اختلال دوقطبی چیست؟
سلامت رکنا : اگر کسی را بشناسیم که بی‌حال و بی‌انرژی است، غذا نمی‌خورد یا زیاد می‌خوابد، غمگین است و دائم گریه می‌کند، امیدی به آینده ندارد و به مرگ فکر می‌کند، حتما به او پیشنهاد می‌کنیم به روان‌شناس مراجعه کند.
درحقیقت بیشتر ما می‌دانیم این علائم، غیرطبیعی است و نیاز به درمان دارد اما آیا می‌دانیم روی دیگر افسردگی هم به‌عنوان یک اختلال شناخته می‌شود؟ یا به کسی که گاهی افسرده و بی‌انرژی، گاهی پرانرژی و پرفعالیت است هم پیشنهاد مراجعه به روان‌شناس می‌دهیم؟
به گزارش رکنا ، پرانرژی بودن افراطی، ریسک‌پذیری بیش از حد، خلق غیرطبیعی بالا، خستگی‌ناپذیری و بی‌خوابی‌عجیب را تا چه حد به‌عنوان یک اختلال می‌شناسیم؟ کسی که به افسردگی مبتلاست ممکن است بعضی روزها پرانرژی و پرهیجان باشد؟ پاسخ تمام سوالات را در این مطلب بخوانید.
چقدر بیماری قرن را می‌شناسید؟
افسردگی به‌عنوان بیماری قرن شناخته شده و مسلما بیشتر ما علائم برجسته آن را می‌دانیم. درحقیقت افسردگی حداقل باید دو هفته طول بکشد و چهار علامت مهم را دارا باشد: تغییر اشتها و وزن، تغییر میزان خواب و فعالیت، فقدان انرژی، احساس گناه، مشکل در تفکر، تصمیم‌گیری و افکار مرگ یا خودکشی. کلمه «تغییر» درباره اشتها و خواب، به معنای هر نوع تغییری است.
بعضی از افراد تصور می‌کنند فقط زمانی باید تغییرات در اشتها و خواب خود را به‌عنوان علامتی از افسردگی در نظر بگیرند که اشتها کاهش یا خواب در آن‌ها افزایش یافته باشد. باید بگوییم افزایش اشتها و کاهش میزان خواب هم ممکن است به‌عنوان علامتی از افسردگی مطرح شود. بنابراین منظور از تغییر، هر نوع افزایش یا کاهش نسبت به وضعیت معمول است. به علاوه فرد افسرده معمولا انرژی لازم برای کارها را ندارد، بی‌حال است و ممکن است گوشه‌گیر و منزی شود یا فعالیت‌هایش به میزان قابل‌توجهی کاهش یابد.
روی دیگر افسردگی
حالا که اطلاعات بیشتری درباره افسردگی کسب کردیم آیا روی دیگر افسردگی هم به‌عنوان اختلال مطرح می‌شود؟ شاید افرادی را دیده باشید، روزهایی آن‌قدر غمگین و بی‌انرژی هستند که مطمئن می‌شوید به افسردگی مبتلا شده‌اند. اما روزهای دیگر آن‌قدر هیجانی و پرانرژی هستند که با خود فکر می‌کنید هیچ‌وقت نمی‌توانید آن‌ها را بشناسید و بدانید دردشان چیست.
باید بگوییم این خلق بالا و پایین و بی‌ثبات هم به‌عنوان یکی از اختلال‌های خلقی در روان‌شناسی مطرح می‌شود. یعنی روی دیگر افسردگی و بی‌انرژی بودن، پرانرژی بودن و فعالیت مفرط است که اگر به‌تنهایی یا همراه با افسردگی اتفاق بیفتد و زندگی روزمره را مختل کند به‌عنوان یک اختلال مطرح است. درحقیقت باید بگوییم برخلاف تصورتان، نوعی از بیماری افسردگی وجود دارد که در آن کنار غمگینی و بی‌حالی، تحریک‌پذیری و پرانرژی بودن دیده می‌شود.
مالیخولیای قدیم، مانیای امروز
شاید برایتان عجیب باشد اما بقراط حدود 400سال پیش از میلاد مسیح (ع) به‌اصطلاح مانیا(شیدایی) و مالیخولیا را برای توصیف اختلال‌های روانی به کار برده بود. البته شاید آنچه بقراط به‌عنوان مالیخولیا مطرح کرده بود طیف گسترده‌ای از بیماری‌های روانی را توصیف می‌کرد اما علائم امروزی افسردگی و شیدایی را هم شامل می‌شد. از آن زمان تا به حال پزشکان و دانشمندان زیادی سعی کرده‌اند اختلالی را که در آن فرد هم بی‌انرژی و هم پرانرژی است، توصیف کنند. علم روانپزشکی و روان‌شناسی درحال‌حاضر تعریف جامعی از این اختلال یعنی اختلال دوقطبی را ارائه کرده است.
پرانرژی‌های مانیک
مانیا(شیدایی) دوره مشخصی است که حداقل باید یک هفته دوام داشته باشد و منظور از مانیا این است که فرد به‌طور غیرطبیعی خلقی بالا و گشاده را تجربه می‌کند و بسیار پرانرژی است. علائم دیگری مثل اعتمادبه‌نفس مفرط یا خودبزرگ بینی، کاهش نیاز به خواب، فعالیت جسمی و ذهنی شدید، حواس‌پرتی و خوشگذرانی‌های مفرط از دیگر علائم این اختلال است.
