کمبود شدید تمام انواع سرم در ایران /"سدیم کلراید" نایاب ترین سرم /افزایش مصرف در روزهای اخیر، علت اصلی

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، در روزهای اخیر خبرهای زیادی از کمبود سرم بخصوص سرم های مورد نیاز اتاق های عمل در فضای رسانه ای کشور منتشر شده است و حتی مخاطبان رکنا با ارسال پیام هایی به این پایگاه خبری، اعلام کرده اند که سرم تزریقی «سدیم کلوراید» و سایر سرم های شست و شوی مورد نیاز اعمال جراحی کمیاب و حتی در بعضی داروخانه ها نایاب شده است.

در این میان در حالی که خبرها از کمبود سرم مورد نیاز اتاق های عمل در بازار رسمی کشور حکایت دارد، پیام های مخاطبان رکنا حاکی از این است که بعضی سرم های شست و شو در بازار سیاه دارو یافت می شود و با وجود این که مراکز درمانی می توانند سرم های کمیاب شده را با قیمت حدود 300 هزار تومان از شرکت های پخش دارای مجوز سازمان غذا و دارو تهیه کنند، بعضا به دلیل نبود سرم در بیمارستان ها، همراهان بیماران ناچار می شوند که انواع سرم شست و شو را با قیمتی بین 1 تا 1.5 میلیون تومان از بازار سیاه بخرند؛ مساله ای که به گفته مخاطبان رکنا، باعث می شود هزینه عمل های جراحی در برخی موارد بین 3 تا 4 میلیون تومان افزایش یابد.

سازمان غذا و دارو نظارت خود را بر بازار سیاه تشدید کند

مشکلات مربوط به کمبود سرم را از دکتر سید علی فاطمی، نایب رئیس انجمن داروسازان ایران جویا شدیم و او نیز در پاسخ به رکنا گفت: متاسفانه اکنون تقریبا همه انواع سرم در کشور دچار کمبود است، اما سازمان غذا و دارو با استفاده از ابزارهای نظارتی خود از جمله سامانه تیتک به شدت نحوه توزیع سرم در کشور را کنترل می کند و شرایط برای نشت انبوه سرم از بازار رسمی به بازار آزاد دشوار است. البته نمی توان نشت سرم به بازار آزاد را به طور کامل انکار کرد و مسئولان سازمان غذا و دارو حتما باید در شرایط کمبود شدید سرم، نظارت خود را بر بازار سیاه دارویی کشور تشدید کنند.

نایب رئیس انجمن داروسازان ایران ادامه داد: با توجه به این که سرم های تولیدی با اولویت خاص به مراکز درمانی و اتاق های جراحی تحویل داده می شود، بعید است که یک بیمارستان تا آن حد به کمبود سرم دچار شود که از همراه بیمار بخواهد که از بازار سیاه سرم تهیه کند. البته بازهم ممکن است چنین اتفاقی رخ دهد و اگر مردم دیدند که یک مرکز درمانی به همراه بیمار سفارش می کند که برای تهیه سرم، حتما به بازار سیاه سر بزند و بعد هم قیمت عمل جراحی را به دلیل تهیه سرم از بازار سیاه افزایش می دهد، موضوع را حتما به سامانه 190 وزارت بهداشت اطلاع دهند.

وی افزود: همه سرم ها دارای کد شناسایی مشخصی هستند که روی آنها حک شده است و تمام این کدها نیز در سامانه تیتک سازمان غذا و دارو درج می شود. بنابراین حتی اگر یک بطری سرم از بازار رسمی دارو به بازار سیاه راه پیدا کند، سازمان غذا و دارو به راحتی می تواند پیگیر شود که این سرم از کجا نشت کرده و وارد بازار غیررسمی شده است.

