کودک کار در مترو دیدید به بهزیستی زنگ نزنید؛ بی فایده است! + فیلم

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، محمدرضا حیدرهایی، سرپرست دفتر امور آسیب دیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی کشور بارها از مردم درخواست کرده است تا در صورت مشاهده کودکان کار و خیابانی زیر ۶ سال با سامانه ۱۲۳ اورژانس اجتماعی تماس بگیرند تا از قرارگیری این کودکانِ در معرض مخاطره و تهدیدات زمستانی جلوگیری شود.

او همچنین گفته بود که بر اساس قانون، کار کردن کودکان زیر ۶ سال جرم است و هموطنان در صورت مشاهده کودکان صفر تا ۶ ساله در حال تکدی گری، کار، کار خیابانی و... با مراکز اورژانس اجتماعی ۱۲۳ تماس بگیرند تا همکاران اورژانس بر اساس وظیفه مراجعه و کودک را از شرایط مخاطره آمیز دور کنند. حیدرهایی خاطرنشان کرده بود که اگر شهروندان کودکان کار بیشتر از ۶ سال را نیز مشاهده کردند می‌توانند آن را گزارش کنند و همکاران وی را به مراکز روزانه حمایت از کودکان ارجاع می دهند.

اگر کودک کار زیر 6 سال در مترو دیدیم چه کار کنیم؟

حال اگر کودک کار زیر 6 سال در مترو دیدیم باید چه کار کنیم؟ ما شهروندان که هر کدام نسبت به مسائل و آسیب هایی که اطرافمان می گذرد، خود را مسئول می دانیم؛ تماس با اورژانس اجتماعی، کمترین کاری است که می توانیم بکنیم تا آنچه دور و برمان می گذرد و به نظرمان آسیب است را گزارش دهیم؛ اما این کار را حداقل در مترو نکنید!

یک شهروند، قطعا پس از خواندن این خبر و مشاهده کار کودک در مترو، با شماره 123 اورژانس اجتماعی تماس می گیرد؛ اما جالب است بدانید که ماموران اورژانس اجتماعی، با زیر زمین کاری ندارند و فقط مشغول روی زمین هستند! این در حالی است که تعداد زیادی از کودکان کار را می توانید در قطارهای مترو ببینید.

خبرنگار اجتماعی رکنا، به عنوان یک شهروند، که نه مسئولی را می شناسد و نه ارتباطی با روابط عمومی سازمان ها دارد، با شماره 123 تماس می گیرد و متوجه می شود که این موضوع از نظر اورژانس اجتماعی اصلا اورژانسی نیست و موضوع را باید از طریق حراست مترو پیگیر شود. از این جهت، با شماره 137 شهرداری تماس گرفت تا به این سوژه رسیدگی شود. 

بهزیستی درباره کار کودکان چه می گوید؟

محمدرضا حیدرهایی، سرپرست دفتر امور آسیب‌دیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی کشور،  در گفت و گو با رکنا با اشاره به اینکه بهزیستی در 13 استان اولویت داشت که سامانه ثبت اطلاعات هویتی کودکان کار را مستقر کند، گفت: ممکن است بعضی استانهای بزرگ، پرشماری کودکان کار به واسطه داشتن منابع مالی بیشتر باشد و رغبت حضور کودکان کار هم  برای حضور در این استانها بیشتر است. از سویی دیگر، لازم به ذکر است که اینها کودکان خیابانی هستند. کودک کار، کسی است که در کارگاه یا مغازه ای مشغول به کار است و در ازای کارش حقوق دریافت می کند، که بهزیستی برای شناسایی این دسته از کودکان طبق قانون ورود نمی کند ولی به حوزه کودکان خیابانی و کودکان کار خیابانی (کارهای کاذب از جمله دست فروشی، فال فروشی، تکدی گری، اسفند دود کنی و...) رسیدگی می شود.

وی در ادامه در پاسخ به اینکه چرا بهزیستی دائما اعلام می کند که کار کردن کودک زیر 6 سال جرم است، در حالی که طبق قانون حمایت از اطفال و نوجوانان، کار کودک زیر 15 سال جرم در نظر گرفته می شود گفت: در قانون آمده است که کار برای کودک زیر 18 سال جرم است؛ با این وجود در ایران اینگونه ذکر شده است که کودکان 15 تا 18 سال که شرایط جسمی مناسبی دارد، می تواند شغلی داشته باشد مشروط بر اینکه در مشاغل سخت و زیان آور از او استفاده نشود و ساعت کاری اش نسبت به افرادی که مشمول قانون کار است کمتر باشد، آن زمان می توانند کار کنند. کار کردن کودک ممنوع و جرم است و هیچ کس نمی تواند از کودک زیر 15 سال برای کار استفاده شود؛ اما بهزیستی می گوید که اگر کسی کودک زیر 6 سالی را دید، به بهزیستی اگر گزارش داده شود ما می توانیم آن کودک را از خیابان جمع آوری کنیم.

