

به گزارش رکنا ، علائم عمومی در افرادی که مورد گزش عقرب واقع شده اند عبارتست از :

این علائم به طور وسیع به نوع عقرب ، زمان نیش زدن و محل نیش بستگی دارند و ممکن است خود را  به حالت اضطراب و نگرانی تا تشنج و اغما و حتی مرگ در هنگام مراجعه نشان دهند.

از علائم مهم بیماران عقرب گزیده بخصوص با عقربهای خانواده اسکورپیونیده (گادیم) می توان همولیز گلبولهای قرمز خون و در نتیجه تغییر رنگ ادرار را ذکر کرد که شدت آن به طول زمان نیش  خوردن تا مراجعه بیمار به مرکز بهداشتی درمانی بستگی دارد.

ممکن است علائم عمومی با احساس درد بسیار شدید در محل نیش شروع شود سپس متورم یا قرمز شود.علائم بعدی سرگیجه – احساس خارش در دهان ، گلو یا بینی – زیاد شدن بزاق – بی حسی و کند شدن زبان – اختلال در حرکت دستها و پاها و حس لامسه و انقباض ماهیچه های آرواراه هستند که امکان تجویز دارو یا مواد خوراکی از راه رهان غیر ممکن می سازند.

با پیشرفت اثر سم در قسمتهای مختلف ، حرارت بدن بالا می رود و تا 5/40 درجه سانتی گراد نیز می رسد. همچنین از سیلان بزاق دهان کاسته و ادرار بیمار نیز کم می شودکه همین امر ممکن است باعث نارسایی کلیه شود- حس بینایی مختل و نور شدید باعث ناراحتی بیمار می شود.

علائم دیگر اختلال در کا رکلیه ها – خونریزی ریه ها و معده و روده است که در بیمار خود را با ادم پولمونر نشان می دهند.

در کودکان کتر از 6 سال تشنج شایع است و در صورتیکه درمان مناسب انجام نشود ممکن است به فوت بیمار منجر شود. اختلال های آزمایشگاهی و EKG وجود دارد.

اگر محل نیش به مراکز حیاتی (سر و گردن ) نزدیک باشد با توجه به خون رسانی شدید این مناطق و نزدیکی آنها به مراکز حیاتی بازهم شدت آسیب دیدگی بیشتر خواهد بود و باید منتظر عوارض شدید سم عقرب باشیم.

در صورتیکه محل نیش در دستها و پاها باشد و فقط یک محل نیش دیده شود احتمال کم بودن عوارض وجود دارد بخصوص اگر زمان نیش خوردن اوایل صبح باشد البته زمان نیش زدن عقرب گادیم بدرستی قابل تعیین نیست. زیرا بیمار هنگام نیش خوردن دردی احساس نمی کند ولی از درد  محل نیش و علائم برای ارزیابی بیمار استفاده کرد. در ارزیابی بیمار عقرب گزیده توجه به سن بیمار مهم است هر چه سن کمتر باشد احتمال عوارض شدیدتر است.

توضیح : عقربها شبها برای شکار حشرات از لانه بیرون می آیند و در صورتیکه اولین موجودی که با آن مواجه شوند فرد آسیب دیده باشد مقدار سمی که وارد بدن وی می کنند بیش از 50% بار اول نیش زدن و حدود 25 تا 30 درصد بارهای دوم و سوم است بنابراین اگر در فرد آسیب دیده چند محل نیش عقرب دیده شود و فرد در ابتدای شب خورده باشد به این معنی است که سم وارد شده به بدن فرد زیاد است و علائم و عوارض آن شدیدتر است.

علائم سیستمیک :

تشنج- همولیز شدید- تورم شدید ناحیه سر و گردن- برافروختگی و رنگ قرمز تیره چشمها و صورت- تهوع و استفراغ شدید و خونی- علائم نارسایی کلیه ها- آریتمی قلبی- پسیکوزوانتم- پریاپیسم-استرابیسم- دیسترس تنفسی- اسهال و استفراغ شدید- سیانوز- اسپاسم شدید حنجره- کاهش شدید فشارخون و ایست قلبی و تنفسی ، که بهتر است در بیمارستان و در ICU بستری شود.

اقدامات درمانی :

1-  درمان موضعی محل گزش عقربهایی که طبق شواهد و بررسی های انجام شده سم آنها بی خطر بوده و تاکنون عوارضی ایجاد نکرده است( مانند عقرب مزبوتوس اوپوس یا عقرب آندرکتوس «وپوس» ) . در اینگونه عقربها درد محل نیش مهمترین عاملی است که بیمار را فوری نزد پزشک می آورد و این یافته مهمی است که این عقربها را از عقرب خطرناک گادیم یا همیسکر پیوس لپتوروس متمایز می کند زیرا در گزش این عقربها درد درناحیه گزش وجود ندارد و باعث می شود بیمار دیر نزد پزشک برود درمان این دسته از بیماران پس از رفع نگرانی آنها در صورتیکه درد محل زخم وحود داشته باشد تزریق 2 الی 3 میلی لیتر لیدوکائین 1 تا 2 درصد با یا بدون اپی نفرین در محل گزیدگی است. در صورت نیاز تزریق سرم ضد عقرب طبق بروشور کارخانه سانده انجام می شود.

