درخواست تروئیکای اروپا از ایران در جلسه شورای حکام آژانس انرژی اتمی

تروئیکای اروپایی در بیانیه‌ای مشترک در جلسه شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با مطرح کردن ادعاهایی درباره اجرای تعهدات برجامی(توافق هسته‌ای) ایران گفتند: متاسفانه، گزارش مدیرکل باری دیگر تایید می‌کند که ایران فعالیت‌های هسته‌ای خود را با نقض بیشتر تعهدات برجامی پیش برده است. اقدامات اخیر ایران، از جمله لغو انتصاب بازرسان آژانس در سپتامبر نشان‌دهنده خودداری ادامه‌دار و مصمم همکاری لازم با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است.

در حالی که ایران طبق حقوق قانونی خود در قبال اجرایی نشدن تعهدات طرف مقابل در توافق هسته‌ای دست به برخی اقدامات متقابل زده است، در این بیانیه که در وبگاه وزارت امور خارجه انگلیس منتشر شده، آمده است: ایران از سال ۲۰۱۹، فعالیت‌های خود را تا سطوحی بی‌سابقه برای کشوری بدون برنامه تسلیحات اتمی گسترش داده است. در مدت گزارش‌دهی، ایران به غنی‌سازی تا حدی فراتر از حدی که در برجام متعهد شده، ادامه داده است. ذخایر اورانیوم غنی‌سازی شده آن تا خلوص ۶۰ درصد، طبق گزارش مدیرکل، اکنون احتمالا سه برابر  مقدار تقریبی مواد هسته‌ای است که طبق توضیح آژانس، نمی‌توان احتمال ساخت یک سلاح هسته‌ای را (با آن) نادیده گرفت.

ذخایر اورانیوم غنی‌سازی شده آن، در حال حاضر، ۲۲ برابر حدود تعیین‌شده در برجام است.  ایران همچنین سانتریفیوژهای پیشرفته بیشتری را نیز در تاسیسات نطنز نصب کرده و به توسعه زیرساخت‌های سانتریفیوژهای خود ادامه داده است. این امر می‌تواند برای پشتیبانی از افزایش قابل توجه توانمندی تولید اورانیوم غنی‌شده مورد استفاده قرار بگیرد که بی‌اعتنایی آشکار به مقررات برجامی محسوب می‌شود. ما همچنین فعالیت قابل توجه در زمینه اورانیوم فلزی را یادآور می‌شویم که گامی مهم برای تولید یک سلاح هسته‌ای است و ایران را به طرز خطرناکی به فعالیت‌های مرتبط با تسلیحات هسته‌ای نزدیک می‌کند.

ادعای مرتبط بودن پیشرفت‌های ایران در برنامه هسته‌ای آن با اهداف تولید تسلیحات اتمی در حالی از سوی تروئیکای اروپایی مطرح می‌شود که ایران بارها تاکید کرده است تولید و به‌کارگیری تسلیحات اتمی جایی در دکترین دفاعی آن ندارد و ماهیت برنامه هسته‌ای آن، صرفا صلح‌آمیز است.

تروئیکای اروپایی در ادامه مطرح کرد: همان طور که مدیرکل گفت، شمار فعالیت‌هایی که آژانس در زمینه نظارت برجامی قادر به انجام آن نیست، گسترده است و شامل راستی‌آزمایی تولید آب سنگین، مقدار اورانیوم با خلوص پایین در دست تولید، تولید ایزوتوپ‌های پایدار و برخی از تعهدات هسته‌ای گسترده‌تر است. گستره ممانعت از مسئولیت‌های آژانس در ژوئن ۲۰۲۲ و پس از تصمیم ایران برای خاموش کردن تمامی تجهیزات نظارتی آژانس در زمینه فعالیت‌های برجامی شدت گرفت. این اقدامات به طور جدی، توان آژانس برای اطمینان‌دهی درباره ماهیت صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای ایران را تضعیف می‌کند.

این کشورهای اروپایی با نادیده گرفتن اجرایی نشدن تعهدات برجامی خود مدعی شدند: ما به عنوان تروئیکای اروپایی، صراحتا، خواستار ازسرگیری پایبندی کامل ایران به برجام بوده‌ایم، از جمله از طریق فعال کردن مکانیسم حل‌اختلاف در ژانویه ۲۰۲۰.‌ از آن موقع، ما با حسن نیت، تلاش کردیم مسائل به بار آمده از عدم پایبندی ایران را حل‌وفصل کنیم. ما تمامی تلاش‌های معقول را برای مذاکره درباره بازگشت به برجام به کار بستیم که در این میان، توافق‌های قابل اجرایی در مارس و اوت ۲۰۲۲ پیشنهاد شد. در هر دو مورد، ایران با درخواست‌های غیرقابل قبول و فراتر از برجام از امضای این توافق‌ها خودداری کرده و در عوض، به توسعه توانمندی‌های هسته‌ای خود ادامه داده است.