حیدری ها با تاکید بر اینکه سیاست بهزیستی، جمع آوری کودکان از خیابان نیست و اینگونه برخوردها شکست خورده محسوب می شوند، افزود: اگر تاکید ما بر جمع آوری کودکان کار باشد، آن زمان نه تنها این معضل جمع نمی شود، بلکه شکل کودک کار تغییر می کند و از کف خیابان، به جایی منتقل می شود که دیگر دست بهزیستی به آن کودک نرسد. رویکرد بهزیستی شناسایی کودکان، جذب آنها توسط مراکز حمایتی و اجرای برنامه توانمندسازی برای آنهاست.

او در ادامه افزود: ما با خانواده این کودکان ارتباط می گیریم و پرونده خانواده تشکیل می دهیم تا ببینیم مشکل کودک و خانواده برای حضور در خیابان چیست و مدل توانمندسازی خانواده برای آن طراحی کنیم، قطعا این کودک خودش مایل نیست کف خیابان کار کند؛ لذا توسط خانواده یا شخص دیگری مجبور به حضور در خیابان می شود.

اگر خانواده کودک کار، تعهداتش به بهزیستی را زیر پا بگذارد، حضانت کودک از آنها سلب می شود

وی در پاسخ به اینکه اگر خانواده ای با بهزیستی همکاری نکرد، آن زمان این سازمان چه واکنشی نشان خواهد داد، گفت: قانون گذار این را مشخص کرده است. ما موضوع کار کودک را پیگیری و خانواده را توانمندسازی می کنیم و بعد از خانواده تعهد گرفته می شود که کودک دیگر در خیابان کار نکند؛ ولی اگر بعد از آن، مجددا کار همان کودک را در خیابان از طریق اسکن عنبیه چشم مشاهده کنیم، قانون گذار می گوید بعد از دو الی سه بار که تعهد از خانواده گرفته شد ولی طبق آن عمل نکردند، اقدامات تنبیهی برای خانواده در نظر گرفته می شود مثلا برای اتباع تا رد مرز و برای خانواده های ایرانی تا سلب حضانت، مجازات در نظر گرفته شده است.

این مقام مسئول در سازمان بهزیستی تاکید کرد: اینکه یک نفر، چند بچه را برای کار بگمارد، یعنی باند تشکیل داده است؛ ولی چیزی که مردم از باند در ذهنشان دارند این است که یک نفر 50 الی 60 نفر بچه را هر روز صبح سر چهارراه ها پیاده کند و آخر شب آنها را به مقری ببرد و درآمدشان را بگیرد، را حتی اگر وجود داشته باشد، من تا به حال ندیده ام. شناسایی باندها و انهدام آنها بر عهده نیروی انتظامی و وزارت اطلاعات است که آنها هم کار خودشان را انجام دهند.

خیابان برای کودکان کار جای امنی نیست، از آزار جنسی گرفته تا روانی، متوجه کودک است

سرپرست دفتر امور آسیب‌دیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی کشور گفت: خیابان جای امنی برای کودک نیست. کودک به تنهایی از صبح تا شب در یک زمان طولانی در خیابان باشد می تواند آزارهای زیادی را تجربه کند. از آزارهای جسمی و جنسی گرفته تا آزار روحی. در کشور 60 مرکز آموزش حمایتی داریم که وظیفه شان این است که کودک را در خیابان شناسایی و جذب کنند و یکی از کارهای مهمی که این مراکز انجام می دهند، آموزش هایی است مثل آموزش خودمراقبتی؛ مثلا بسته به سن کودک، در حوزه های مختلف از جمله مواد مخدر و مهارت نه گفتن، خودمراقبتی بدنی و اگر آزاری دید چگونه محل پر آسیب را ترک کند و حداقل شروع به فریاد زدن کند.

وی در خصوص ارائه آماری از اعتیاد و ابتلا به ایدز کودکان خیابانی گفت: در دوره ای، از این کودکان تست اچ آی وی گرفتیم و علی رغم تصور ذهنی مان در خصوص اینکه این آمار ممکن است زیاد باشد؛ اما آمار خیلی پایین بود و عده ای که مبتلا بودند نیز به احتمال زیاد از راه وراثت به اچ آی وی مبتلا شده اند، تا یک تعرض خیابانی.

کودکان کار بیشتر به گل اعتیاد دارند، چون سهل الوصول است

حیدرهایی در خصوص اعتیاد این کودکان تاکید کرد: در حال حاضر سه مرکز نگهداری کودکان مصرف کننده مواد مخدر داریم که در سه استان تهران، سیستان و بلوچستان و مازندران به صورت پایلوت ارائه خدمت می کنند. این کودکان بعد از اینکه توسط وزارت بهداشت سم زدایی شدند، در مراکز بهزیستی نگهداری می شوند و اگر والدینی داشتند که امکان بازگشت کودک به آن خانواده ها وجود داشت تحویل خانواده داده می شوند، ولی اگر اینگونه نبود در مرکز می مانند تا اقدامات حمایتی صورت بگیرد و امکان بازگشت کودک به خانه وجود داشته باشد. تعداد این بچه ها نسبت به آمار کلی کودکان خیابانی بسیار کمتر است. برای مثال در سیستان و بلوچستان، از ابتدای سال حدود 40 نفر را پذیرش کردیم و اکثرا هم ترخیص شدند. این بچه ها بیشتر به ماده مخدر گل اعتیاد دارند، چراکه سهل الوصول تر است.