2-   درمان موضعی گزش عقربهای سمی :

راههای مختلفی از قبیل تیغ زدن – مکیدن محل گزش – گذاشتن کیسه یخ – بستن تورنیکه- برداشتن محل نیش- بستن قسمت بالای محل نیش – سوزاندن محل نیش و غیره پیشنهاد شده اما در عمل تنها راه موثر برداشتن محل نیش در صورتی موفق است که بیمار در ساعت اول پس از نیش خوردن مراجعه کرده باشد.

علاوه بر تسکین درد محل نیش با تزریق 2 الی 3 میلی لیتر لیدوکائین 1 تا 2 درصد و تجویز سرم ضد عقرب می باشد که پس از 24 تا 48 ساعت علائم سیستمیک در وی دیده نشود.

توضیح : درباره عقربهای سمی که در محل نیش درد ندارد 24 تا 48 ساعت اول بدون علائم سیستمیک مراجعه کنند چون جذب سم این نوع عقرها کند است و علائم خطرناک ممکن است تا یک هفته بعد ظاهر شود . برداشتن محل نیش در صورتیکه در صورت نباشد توصیه می شود.

3- درمان سیستمیک عقرب گزیدگیها:

در این بیماران بایستی علاوه بر سرم ضد عقرب نسبت به بررسی وضعیت عمومی بیمار و احتمال ایجاد همولیز شدید دقت کرده و آزمایش ادرار هر 3 ساعت یکبار از نظر وجود هموگلوبین انجام شود. مقدار سرم ضد عقرب به شدت مسمومیت بستگی دارد .در اغلب موارد تجویز یک یا دو آمپول عضلانی یا وریدی کافی است . در موارد مسمومیت شدید تاخیر در درمان با گزش عقرب سیاه می توان تا 6 آمپول (طبق بروشور کارخانه سازنده) سرم ضد عقرب تجویز کرد.

تزریق داخل وریدی در موارد شدید و فوری است و باید با احتیاط و مراقبتهای پزشکی انجام شود. نیش عقرب آندرکتوس کراسیکودا ممکن است به علت کاهش کلسیم بدن تشنج ایحاد کند/با تجویز 10 میلی گرم گلوکونات کلسیم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن به صورت وریدی و کنترل ضربان قلب می توان در 5 تا 10 دقیقه تشنج را کنترل کرد.

موارد احتیاط در تزریق سرم ضد عقرب گزیدگی:

1- با اینکه این سرم تصفیه شده و عاری از مواد ناخالص است خطر شوک بخصوص در افراد حساس وجود دارد.

2-  هنگام تزریق سرم 1 میلی لیتر آدرنالین یک هزارم را در سرنگ آماده و برای استفاده در دسترس قرار دهید. پیش و پس از تجویز سرم باید بیمار را گرم نگاه داشت. یک ساعت پس از تزریق سرم بیمار تحت نظر و مراقبت باشد.

3- در اشخاصی که قبلا" با سرم اسب درمان شده اند آزمایشات مقدماتی با واکنش بین پوستی با تزریق 2/ میلی لیتر از سرم ضد عقرب انجام شود بیمار به مدت 30 دقیقه تحت نظر باشد چنانچه واکنشی ظاهر شد می توان به تزریق سرم اقدام کرد.

4- در اشخاص با سابقه مشکوک به تنگی نفس – اگزما- آلرژی باید ابتدا 2/ میلی لیتر از سرم رقیق شده                          (به نسبت 1/ یا 01/ ) در بین پوست تزریق شود بیمار به مدت 30 دقیقه تحت نظر و اگر واکنشی نشان نداد دومین تزریق به مقدار 2/ میلی لیتر از سرم رقیق نشده در زیر پوست صورت می گیرد اگر بعد از 30 دقیقه واکنشی مشاهده نشد می توان سرم را آهسته تزریق نمود.

5- به اشخاص بدون سابقه آلرژی یا درمان به سرم اسب ، سرم ضد عقرب گزیدگی تجویز می شود اما اجرای بند 3 ضروری است.

توضیح : دیاگرام چگونگی و راهنمای درمان بطور خلاصه در صفحات بعدی بصورت مرحله به مرحله توضیع گردیده است.