به استارتاپ‌ها اعتماد کنید

آنها همیشه در حال ایده پردازی هستند و تلاش می‌کنند حتی اگر نادیده گرفته شوند. همین چند سال قبل بود که چند جوان برای پیشنهاد همکاری در بخش استارتاپ به تاکسیرانی مراجعه کردند، آنها پر از ایده برای کار بودند. طرح‌هایشان را ارائه دادند و حرف‌هایشان را زدند در نهایت با واکنش منفی مواجه شدند. این جوانان ناامید و دلسرد نشدند و رفتند تا خودشان با اندک سرمایه‌ای که داشتند استارتاپی راه اندازی کردند که بعد از یک سال آن طور که معاونت علمی ریاست جمهوری گزارش داده است شرکتشان بیش از یک میلیارد دلار ارزش یافته است. این روزها خیلی از جوانان تحصیلکرده علاقه بسیاری به کسب و کار خودشان دارند. با هر کدامشان که حرف می‌زنیم می‌گویند: «می‌خواهیم رئیس خودمان باشیم و طرح‌های خودمان را اجرایی کنیم. حتی اگر این طرح‌ها شکست بخورد.» خیلی‌هایشان شرکت‌های خدماتی تأسیس کرده‌اند و برخی‌ دیگر هم در زمینه حمل و نقل داخل شهری، عملیات بانکی و نانو فناوری فعالیت دارند.

عدم آشنایی بخش خصوصی با کسب و کار اینترنتی

گزارش‌های معاونت علمی ریاست‌جمهوری نشان می‌دهد این روزها حمل و نقل داخل شهری، با ورود استارتاپ‌ها تغییر ساختار داده است. البته در رابطه با نرم افزارهای خدمات بانکی هم همین‌طور بوده ، مهمترین اطلاعات موجود، اطلاعات بانکی مردم است و روزانه میلیاردها تراکنش از طریق نرم افزارهای بانکی در حال انجام است و این یعنی مردم به استارتاپ‌ها اعتماد کرده‌اند. با این همه استارتاپ‌ها هم مشکلات خاص خود را دارند. طبق پژوهش‌ها بزرگترین چالشی که دامنگیر فضای استارتاپ‌های ایرانی شده است، بحث تأمین مالی و سرمایه‌گذاری است. این مسأله موضوعی طبیعی برای هر استارتاپ بوده و ممکن است آن استارتاپ به هر دلیلی نتواند به فعالیت خود ادامه دهد و سودآوری داشته باشد . از طرفی دیگر پیش‌بینی چنین موضوعی در هر استارتاپ می‌تواند سخت و حتی غیرممکن باشد. مشکل دیگر عدم شناخت و آگاهی سرمایه گذاران بخش خصوصی نسبت به فضای کسب و کارهای اینترنتی است که باعث افزایش عدم اطمینان و اعتماد سرمایه گذاران شده است. علاوه بر این تعداد نهاد‌ها و اتحادیه‌های سرمایه‌گذاری که از طرف دولت پشتیبانی شوند بسیار کم بوده است. موضوعی که احسان نوری مدیر استارتاپ تله طب هم به آن اشاره می‌کند و به خبرنگار «ایران» می‌گوید: معتقدم هم‌اکنون این ما نیستیم که به کمک دولت نیاز داریم، بلکه کاملاً بر عکس، این کسب و کارهای نوپا و بخش خصوصی هستند که باید به کمک دولت بشتابند. اما متأسفانه ساز و کارها، زیرساخت‌ها و بسترهای قانونی بعضاً مسیر رسیدن به این هدف را سخت کرده است. در واقع به نظر من بیش از این که شرایط سخت تحمیل شده از بیرون نگران کننده باشد، رفتارهای خود ما، چه دولت و چه مردم، موجب بروز مشکلات شده است.

وی می‌گوید: توقعی که از دولت می‌رود به روشنی این است که در وهله اول دست خود را از بنگاه‌داری کوتاه کند و به کمک فعالان اقتصادی بخش خصوصی، چارچوب‌ها و خلأهای قانونی کسب و کار به خصوص در حوزه تولید و صادرات، در کشور را اصلاح و یا تکمیل کند. ما نباید حس کنیم که دولت رقیب ماست! معتقدم فعالان اقتصادی بخش خصوصی ضمن این که باید برای چالش‌های کسب و کارهای خود راهکار پیدا کنند، بسیار مشتاق خواهند بود تا دولت را برای انجام برنامه‌های خود یاری کنند. چون به‌طور مستقیم منافع این کار را هر دو طرف دریافت خواهند کرد.

