تاریخچه روز جهانی محیط زیست

به گزارش رکنا، بیش از 100 کشور در سراسر جهان به جشن روز جهانی محیط زیست می‌پیوندند. این برنامه توسط برنامه محیط زیست سازمان ملل متحد در سال 1973 آغاز شد و تا کنون ادامه دارد. هدف اصلی از گرامی‌داشت این روز گسترش آگاهی در مورد محیط زیست است. ما در ادامه درباره تاریخچه این روز صحبت خواهیم کرد و بعد از آن تلاش می‌کنیم به این سؤال پاسخ دهیم که چرا روز جهانی محیط زیست مهم است و درنهایت خیلی کوتاه درباره استانداردهای محیط زیست حرف خواهیم زد.

تاریخچه روز جهانی محیط زیست

با روند روبه‌رشد صنعتی‌شدن و توسعه، سیاره زمین همچنان آسیب‌پذیرتر می‌شود، بنابراین ایده ایجاد آگاهی در بین مردم در مورد حفظ محیط زیست، بسیار مهم است. در راستای همین ایده هر ساله 5 ژوئن، روز جهانی محیط زیست در سراسر جهان گرامی داشته می‌شود و این تاریخ مصادف با اولین روز یک کنفرانس برجسته است. در سال 1972، اولین کنفرانس بزرگ در زمینه مسائل زیست‌محیطی، که تحت نظارت سازمان ملل متحد تشکیل شد، از 5 تا 16 ژوئن در استکهلم (سوئد) برگزار شد. این رویداد که به‌عنوان کنفرانس محیط زیست انسانی یا کنفرانس استکهلم شناخته می‌شود، هدفش ایجاد یک دیدگاه مشترک بنیادین در مورد چگونگی رسیدن به چالش حفظ و ارتقای محیط زیست انسانی بود. این رویداد درواقع نقطه عطفی در توسعه سیاست بین‌المللی محیط زیست بود.

بعداً در همان سال، در 15 دسامبر، مجمع عمومیْ قطعنامه‌ای را تصویب کرد که در آن 5 ژوئن به‌عنوان روز جهانی محیط زیست نامگذاری شد و از دولت‌ها و سازمان‌های کل سیستم سازمان ملل خواست تا هر سال در آن روز فعالیت‌های گسترده‌ای را در جهان انجام دهند و بر نگرانی خود درباره محیط زیست تاکید کنند. حفظ محیط زیست با هدف تعمیق آگاهی زیست‌محیطی، تثبیت ارزش‌ها و همچنین پیگیری عزم بیان‌شده در کنفرانس از مهم‌ترین مورادی بود که برای گرامی‌داشت روز جهانی محیط زیست مدنظر بود. این تاریخچه کوتاه بزرگداشت روز جهانی محیط زیست است.

همچنین در 15 دسامبر، مجمع عمومیْ قطعنامه دیگری را به تصویب رساند که منجر به ایجاد برنامه محیط زیست سازمان ملل متحد (UNEP) تحت نظر آژانس تخصصی مسائل زیست محیطی شد. از اولین جشن در سال 1974، روز جهانی محیط زیست به UNEP کمک کرد تا آگاهی را افزایش دهد و یک شتاب سیاسی را در مورد نگرانی‌های فزاینده‌ای مانند تخریب لایه اوزون، مواد شیمیایی سمی، بیابان‌زایی و گرم‌شدن کره زمین، ایجاد کند. این روز به یک پلتفرم جهانی برای اقدام در مورد مسائل ضروری زیست محیطی تبدیل شده است. میلیون‌ها نفر در طول سال‌ها در این پلتفرم شرکت و به ایجاد تغییر در عادات مصرف ما و همچنین در سیاست‌های ملی و بین‌المللی زیست‌محیطی کمک کرده‌اند.

چرا روز جهانی محیط زیست مهم است؟

ممکن است تصور کنیم که روز جهانی محیط زیست صرفاً یکی دیگر از روزهای مناسبتی برای گرامی‌داشت یک مفهوم انتزاعی به نام محیط زیست باشد، اما اینطور نیست. هم تاریخچه گرامی‌داشت و نام‌گذاری این روز و هم سیاست‌های عملی‌ای که این روز را ساخته‌اند به ما نشان می‌دهند که روز جهانی محیط زیست توانسته در سال‌های اخیر علاوه بر آگاهی‌بخشی به عموم مردم، دولت‌ها را هم تحت تأثیر قرار دهد. بر این اساس برای پاسخ به اهمیت روز محیط زیست اول باید تعریف محیط زیست را بدانیم و بعد چرایی در خطربودن محیط زیست و علت اهمیت حفظ آن را بشناسیم.