کدام انواع سرم کمیاب تر هستند؟

فاطمی در پاسخ به این سوال که کدام انواع سرم در کشور دچار کمبود شده اند، گفت: اکنون مساله کمبود متوجه همه سرم ها بخصوص سرم های تزریقی است، ولی سرم های نمکی، سرم های شست و شو، سرم های قندی نمکی و سرم های رینگر بیش از سایر سرم ها کمیاب شده اند. نایاب ترین سرم موجود در کشور نیز سرم سدیم کلوراید است که برای جبران آب و الکترولیت های از دست رفته بدن و درمان فوری تخلیه شدید نمک بدن به کار می رود.

وی در ادامه تاکید کرد: اکنون وضعیت سرم در کشور به هیچ وجه مناسب نیست و شرکت های پخش زیر نظر سازمان غذا و دارو موظف شده اند که سرم های خود را با اولویت ویژه و به صورت سهمیه بندی به مراکز جراحی و بیمارستان ها تحویل دهند. به همین دلیل، در بسیاری از داروخانه ها و برخی درمانگاه ها با کمبود شدید سرم مواجه شده ایم، اما وضعیت در بیمارستان ها و اتاق های عمل تا حدودی بهتر است.

افزایش مصرف در روزهای اخیر، علت اصلی کمبود شدید سرم

نایب رئیس انجمن داروسازان ایران در پاسخ به این سوال که چرا با وجود کمبود سرم در ابتدای تابستان سال گذشته، امسال هم مجددا با کمبود سرم مواجه شده ایم، توضیح داد: در ایران پنج کارخانه تولیدکننده سرم وجود دارد که یکی از آنها در تبریز قرار گرفته است که به تنهایی 40 درصد سرم مورد نیاز کشور را تامین می کند. سال گذشته این کارخانه پیش از شروع تابستان برای تعمیرات و اورهال تعطیل کرده بود که البته این تعطیلی بسیار بدموقع بود، چون هم زمان شاهد اوج گیری پیک پنجم کرونا در کشور بودیم و این اتفاق به کمبود شدید سرم در ایران دامن زد.

وی در ادامه اظهار داشت: علت اصلی کمبود سرم در سال گذشته، تعطیل شدن خط تولید یک کارخانه بود، اما امسال هیچ کارخانه ای دچار تعطیلی نشده و به نظر می رسد کمبود کنونی ناشی از افزایش مصرف سرم در ایران است، زیرا ظاهرا کارخانه ها با حداکثر توان تولید خود مشغول فعالیت هستند و در چنین شرایطی معمولا ظرفیت تولید و مصرف سرم در کشور متناسب با یکدیگر است، پس می توان افزایش مصرف سرم در روزهای اخیر را علت اصلی کمبود آن دانست.

ظرفیت کنونی تولید سرم در ایران کفاف نیاز داخل را نمی دهد

فاطمی با اشاره آمارهای مربوط به تولید و مصرف سرم در ایران گفت: ماهانه بین 10 تا 12 میلیون بطری سرم در کشورمان تولید می شود و این یعنی روزانه حدود 400 هزار سرم در شبکه بهداشت و درمان کشور توزیع می شود. همچنین روزانه بین یک میلیون تا یک میلیون و 200 هزار نسخه در داروخانه ها پیچیده می شود و عملا اگر از هر سه نسخه، فقط یک نسخه شامل سرم باشد، نباید دچار کمبود سرم شویم.

وی در ادامه گفت: ظاهرا در روزهای اخیر تعداد نسخه های حاوی سرم در کشور بیشتر شده است، چون بررسی های ما نشان می دهد که کارخانجات سرم سازی کشور با بالاترین ظرفیت خود مشغول تولید هستند. بنابراین به نظر می رسد در برخی مواقع، ظرفیت کنونی تولید داخل سرم کفاف نیاز بازار را نمی دهد و ما حتما افزایش ظرفیت تولید یا واردات، میزان سرم توزیع شده در شبکه بهداشت و درمان کشور از مقدار مصرف روزمره مردم در شرایط عادی بالاتر ببریم.