با این همه برخی از مدیران استارتاپی به تحریم‌ها اشاره می‌کنند که موجب مشکلات بسیاری برای آنها شده است. نوری در این باره معتقد است: به هر حال شرایط اقتصادی کنونی جامعه، برای خیلی از کسب و کارها، چالش ایجاد کرده که همه باید به کمک هم راهکارهایی برای بیرون رفتن از این اوضاع پیدا کنیم. ما هم از این قاعده مستثنی نبودیم و سختی‌هایی گریبانگیرمان شد. به‌طور مثال تأمین نیروی انسانی و تأمین مالی ایشان، خرید تجهیزات مورد نیاز تیم فنی و اداری و مهم‌تر از همه جذب سرمایه برای توسعه کسب و کار، از اصلی‌ترین چالش‌هایی است که با آن رو به رو هستیم. اما نباید این نکته را نادیده گرفت که به هر حال در همه جای دنیا، راه اندازی و به ثمر رساندن یک کسب و کار، کار آسانی نیست و یک فرد کارآفرین باید این موضوع را از پیش بداند و خود را آماده مواجهه با چالش‌های متعدد بکند.

حمایت دولت معنا ندارد

برخی از مدیران استارتاپ بر این باورند که نیازی به حمایت دولت ندارند چرا که در دنیای کسب و کار حمایت اصلاً معنا ندارد. آنها یک دلیل برای این نظر خود دارند و آن این‌که یک کسب و کار می‌آید که یک فرایندی را شروع کند، یک مسئله‌ای را حل کند و برای یک مسأله پاسخ مناسبی داشته باشد. اگر راهکار مناسبی استارتاپ داشته باشد مشتری از آن کسب و کار حمایت خواهد کرد. موضوعی که سعید ابراهیمیان بنیانگذار یک استارتاپ به آن اشاره می‌کند: ما مشکلی در زمینه حمایت دولتی نداریم. مشکل اصلی اینجاست که چرخه استارتاپ در ایران، چرخه کاملی نیست. مثلاً در کشور بخش‌های اولیه این چرخه که شامل پیش‌شتاب‌دهی، شتاب دهی و پس از آن جذب سرمایه مشکلاتی وجود دارد.

وی با تأکید بر این‌که در کشور زیرساخت‌هایی که در آن شتاب دهی اتفاق بیفتد خوب کار می‌کنند، اظهار می‌کند: شتاب دهند‌ه‌ها خودشان کسب و کارهایی هستند که تیم‌ها را جمع می‌کنند و بعد از آن در یک بازه زمانی 4 ماه، 6 ماه و یا یک سال آموزش می‌دهند که شامل فضا، امکانات آموزشی و مشاوره‌ها می‌شود. معمولاً کسب و کارهایی که در این اکوسیستم وارد می‌شوند کسب و کارهای موفق تری هستند اما مشکل اصلی جایی است که این کسب و کارها برای جذب سرمایه‌های بزرگتر برای رشد خودشان بخواهند سرمایه‌گذار جذب کنند. ما در کشورمان شتاب دهند‌ه‌های حرفه‌ای داریم اما سرمایه گذارهای خطرپذیر نداریم. این اتفاق یعنی سرمایه‌گذارها در کشور ما قدرتمند‌تر و با تجربه‌تر می‌شوند اما همچنان آن بلوغی که باید برای یک کسب و کار در خودشان به وجود آورده باشند و این نکته که کمک به یک کسب و کار هم نیاز به پول دارد را نمی‌دانند.

وی با اشاره به این‌که یکی از مهمترین نقاط ضعفی که در استارتاپ‌ها وجود دارد خود استارتاپ‌ها هستند ،می‌گوید: یک موج راه اندازی استارتاپ در کشور داریم. هر کسی یک ایده‌ای به ذهنش می‌آید، فکر می‌کند می‌تواند آن را تبدیل به کسب و کار کند و مفاهیم پایه‌ای که در استارتاپ وجود دارد را نادیده می‌گیرد. در بررسی‌هایی که انجام شده یکی از دلایل شکست استارتاپ عدم نیاز مشتری با آن محصولی است که استارتاپ تولید کرده‌. یعنی استارتاپ‌ها محصولی ارائه کردند که مشتری محور نیست. ما در تولید محصول در استارتاپ باید به 4 عامل اصلی یعنی ایده، سرمایه کافی، تیم و زمان مناسب توجه کنیم. استارتاپی بوده که با تیم‌های بسیار حرفه‌ای و سرمایه‌های عالی شروع به کار کرد اما شکست خورد. وقتی بررسی می‌کنیم می‌بینیم که زمان مناسب برای ورود آن کالا در کشور نبوده است. در کشور ما برای کسانی که بخواهند کسب و کاری راه‌اندازی کنند حمایت‌ها بسیار زیاد است. اما قوانین کمی در این زمینه وجود دارد.