محیط زیست چیست؟

از نظر علمی، هر چیزی که در اطراف ماست، محیط زیست ما را تشکیل می‌دهد. اجزای زنده محیط زیست شامل گیاهان، حیوانات و میکروب‌ها می‌شوند، در‌حالی‌که اجزای غیرزندۀ این محیط شامل هوا، آب، خاک و غیره هستند. مفهوم محیط زیست اصولاً تمام آن چیزهایی را تشکیل می‌دهد که انسان برای حفظ حیات خودش با آن در تماس است، از هوایی که تنفس می‌کنیم و آبی که می‌نوشیم تا مناظر شهری و مناسباتی که انسان‌ها را با یکدیگر و محیط خود در تماس قرار می‌دهند، همهْ محیط زیست ما را تشکیل می‌دهند.

چرا محیط زیست در خطر است؟

محیط زیست به‌دلیل سطوح بالای آلودگی در خطر است. تمام اجزای اصلی محیط مانند هیدروسفر، جو و زیست‌کره، همه در دام آلاینده‌ها هستند. افزایش سطح آلاینده‌ها شرایط طبیعی محیط را از بین می‌برد. این نوع آلاینده‌ها می‌توانند طبیعی (به‌عنوان‌مثال فوران‌های آتشفشانی، آتش‌سوزی جنگل‌ها و غیره) یا ساخته دست انسان (آلاینده‌های آزادشده از صنایع و خودروها) باشند. عمدتاً آلودگی انسان است که باعث تخریب سریع محیط زیست شده است. اشکال عمده آلودگی عبارتند از آلودگی هوا، آلودگی آب و آلودگی خاک.

چرا حفظ محیط زیست ضروری است؟

محیط زیست یکی از مهم‌ترین موارد برای بقای ما در سیاره زمین است. محیط زیست ما را پرورش می‌دهد و به ما کمک می‌کند تا زنده بمانیم. ما نمی‌توانیم زندگی را بدون هوا، آب و خاک تصور کنیم. اجزای زیستی مانند گیاهان و حیوانات نیز ابزار مهمی برای بقا هستند. گیاهان به تصفیه هوای اطراف ما کمک می‌کنند. ما غذا را از گیاهان و حیوانات دریافت می‌کنیم. همه اجزای محیط در شبکه‌ای از روابط به یکدیگر وابسته هستند که به شبکه اکولوژیکی معروف است. حفظ تعادل این شبکه ضروری است زیرا اگر یکی از اجزای آن فرو بریزد، کل شبکه محیط زیست متلاشی می‌شود و تمام اشکال حیات را از بین می‌برد. به‌همین‌دلیل است که ما باید تصمیم بگیریم در جهت حفظ محیط زیست و رفع آسیب‌هایی که انجام دادیم، تلاش کنیم.

در روز جهانی محیط زیست چه می‌کنیم؟

هدف اصلی روز جهانی محیط زیست گسترش آگاهی در مورد شرایط فعلی محیط زیست است. در این روز مردم گرد هم می‌آیند تا در تلاش برای بهبود زندگی به یکدیگر بپیوندند. هر سال یک موضوع یا مشکل زیست محیطی وجود دارد که بر روی آن تمرکز می‌شود و تعهدی برای مبارزه با آن مشکل، در آن سال، از سوی تمام کشورهای جهان ارائه می‌شود.

به‌عنوان‌مثال برای سال 2019، موضوع آلودگی هوا بود. سازمان‌ها در سراسر جهان در این روز گرد هم می‌آیند تا گام‌های کوچکی برای بهبود آینده ما بردارند. مدارس و اداراتْ کارمندان و دانش‌آموزان را تشویق به کاشت درخت یا پاک‌سازی برخی از زمین‌های محلی می‌کنند. این تلاش‌های کوچک می‌تواند تأثیر بزرگی بر محیط‌زیست بگذارد. برای بهبود شرایط زیست‌محیطی، دولت و سازمان‌های بین‌المللی باید برای مبارزه با مشکلات و حفظ محیط‌زیست خود گرد هم آیند. معرفی قوانین سخت‌گیرانه‌تر، محکوم‌کردن استفاده از پلاستیک و کاشت درختان بیشتر می‌تواند به کاهش آلودگی و نجات محیط‌زیست کمک کند. روز جهانی محیط زیست، می‌تواند به گسترش آگاهی و کمک به مردم کمک کند تا میزان آلودگی اطراف خود را کاهش دهند.