تکرار کمبود سرم به علت نبود ذخیره استراتژیک دارویی

نایب رئیس انجمن داروسازان ایران با تاکید بر لزوم ایجاد ذخیره استراتژیک برای سرم و سایر داروهای اساسی مورد نیاز مردم عنوان کرد: هیچ کشوری ظرفیت تولید سرم را صرفا مطابق با نیاز روزمره و عادی شهروندان خود تنظیم نمی کند، بلکه بیش از مصرف عادی سرم ذخیره می کند تا اگر شرایطی مثل موج جدید کرونا یا اتفاقاتی مثل امروز رخ داد، با کمبود سرم مواجه نشود.

وی در ادامه تاکید کرد: ما حتما باید در کشورمان برای سه تا چهار ماه ذخیره استراتژیک دارویی داشته باشیم و داروهای اساسی بخصوص سرم را در انبارهای استراتژیک ذخیره کنیم، اما متاسفانه این مساله در کشورمان جدی گرفته نمی شود و سال گذشته نیز دقیقا به خاطر نبود ذخیره استراتژیک و تعطیل شدن تولید سرم توسط یک کارخانه به مشکل خوردیم و امسال هم افزایش مصرف سرم باعث شده است که مجددا دچار کمبود شدید سرم شویم، زیرا متاسفانه ذخیره استراتژیک دارویی در کشورمان وجود ندارد.

حتما باید ذخیره استراتژیک دارویی ایجاد کنیم

فاطمی با تاکید بر افزایش مصرف سرم در روزهای اخیر گفت: در چند روز گذشته قطعا مصرف سرم از 400 هزار واحد در روز در سطح کشور بیشتر شده است، چون اکنون کارخانجات تولید سرم با حداکثر ظرفیت مشغول فعالیت هستند و معمولا تولید 400 هزار واحد در روز نیاز عادی مردم را برطرف می کند. اما به نظر می رسد به دلیل افزایش آمار عفونت های تابستانه از جمله اسهال ویروسی، وبا و سایر مشکلات گوارشی مصرف سرم افزایش یافته است.

نایب رئیس انجمن داروسازان ایران ادامه داد: با توجه به این که در روزهای اخیر میلیون ها ایرانی به صورت زمینی در راهپیمایی اربعین شرکت کرده اند، احتمال دارد که تعدادی از این افراد بر اثر عفونت های مختلف دچار مشکلات گوارشی شوند و بعد از مراجعه به مراکز درمانی به سرم نیاز داشته باشند و همین مساله میزان مصرف سرم در کشور را بیشتر کند.

فاطمی در ادامه تاکید کرد: ما باید از قبل پیش بینی می کردیم که احتمال دارد در برخی مواقع مصرف سرم در کشور بیش از حد تولید روزمره بالا برود و باید از گذشته به فکر ایجاد ذخیره استراتژیک سرم و سایر داروهای اساسی می بودیم. این کار نیز جز با افزایش ظرفیت تولید یا واردات بیشتر سرم امکان پذیر نیست، اقدامی که باید از قبل اتفاق می افتاد تا امروز دچار کمبود شدید سرم نشویم.

وی در پایان تصریح کرد: واردات تنها یکی از راه های جبران کمبود سرم در ایران است و سال گذشته نیز در اوج بحران کمبود سرم، وزارت بهداشت اقدام به واردات چند محموله سرم کرد. البته واردات سرم معمولا به صورت زمینی راحت تر است، ولی ما نباید برای جبران کمبود سرم صرفا به فکر افزایش واردات باشیم، بلکه باید با بالا بردن ظرفیت تولید، مقدار سرم موجود در کشور را از مصرف روزمره مردم بیشتر کنیم تا بتوانیم با ایجاد ذخایر استراتژیک، مانع از کمبود مجدد سرم در آینده بشویم.