تأسیس 3500 شرکت دانش بنیان

زمانی که دولت یازدهم روی کار آمد یکی از مهمترین مشکلات دولت جمعیت فارغ التحصیلانی بود که هر ساله از دانشگاه فارغ التحصیل می‌شود. آن‌طور که دبیر ستاد توسعه فرهنگ علم، فناوری و اقتصاد دانش بنیان می‌گوید 4میلیون و 500 هزار دانشجو در دانشگاه‌ها مشغول به تحصیل بودند که هر ساله تعداد زیادی از آنها فارغ التحصیل بیکار بودند. پرویز کرمی در این باره می‌گوید: در دولت یازدهم یکی از مشکلات اصلی معاونت علمی ریاست جمهوری این بود که حجم عظیمی از جوانان فارغ التحصیل می‌شوند و ما هم هیچ برنامه‌ای برای این فارغ التحصیلان نداشتیم. بنابراین یکی از مهمترین اقدامات معاونت علمی تأسیس پارک علم و فناوری در هر استان بود تا آنها با کمک فارغ التحصیلان علم را به فناوری و صنعت تبدیل کند. هنگامی که پارک‌های علم و فناوری فعالیتشان را شروع کردند متوجه شدیم باید شرکت‌های دانش بنیان را هم گسترش دهیم تا نیروهای خلاق این شرکت‌ها بتوانند ایده هایشان را در پارک‌های علم و فناوری به اجرا در آورند.

وی با اشاره به این‌که در ابتدای دولت یازدهم 5 شرکت دانش بنیان داشتیم و هم‌اکنون این شرکت‌ها را به بیش از 3 هزار و 600 شرکت رساندیم، اظهار می‌کند: این شرکت‌ها هر دو سال یکبار مورد ارزیابی قرار می‌گیرند اگر در ارزیابی‌ها متوجه شویم که شرکت ایده پردازی ندارد اجازه ادامه کار به شرکت نمی‌دهیم. بر این اساس امسال بیش از 120 شرکت دانش بنیان صلاحیت ادامه کار نداشتند. برای ما نوآوری هر ساله شرکت‌های دانش بنیان بسیار مهم است و اگر شرکتی خلاقیت لازم در ارائه محصول نداشته باشد لغو مجوز می‌شود چرا که این شرکت‌ها دیگر دانش بنیان نیستند و یک شرکت عادی به حساب می‌آیند.

کرمی درباره تأسیس استارتاپ‌ها هم می‌گوید: با این همه در فرایند تشکیل شرکت‌های دانش بنیان به این نتیجه رسیدیم که باید شرکت‌های کوچک و نوپایه‌ای هم برای کمک و ایده به شرکت‌های دانش بنیان وجود داشته باشند. بنابراین استارتاپ شکل گرفت. استارتاپ‌ها شرکت نیستند. یک موقعیت است که تعدادی افراد خوش فکر، حول یک نیاز دور هم جمع می‌شوند تا یک مشکل را برطرف کنند. آنها راهکارهای خلاقانه دارند. باید بگویم استارتاپ‌ها از ابتدا برای در آمدزایی تشکیل نمی‌شوند بلکه در ادامه راه درآمد‌زایی می‌کنند. هم‌اکنون بالای 10 هزار استارتاپ در کشور وجود دارد که برای رفع نیازهای کشور راه اندازی شده‌اند که در سال گذشته 60 هزار میلیارد تومان فروش داشته‌اند. با این حال لازمه وجود استارتاپ‌ها، شتابدهنده‌ها هستند که به استارتاپ، فضا، امکانات و آموزش می‌دهند. هم‌اکنون 50 شتابدهنده در کشور مشغول فعالیت هستند که سرمایه‌گذار لازم را برای استارتاپ‌ها پیدا می‌کنند. وی با اشاره به این‌که معاونت علمی حمایت ویژه‌ای از شتابدهنده‌ها دارد ،می‌افزاید: به شتاب دهنده‌ها اعلام کردیم که اگر حمایت ما را می‌خواهند باید به استارتاپ‌ها کمک کنند. ما به شتابدهنده‌ها وام‌های کم بهره می‌دهیم به شرط آن‌که استارتاپ‌ها را فعال کنند. البته حمایت‌های مالی هم از استارتاپ‌ها می‌کنیم.اخبار 24 ساعت گذشته رکنا را از دست ندهید

هدی هاشمی