روز جهانی محیط زیست به ما یادآوری می‌کند که سیاره خود را ارزشمند بدانیم و اطمینان حاصل کنیم که محیط زیست به هر قیمتی حفظ می‌شود. این روز همچنین دلایلی را که بیشترین آسیب به محیط زیست ما وارد می‌کنند، روشن می‌کند. به‌عنوان‌مثال، صنایعْ نقش عمده‌ای در آلایندگی دارند. آن‌ها میزان هوایی را که تنفس می‌کنیم و آبی را که مصرف می‌کنیم کاهش می‌دهند. بنابراین، روز محیط زیست برای بسیاری از شهروندانی که از همه اینها بی‌خبرند، کاملاً آگاهی‌بخش است و به‌عبارت‌دیگر، آگاهی مردم عادی را نسبت به وضعیت موجود گسترش می‌دهد. علاوه‌براین، جوامع مختلف را تشویق می‌کند تا نقش فعالی در گرامی‌داشت این روز ایفا کنند. نه‌تنها این، بلکه همه را تشویق می‌کند که محیط زیست خود را ایمن و تمیز نگه دارند تا همه آینده‌ای پاک، سبز و مرفه داشته باشند.

ترویج حفاظت از محیط زیست با چند کار ساده

ما می‌توانیم با کاهش، استفاده مجدد و بازیافت چیزهایی که دور می‌اندازیم به حفظ منابع طبیعی کمک کنیم. همچنین ما برای پاکسازی محیط زیست خود می‌توانیم داوطلب شویم و در این راه هم به دیگران کمک کنیم که ارزش و اهمیت منابع طبیعی را درک کنند. قدم بعدی هم ساده اما بسیار مهم است؛ آبی که استفاده می‌کنیم کم است پس صرفه‌جویی در مصرف آب، هدرروی و حتی آلودگی‌های آبی را کاهش می‌دهد.

ما باید عاقلانه خرید کنیم؛ ما می‌توانیم به‌جای انبوه کیسه‌های پلاستیکی، کیسه خریدی داشته باشیم که می‌تواند همیشه مورد استفاده قرار گیرد. همچنین می‌توانیم یک زمان را به کاشت درخت اختصاص دهیم چراکه درختان غذا و اکسیژن را تأمین می‌کنند. آن‌ها به صرفه‌جویی در انرژی، تمیز‌کردن هوا و مبارزه با تغییرات آب‌و‌هوایی کمک می‌کنند. این کارهای ساده بهترین راه‌ها برای ترویج حفاظت از محیط زیست هستند.

استانداردهای محیط زیست

در جهانی که فعالیت‌های انسان همواره می‌تواند باعث آسیب به محیط زیست شود، توجه به استانداردهای محیط زیست نه‌ فقط یک انتخاب سلیقه‌ای بلکه یک ضرورت منطقی، اخلاقی و ارزش‌محور است که در بلندمدت می‌تواند پایداری صنایع و کسب‌وکارها را تضمین کند. در این بین برای رعایت استانداردهای محیط زیستی، وجود مدیریت زیست‌محیطی ضروری است. در همین راستاست که سیستم مدیریت محیط زیست و اخذ گواهینامه ایزو 14001، به‌معنای تدوین استراتژی‌های توسعه متناسب با محیط زیست است. استاندارد ایزو 14001 صرف‌نظر از بزرگی و کوچکی و یا تولیدی و خدماتی‌بودن، در تمامی سازمان‌ها قابل پیاده‌سازی است.

تدوین استانداردهای محیط زیستی همواره توانسته است باعث بهبود وضعیت محیط زیست در بسیاری کشورها شود. برای مثال در دهه 1970، دولت ایالات متحده سه قانون مهم زیست‌محیطی را تصویب کرد: قانون هوای پاک، قانون آب پاک و قانون کنترل مواد سمی. قانون‌گذاران فدرال این قوانین را تصویب کردند تا مقررات زیست‌محیطی را افزایش دهند که از حقوق هر شهروندی در مورد منابع اولیه حمایت می‌کند. با وجود این قوانین، سلامت آمریکایی‌ها و محیط زیست آنها به‌طور چشمگیری بهبود یافت؛ تا آنجا که این قوانین حتی در انتخابات ریاست جمهوری در آمریکا جزو مهم‌ترین مطالبات عمومی از رئیس‌جمهور منتخب قرار می‌گیرد و تخطی از آن می‌تواند منجر به رویگردانی آرای مردمی از یک فرد یا حزب خاص شود.