این ادعا در حالی مطرح می‌شود که از زمان ازسرگیری مذاکرات احیای توافق هسته‌ای در مارس ۲۰۲۲، آمریکا که در سال ۲۰۱۸ از این توافق خارج شد و در دولت بایدن اعلام کرد قصد دارد به آن بازگردد و شرکای اروپایی توافق با بهانه کردن ادعاهایی علیه ایران در زمینه موضوعات فرابرجامی، از جمله امور داخلی ایران و شراکت دفاعی آن با روسیه مسیر مذاکرات وین را منحرف کردند و این مذاکرات بیش از یک سال است که با وقفه روبه‌رو شده است.

اقدامات ایران برای تداوم فعالیت‌های هسته‌ای خود منطبق با مفاد برجام در صورت عدم‌پایبندی طرف مقابل به تعهداتش بوده و از پیش اعلام شده بود که به صورت گام‌به‌گام انجام خواهد شد. مقامات ایران، با این وجود، تاکید کرده بودند که این اقدامات بازگشت‌پذیرند و در صورت اجرایی شدن تعهدات طرف مقابل به حالت قبل بازخواهند گشت.

ایران همچنین تاکید کرده است در صورتی که طرف مقابل در مذاکرات وین اراده سیاسی لازم را برای انجام دادن توافقی جهت احیای اجرای برجام نشان دهد، آماده خواهد بود با «حسن نیت» توافقی را برای لغو تمامی تحریم‌ها در وین نهایی کند که تامین‌کننده منافع ملی ایران باشد.

در ادامه بیانیه تروئیکای اروپا آمده است: تصمیم ایران برای متوقف کردن اجرای تعهداتش، از جمله پروتکل الحاقی، به طور جدی بر توانمندی‌های آژانس در زمینه فعالیت‌های راستی‌آزمایی و نظارت اثر گذاشته است. افزون بر این، طبق گفته مدیرکل، تصمیم ایران برای لغو انتصاب بازرسان خبره در سپتامبر به طور  «مستقیم و جدی بر توان آژانس برای اجرای فعالیت‌های نظارتی و راستی‌آزمایی در ایران، به ویژه در تاسیسات غنی‌سازی» تاثیر می‌گذارد. این عوامل و بیانیه آژانس که دیگر نمی‌تواند اشراف خود بر روند فعالیت و موجودی بخش‌های اصلی برنامه هسته‌ای ایران را حفظ کند، نشان‌دهنده بی‌اعتنایی ایران به مسئولیت‌های آژانس است.

تروئیکای اروپا مدعی شدند: ایران از سال ۲۰۱۹، عمدا و به طور مداوم انتخاب کرد که فعالیت‌های هسته‌ای خود را تا حدی فراتر از تمامی توجیه‌های موثق غیرنظامی و با عدم پایبندی بر تعهدات برجامی‌اش گسترش دهد. تروئیکای اروپا به عنوان پاسخی مستقیم به عدم پایبندی جدی و تنش‌زای ایران، تصمیم خود برای لغو نکردن تحریم‌ها را بر اساس برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل به هماهنگ‌کننده برجام اعلام کرد. ما سپس، اقدامات لازم را برای اجرای این تصمیم انجام دادیم‌. این اقدامات در صورت پایبندی کامل ایران به تعهدات برجامی خود، بازگشت‌پذیر هستند.

در این بیانیه از ایران خواسته شده است با اقدامات زیر از شدت فعالیت‌های هسته‌ای خود بکاهد:

-متوقف کردن تولید اورانیوم فراتر از ۳.۶۷ درصد، کاهش ذخایر اورانیوم غنی‌شده تا سطح بالاتر از این میزان، بازگشت به حدود توافق‌شده در زمینه تحقیق و توسعه، تولید، نصب، گازدهی و استفاده از سانتریفیوژها

-برقراری دوباره اقدامات شفاف‌سازی که ایران در فوریه ۲۰۲۱ آن‌ها را متوقف کردن و در ۴ مارس در بیانیه مشترک ایران و  آژانس بر سر آن توافق شده بود.

-اجرای دوباره و تصویب سریع پروتکل الحاقی، همکاری کامل با آژانس از جمله از طریق انتصاب دوباره بازرسان خبره آژانس و صدور روادید برای مقامات آژانس.

این سه کشور تاکید کردند که این اقدامات «به احیای شفافیت لازم و کمک به اعتمادسازی فوری لازم میان ایران و جامعه بین‌المللی» کمک می‌کند.

آن‌ها افزون بر این، مدعی شدند که پیشرفت‌های هسته‌ای ایران «به طور قابل توجهی به امنیت بین‌المللی آسیب زده و ساختار منع اشاعه تسلیحات اتمی را تضعیف می‌کند.»

این کشورهای اروپایی با گفتن این که به  رایزنی با شرکای بین‌المللی خود برای «رسیدگی به بهترین شکل به تردیدها درباره ماهیت صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای ایران» ادامه خواهند داد، بیان کردند: ما به یک راهکار دیپلماتیک متعهدیم و آماده هستیم از تمامی اهرم فشارهای دیپلماتیک برای ممانعت از تولید تسلیحات اتمی توسط ایران استفاده کنیم. ما از ایران می‌خواهیم شدت فعالیت‌های خود را کاهش دهد و انتظار داریم اقدامات سریع و هدفمندی  برای برقراری سطح توافق‌شده همکاری با آژانس به منظور راستی‌آزمایی و نظارت موثر انجام شود.»

منبع: ایسنا