اجازه ثبت فامیل مادر برای فرزندان با حضور پدر / حق ولایت بر فرزند را در شروط ضمن عقد بیاورید

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، در قوانین کشور ، مادر چه جایگاه و حق و حقوقی نسبت به فرزند دارد؟ ارتباط قانون با حق مادر در برابر فرزندان مثل فردی غریبه است که تنها می تواند قیم باشد نه ولی !

قانونگذار در مواد 1180 و 1181 قانون مدنی حق ولایت را که مهم ترین و اصلی ترین حق بر فرزند است بر عهده پدر و جد پدری گذاشته است درحالیکه مادر نیز جزو والدین محسوب می‌شود و باید عنوان «ولی» را داشته باشد اما  قانون حق ولایت فقط پدر را «ولی خاص» یا «ولی قهری» و فرزند را نیز «مولی‌علیه» می‌داند.

البته در ماده 1148 اصلاحی قانون مدنی عنوان شده است؛ هرگاه پدر یا جد پدری طفل، غبطه و مصلحت فرزند صغیر را رعایت نکنند و مرتکب اقداماتی شوند که موجب ضرر فرزند شود، به تقاضای یکی از نزدیکان وی یا به درخواست رئیس حوزه قضایی پس از اثبات، دادگاه پدر را از سمت ولایت عزل و از تصرف در اموال فرزند منع و برای اداره امور مالی وی فرد صالحی را به عنوان قیم تعیین می‌کند.

گفتنی است: با وجود این شرایط باز هم مادر در هیچ فرضی نمی‌تواند ولی خاص طفل باشد و حق ولایت در حد آزادی و اختیارات ولی قهری را داشته باشد و تنها می‌تواند طبق مقررات قانون مدنی، فقط به عنوان قیم «آن‌هم تحت شرایط قانونی» تعیین شود.

 در همین زمینه با «فریده غیرت» وکیل پایه یک دادگستری، به گفت‌وگو نشستیم:

فریده غیرت درباره حقوق مادران نسبت به فرزندانشان در ایران گفت: ابتدا ما باید به حقوق زنان بپردازیم چرا که در قوانین ما تبعیض هایی بین حقوق زن و مرد وجود دارد و آنها در خانواده و اجتماع از حقوق مساوی برخوردار نیستند. هنگامی که یک زن ازدواج می‌‌کند اختیار زندگی، فرزند و حتی اداره او بر عهده مرد است. زمانی که قانون می‌خواهد راجع به خانواده توضیح دهد، ریاست خانواده را ازآن مرد می‌داند و زن دارای آن حقوق مساوی نیست. یکی از علل وضع این قانون نیز این است که مرد عهده دار نفقه خانواده است و باید او مخارج زندگی را تامین کند. در دنیای امروز زنان کار می‌کنند اما مکلف به تامین مخارج زندگی نیستند بنابر این مردان از اختیارات بیشتری مثل ولایت بر فرزند را عهده دار هستند.

این فعال زنان با بیان اینکه در مشرق زمین و به خصوص در کشور ما ایران، مادران تلاش بسیار زیادی برای فرزندانشان می‌کنند ولی  اختیار مطلق به دست پدر است. مگر در مواقع خاص که زن و مرد بخواهند با تفاهم به یک نقطه مشترک برسند تاکید داشت :  در نتیجه اختیارات زن به عنوان یک مادر بسیار کم است.

این وکیل دادگستری تشریح کرد: اگر زن و مرد از یکدیگر جدا شوند، زن آزاد است تا در مسائل مختلف تصمیم بگیرد و دیگر مانند زمانی که در خانه پدر یا همسر زندگی می‌کرد، کسی نمی‌تواند در زندگی او دخالت داشته باشد. حال اگر این زن فرزندی داشته باشد درصورت نبود پدر این جدپدری  است که می‌تواند حضانت فرزند را برعهده بگیرد و مادر باز اختیار ندارد. مگر اینکه به موجب قانون بتواند اختیار ولایت را از طریق قانون بگیرد تا بتواند فرزند خود را نگه دارد.

حق ولایت بر فرزند را در شروط ضمن عقد بیاورید

غیرت در پاسخ به این سوال که آیا در شروط ضمن عقد می‌توان ولایت برفرزند را آورد تصریح کرد: زن و مرد هنگام ازدواج، شروطی را ضمن عقد قرار می‌دهند. این شروط مربوط به مسائلی است که هم اکنون وجود دارد. یعنی زن و مرد می‌توانند اختیارات خود را تحت شرایطی تنظیم کنند که برای طرفین در حکم قانون است. اما اصولا این موضوع یک بحث حقوقی را به دنبال دارد که ببینم آیا می‌شود درباره فرزندی که هنوز به وجود نیامده تصمیم گیری کرد.

وی افزود: البته امروز در شروط ضمن عقد، فرزند نیامده را نیز در نظر می‌گیرند و این مسئله از نظر حقوقی قابل بحث است چرا که هنوز فرزندی به وجود نیامده که ما بخواهیم درباره آن تصمیم گیری کنیم.

زنان با حکم قضایی می‌توانند نام خود را به فرزندان بدهند

این فعال زنان در خصوص به حضانت گرفتن فرزند توسط زنان گفت: ما در مواردی دیده ایم که یک زن، با وجود تمام مشکلاتی که برای این کار وجود دارد، فرزندی را به سرپرستی قبول کرده و ثبت احوال نیز نام آن زن را روی کودک گذاشته است چرا که ما در قانون  شرایط خاصی دارا هستیم که  مادر می‌تواند برای فرزندش شناسنامه بگیرد.

وی در پاسخ به این سوال که آیا مادر با حضور پدر نیز می‌تواند برای فرزند  شناسنامه ای با فامیل خود دریافت کند مطرح کرد: با حضور پدر نیز مادر می تواند فامیل خود را بر فرزند بگذارد البته شروط خاص دارد .پرونده ای داشته ام که مردی ناباب وجود داشت که حتی منکر فرزند خود می‌شد ،حتی حاضر نبود که برای این موضوع در دادگاه حضور پیدا بکند بعد طرح شکایت و بررسی های قضایی  در نهایت اجازه داده شد  به نام مادر شناسنامه صادر شود.

این وکیل دادگستری در پایان تصریح کرد: در مواردی که پدر وجود دارد اما از صلاحیت لازم برخوردار نیست یا نمی‌خواهد فرزند را بر عهده بگیرد می‌توان دادگاه را متقاعد کرد تا شناسنامه را به نام مادر صادر کند. البته مواردی که تاکنون پیش آمده بسیار استثنایی و نادر است.

خبرنگار : علی چاهه