این افراد ممکن است در طول شبانه روز خواب بسیار محدودی داشته باشند یا حتی اصلا نخوابند، دائم در حال کار، مطالعه، رابطه جنسی یا فعالیت‌های اجتماعی باشند بدون آن‌که خسته شوند. ممکن است از میزان پرحرفی این افراد تعجب کنید. حتی ممکن است آن‌قدر ریسک‌پذیر باشند که فعالیت‌هایی را که درد جسمی یا ضرر زیادی برایشان ایجاد می‌کند، بی‌محابا انجام دهند، رفتارهایی مثل سرمایه‌گذاری‌های احمقانه، ولخرجی بی‌حد، بی‌مبالاتی در خوشگذرانی و...
علائم عجیب‌وغریب مانیا
ممکن است افرادی که با بیمار حشر و نشر ندارند چندان متوجه خلق و رفتار غیرطبیعی او نشوند اما نزدیکان متوجه خلق غیرطبیعی او می‌شوند. تحریک‌پذیری فرد در دوره مانیا بسیار بالاست. بخصوص زمانی که نقشه‌های بلندپروازانه و جاه‌طلبانه شان با مانع روبه‌رو شود. به علاوه ممکن است در ابتدای دوره مانیا، فرد خلق سرخوشانه و پرانرژی داشته باشد و هرچه به پایان دوره مانیا نزدیک می‌شود، حالت تحریک‌پذیر به خود بگیرد. بعضی علائم عجیب مثل میل به قماربازی، تمایل به لخت شدن در انظار عمومی، استفاده از لباس‌ها و جواهرات پررزق و برق و ترکیبات غیرمعمول، بی‌توجهی به جزئیات(مثلا فراموش می‌کنند تلفن را سر جای خود بگذارند) و... از دیگر علائم دوره‌های مانیاست.
علت اختلال‌های خلقی چیست؟
دلایل مختلفی برای بروز اختلال‌های خلقی(افسردگی، مانیا و دوقطبی) وجود دارد که شاید یکی به‌تنهایی یا همگی با هم در بروز آن نقش داشته باشند. کاهش، افزایش یا تغییرات فعالیت عصب-رسانه‌های مغزی مثل نوراپی نفرین، سروتونین و دوپامین، آشفتگی‌های داخل سلولی، تغییرات تنظیم هورمونی(هورمون رشد، پرولاکتین و تیروئید)، آشفتگی‌های کارکردی و ساختاری مغز و... همگی می‌تواند در بروز این اختلال‌ها نقش داشته باشند.
عوامل روانی-اجتماعی مثل وقایع زندگی، استرس محیط، عوامل شخصیتی و عوامل روان‌پویشی هم در بروز این اختلالات بسیار مهم‌اند. متاسفانه باید بگوییم عوامل ارثی و ژنتیکی هم در این زمینه نقش مهمی دارد. تحقیقات نشان می‌دهد اگر یکی از والدین به اختلال‌های خلقی مبتلا باشد، 10 تا 25 درصد احتمال دارد فرزند او هم به این اختلال مبتلا شود. اگر هر دوی والدین به این اختلالات مبتلا باشند احتمال ابتلای فرزند دوبرابر می‌شود.
بهترین درمان چیست؟
دوره مانیا ممکن است به‌تنهایی، به شکل خفیف‌تر یا شدیدتر یا همراه با افسردگی باشد که در همه این حالت‌ها به‌عنوان اختلال در نظر گرفته شده و نیاز به درمان دارد. دوره مانیا که همراه با افسردگی باشد به شکل دوره‌هایی از مانیا و افسردگی دیده می‌شود. یعنی یک یا چند دوره فرد پرانرژی، کم‌خواب و پرفعالیت است و یک یا چند دوره افسرده، خسته و بی‌فعالیت. گفته می‌شود روانپزشک و روان‌شناس در کنار هم یعنی ترکیبی‌از روان درمانی و دارودرمانی بهترین ترکیب برای درمان این اختلال است. رفتاردرمانی، شناخت درمانی، درمان بین فردی و حتی خانواده درمانی، درمان‌های روان‌شناختی مفید برای این اختلال به شمار می‌روند.
همه پرانرژی‌ها، دچار مانیا هستند؟
نکته مهم این است همه افرادی که پرانرژی و کم‌خوابند، به‌عنوان مبتلایان به مانیا تشخیص داده نمی‌شوند. افراد زیادی در اطراف ما هستند که سرشار از انرژی‌اند و ممکن است میزان کار یا مطالعه آن‌ها بیشتر از دیگران باشد و به‌طور کلی سختکوش باشند. باید گفت مانیا طیفی از علائم دارد که به شکل غیرطبیعی است.
یعنی مثلا کسی که بی‌حال یا افسرده بوده به یک‌باره طی چند روز پرانرژی و ریسک‌پذیر می‌شود. یا مثلا کسی که سختکوش است روندی منطقی و یکنواخت دارد و همیشه کم‌خواب‌تر از دیگران است اما کسی که به مانیا مبتلاست به‌طور غیرمعمول دچار تغییرات خواب و انرژی می‌شود و ممکن است خواب بسیار محدودی داشته باشد یا اصلا نخوابد. توجه کنید علائمی که در این مطلب آورده شد باید در حد افراطی(مختل کننده زندگی) و غیرطبیعی باشند تا بتوان به وجود اختلال مانیا شک کرد.آخرین قیمت های بازار ایران را اینجا کلیک کنید.
ارسال نظر