پیشگیری از زوال عقل با معاینه چشم

چشم‌ها آینه‌ای تمام نما از وضعیت سلامت جسم و روح انسان است و معاینه دقیق آن می‌تواند اطلاعات جالبی درباره سلامت بیمار در اختیار پزشکان قرار دهد.

 کارشناسان در جدیدترین پژوهش‌های خود دریافتند وجود نقطه‌های زرد و نیز رگ‌های خونی کم و باریک در شبیکه چشم می‌تواند نشانه‌های اولیه و هشدار دهنده از ابتلای افراد به بیماری آلزایمر و سایر بیماری‌های مغزی باشد.دروسن (drusen) سخت، وجود چربی و کلسیم در چشم می‌تواند نشان دهنده ابتلای افراد به بیماری آلزایمر باشد.

دانشمندان این نشانه‌ها را در چشم حدود ۲۵ درصد از مبتلایان به آلزایمر شناسایی کرده اند هرچند که حدود ۴ درصد نیز با وجود این مشکل‌ها در چشم مبتلا به آلزایمر نبوده اند.

کارشناسان اعتقاد دارند، رگ‌های خونی ضعیف در چشم نشان دهنده فقدان خون رسانی کافی از سوی مغز به این اعضای حیاتی است که بر اثر ابتلا به آلزایمر و مرگ سلول‌های عصبی رخ می‌دهد.

پژوهشگران امیدوار هستند با ادامه پژوهش در این باره بتوانند روش تشخیصی برای بیماری آلزایمر در مراحل اولیه با اسکن از چشم بیماران ابداع کنند، لکه‌های زرد حاوی چربی و کلسیم هستند و در لایه‌ای زیر شبکیه چشم ایجاد می‌شوند که با استفاده از اسکن قابل مشاهده است.

این لکه‌ها یکی از نشانه‌های رایج مربوط به پیری چشم هستند که از حدود ۴۰ سالگی به بعد تشکیل می‌شوند و تا مدت‌ها از نظر پزشکان بی ضرر بودند، اما پژوهش‌های جدید دانشمندان دانشگاه کوئین در بلفاست نشان می‌دهند این لکه‌ها در چشم افراد مبتلا به آلزایمر بیش از افراد سالم وجود دارد.

پژوهشگران اعتقاد دارند اسکن چشم برای شناسایی زودهنگام بیماری آلزایمر می‌تواند راهکاری ارزان، سریع و غیر تهاجمی را در اختیار پزشکان و بیمار قرار دهد.

افزون بر بیماری آلزایمر کارشناسان اعتقاد دارند با مطالعه چشم می‌توان علامت بیماری‌های قلبی، دیابت Diabetes و حتی تومور مغزی را شناسایی کرد؛ شبکیه چشم بخشی از سیستم عصبی مرکزی است و بسیاری از ویژگی‌های ساختاری و عملکردی با مغز دارد، به همین دلیل آسیب مغزی به سرعت در آن قابل شناسایی است.

کارشناسان این نتیجه‌ها را با بررسی برروی ۱۱۷ بیمار در رده سنی ۶۰ الی ۹۲ سال به دست آورده اند؛ دروسن نرم (Drusen) نیز عاملی خطرزا برای بروز بیماری دژنراسیون ماکولاست که اختلالی شایع در دوران سالمندی به شمارمی رود، است.

کارشناسان همچنین دریافتند افرادی که مبتلا به آلزایمر هستند دچار رگ‌های خونی ضعیف تری در چشمان خود هستند که نشان دهنده آسیب گردش خون است، افزون بر معاینه چشم ها، مواردی همچون ابتلا به دیابت و افسردگی و نیز افت قدرت شنوایی حتی درحد جزئی می‌تواند نشانه‌ای از ابتلا به بیماری آلزایمر و مراحل اولیه آن باشد.

کارشناسان استفاده از اسکن چشم را ایمن‌تر از تصویر برداری از مغز می‌دانند، هرجلسه اسکن چشم حدود ۲۰ ثانیه به طول می‌انجامد و نتیجه‌هایی دقیق در اختیار دانشمندان قرار می‌دهد، اما هرجلسه اسکن مغزی حداقل ۲۰ دقیقه طول می‌کشد و فرد باید در معرض مواد رادیو اکتیو (radioactive tracer) قرار بگیرد که برای بیمار و حتی کارکنان مرکز عکس برداری مضر است.

کارشناسان هشدار داده اند موارد ابتلا به بیماری آلزایمر در سال‌های اخیر در جهان رشدی جهش وار پیدا کرده است و محققان تخمین می‌زنند این بیماری در سال‌های آینده به یکی از عامل‌های اصلی از کارافتادگی افراد تبدیل شود و نیاز به مراکز درمانی و نگهداری از بیماران در کشور‌های مختلف دنیاست.

از جمله نشانه‌های بیماری آلزایمر می‌توان افت قدرت حافظه، گیجی، ناتوانی در تمرکز و انجام کار‌های محاسباتی و روزمره، پرخاشگری، افت توان شنوایی، انزوا و گوشه گیری و در نهایت ناتوانی در زندگی عادی و نیاز به نگهداری دائم به وسیله اطرافیان را نام برد.

بیشتر افراد مبتلا به آلزایمر بر اثربروز مشکل هایی همچون تشدید بیماری‌هایی که داشته اند، افزایش فشارخون، سقوط Fall از ارتفاع، سکته مغزی و قلبی و احساس گیجی ناشی از ناتوانی در به یاد آوردن خاطره‌ها جان خود را از دست می‌دهند.

کارشناسان به افراد سالمند توصیه می‌کنند در بازه‌های زمانی مناسب چک‌آپ‌های پزشکی به ویژه چشم پزشکی را انجام دهند تا در صورت مشاهده لکه‌های زرد در لایه‌های شبکیه چشم آن‌ها اقدام‌های پیشگیرانه و تشخیصی درخصوص ابتلا به بیماری آلزایمر برای آن‌ها انجام شود.

برای جلوگیری از ابتلا به بیماری آلزایمر، انجام ورزش Sport منظم، کنترل فشارخون، رژیم غذایی سالم سرشار از میوه و سبزیجات تازه، مصرف شکلات تلخ، چای سبز، نوشیدن مایعات به ویژه آب به اندازه کافی، خودداری از مصرف مواد دخانی و انجام تمرین‌های ذهنی، یادگیری زبان خارجی و حفظ کردن اشعار و متن‌های ادبی می‌تواند اثربخش باشد.