۱- بحث مربوط به واگذاری استان سیونیک به آذربایجان و یا اشغال آن توسط ائتلاف آذربابجان - ترکیه و پاکستان اصلا مطرح نیست و حتی ارمنستان و متحدانش در این خصوص ابراز نگرانی ننموده اند بعد از پایان جنگ دوم قره باغ بحث ایجاد کرویدور زنگه زور توسط علی اف در یک سخنرانی مطرح شد وی گفت اگر ارمنستان اجرای این لایحه را قبول نکند ما به زور آن را اجرا خواهیم نمود و به زنگه زور بازخواهیم گشت، آن زمان علی اف از طرف متحدان ارمنستان به شدت تحت فشار قرار گرفت و وی را به تهدید تمامیت ارضی ارمنستان متهم نمودند و در نهایت وزارت خارجه آذربایجان با صدور بیانیه‌ای بحث مربوط به تهدید تمامیت ارضی ارمنستان توسط الهام علی اف را تکذیب نمود با عنایت به اینکه تمامیت ارضی ارمنستان در عرصه بین المللی کاملا شناخته شده است و طبق توافقنامه با روسیه، این کشور مسئول حفاظت از مرز‌های ارمنستان است، همچنین ارمنستان در حال حاضر عضو و رئیس دوره‌ای سازمان پیمان امنیت دسته جمعی است و طبق مفاد این سازمان در صورت تعرض به مرز‌های قانونی کشور عضو، سازمان مذکور مداخله نظامی خواهد نمود فلذا حفظ مرز‌های ارمنستان از این لحاظ کاملا تضمین شده است. در جریان تعیین حدود مرز‌های دو کشور در حوزه کلبجر و قبادلی ارمنستان، آذربایجان را متهم به نقض مرز‌ها و اشغال بخشی از خاک آن کشور نمود و از آذربایجان به سازمان پیمان امنیت جمعی شکایت نمود آذربایجان تحت فشار مستندات خود را بر اساس نقشه دوران شوروی در اختیار اعضای سازمان قرار داد و در نهایت اعضای سازمان از مستندات ارائه شده قانع شدند و حتی فرانسه، آذربایجان را بخاطر نقض مرز‌های ارمنستان تهدید به مداخله نظامی نمود حال وقتی در خصوص چندصد متر مرز، آذربایجان این چنین تحت فشار قرار میگیرد آیا امکان اشغال بخشی گسترده از خاک قانونی ارمنستان وجود دارد؟ مشخص است که نه، پس این موضوع یعنی تغییر مرز‌ها و قطع مرز ایران با ارمنستان کاملا منتفی است.

۲-مرز‌های سیاسی فقط در یک صورت تغییر خواهد کرد، اگر قره باغ مستقل و یک کشور جدید در قفقاز تاسیس شود در آنصورت جغرافیای سیاسی تغییر خواهد یافت و یکی از اهداف گروه مینسک از سفر به منطقه مذاکره در خصوص اجرای معاهده مادرید میباشد. علی اف بعد از پایان جنگ با اعلام اینکه مناقشه تمام و تمامیت ارضی آذربایجان برقرار شده است دیگر نیازی به مذاکره با مینسک نیست و بصورت قاطع حضور مینسک در مذاکرات را رد نمود و اعلام کرد ماموریت گروه مینسک پایان یافته است لکن ارمنستان اسرار داشت که مذاکرات با وساطت گروه مینسک از سر گرفته شود علیرغم ادعای باکو مبنی بر پایان ماموریت مینسک، لاوروف وزیر خارجه روسیه اعلام نمود که این گروه فعالیت خود را در راستای حل مناقشه قره باغ از سرگرفته است و در روز‌های آینده به منطقه سفر خواهند داشت و علی اف طی چرخشی ۳۶۰ درجه‌ای اعلام کرد که در صورتی با پاشینیان دیدار خواهد داشت که این دیدار با وساطت گروه مینسک انجام شود فلذا علی اف تسلیم فشار کشور‌های عضو گروه مینسک یعنی روسیه، فرانسه و آمریکا شد لازم به یاداوری است که قره باغ هم اینک بصورت مستقل اداره میشود و نیرو‌های روسیه که طبق توافق ۱۰ نوامبر وارد قره باغ شده اند بر فرایند اجرای آتش بس نظارت دارند.

۳- طبق معاهده ده نوامبر ۲۰۲۰ آذربایجان جهت اتصال به نخجوان و ترکیه از داخل ارمنستان کرویدوری به سمت نخجوان احداث خواهد نمود که این کرویدور با نظارت نیرو‌های روسیه فعالیت خواهد نمود، اما ارمنستان تا به امروز از قبول احداث این کرویدور سر باز زده است و شروطی را اعلام نموده است مبنی بر اینکه آذربایجان نیز باید به ارمنستان اجازه تردد به روسیه از داخل خاکش را بدهد موضوعی که تاکنون از طرف باکو مورد پذیرش قرار نگرفته است، حتی در صورت احداث کرویدور مرز‌های سیاسی قطع نمیشود و ایران نیز طبق روال سابق از طریق مرز نوردوز به سمت ارمنستان تردد خواهد نمود لکن موضوعی که مطرح است اینکه با احداث این راه ارتباطی نقش منطقه‌ای ایران تا حدود زیادی کم میشود موضوعی که تهران به آسانی نمیتواند از کنار آن بگذرد و ترکیه در صدد قانع نمودن مسکو به ایجاد این راه ارتباطی است تا بدون نیاز به ایران از طریق نخجوان بصورت مستقیم به آذربایجان وصل شود.

فلذا با عنایت به موارد مطروحه مرز‌های سیاسی تغییر نخواهد کرد و با ایجاد کرویدور زنگه زور معادلات منطقه‌ای به نفع ترکیه و به ضرر ایران رقم خواهد خورد و در خصوص ایجاد این راه ارتباطی ارمنستان تصمیم گیرنده نهایی خواهد بود و سفر وزیر خارجه ایران به مسکو نیز رایزنی با مقامات روسیه در این خصوص و تحرکات اخیر در کنار مرز‌های ایران میباشد.

در حال حاضر شاهد تنش بی سابقه در مناسبات دو کشور همسایه هستیم که قطعا رژیم صهیونیستی و ترکیه نقش اساسی را در این بحران ایفا میکنند و امروز ایران با بستن حریم هوایی خود به سمت نخجوان برای هواپیما‌های حامل تجهیزات نظامی و در مقابل بسته شدن حسینیه دفتر نمایندگی رهبر معظم انقلاب در باکو به بهانه ویروس کرونا بعد از اظهارات مقام معظم رهبری، نشان دهنده این موضوع است که روابط دو کشور رو به تیرگی است و بهترین راه حل بازگشت به میز مذاکرات و اصول دیپلماسی است تا مشکلات موجود حل و فصل شود.

نویسنده: یاور ندرتی گیگلو