نگاهی آماری به فعالیت‌های اورژانس اجتماعی

یکی از نهادهای راه‌اندازی‌شده برای کاهش آسیب‌های اجتماعی و مداخله در روند آن، اورژانس اجتماعی است. این نهاد که تولد آن به دهه هفتاد برمی‌گردد، به دلیل عدم اطلاع‌رسانی مناسب رسانه‌ای، سال‌هاست که مهجور مانده است. هرچند در سال‌های اخیر، با اهتمام بیشتر مسؤولان امر به این مهم، تاحدودی این مشکل برطرف شده است. در این گزارش، مروری داریم بر تماس‌های گرفته‌شده با اورژانس اجتماعی در سال‌های اخیر و روند گزارش آسیب‌ها به این نهاد و همچنین فعالیت‌ها و اقدامات اورژانس اجتماعی.

تولد اورژانس یا فوریت‌های اجتماعی به دهه ٧٠ باز می‌گردد و رسالت راه‌اندازی و تشکیل این نهاد اجتماعی و خدماتی در کشور بر مبنای پاسخ‌گویی به نیازهای روانی و خانوادگی مردم و حل یا کاهش مشکلات و آسیب‌های آن‌ها با استفاده از تدوین و اجرای برنامه‌های مرتبط است. درواقع این نهاد اجتماعی حاصل فعالیت‌های سازمان بهزیستی در دفتر امور آسیب‌دیدگان اجتماعی بوده است که تلفیقی از تیم‌های مداخله در بحران (مرکز اورژانس اجتماعی)، خط تلفن اورژانس اجتماعی (123) و تیم سیار اورژانس اجتماعی (خدمات اجتماعی سیار) است.

اورژانس اجتماعی در مواقع بروز بحران در خانواده،‌ دعوا بین زوج‌ها، کودک‌آزاری، خشونت خانگی، اقدام به خودکشی، فرار Escape از منزل و... وارد عمل می‌شود. در سراسر کشور 178 مرکز پایگاه خدمات اجتماعی و 298 خودرو اورژانس اجتماعی خدمات سیار وجود دارد و هم‌اکنون در اورژانس اجتماعی حدود 2 ‌هزار نیرو مشغول به کار هستند. این در حالی است که 45‌ درصد تماس‌ها با خط 123 فقط برای گرفتن راهنمایی درباره اعتیاد است.

کمبود نیرو در اورژانس اجتماعی

کمبود نیرو یکی از عمده‌ترین دغدغه‌های اورژانس اجتماعی به‌شمار می‌رود و زمانی بیشتر خود را نمایان می‌سازد که بدانیم طبق اظهارات حبیب‌الله مسعودی‌فرید، معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی کشور،١۴٠ شهر بالای ١۵٠ هزار نفر کشور فاقد چنین سازوکاری برای مقابله با آسیب‌های اجتماعی در مواقع اورژانسی، بحرانی یا فوریتی است. به تعبیری می‌توان گفت میلیون‌ها نفر از چنین خدماتی محروم هستند و این در شرایطی است که نرخ آسیب‌ها و نارسایی‌های اجتماعی چندان مطلوب به نظر نمی‌رسد. درواقع می‌توان گفت که اورژانس اجتماعی که وظیفه حمایت از افراد در معرض آسیب اجتماعی و آسیب‌دیده را دارد، خود دچار آسیب‌هایی چون کمبود نیرو، اعتبارات و مشکلات قانونی است.

تعداد قابل توجهی از شهروندان از اورژانس اجتماعی بی‌خبرند

با وجود اهمیت خدماتی که اورژانس اجتماعی کشور ارائه می‌دهد اما درصد کمی از مردم از ماهیت خدمات آن آگاهی دارند و به نظر می‌رسد که اطلاع‌رسانی، حلقه گمشده اورژانس اجتماعی کشور است. در حالی‌که بسیاری از مردم در زمان وقوع بیماری، حادثه Incident آتش‌سوزی و یا دعوا و منازعه می‌دانند که با چه شماره‌هایی تماس بگیرند اما افراد کمی را می‌توان یافت که بدانند خط 123 متعلق به کدام نهاد است و چه کمک‌هایی ارائه می‌دهد.

میزان تماس‌های دریافتی اورژانس اجتماعی در طی سال‌های 91 تا 95

البته روند اطلاع‌رسانی فعالیت‌های اورژانس اجتماعی در طی سال‌های اخیر دچار تغییرات شده و خصوصاً در دو سه سال اخیر گزارش‌های نظام‌‌مند و دسته‌بندی‌شده‌ای ارائه می‌شود که باعث اهمیت یافتن آن در بین افراد جامعه می‌شود. یکی از نشانه‌های آن را می‌توان روند تغییرات تعداد تماس‌های دریافتی اورژانس اجتماعی دانست که روندی رو به رشد و افزایشی داشته است. این امر می‌تواند نشان از آگاهی نسبت به خدمات این نهاد اجتماعی کشور داشته باشد، به طوری‌که آمارهای تماس‌های دریافتی اورژانس اجتماعی از 99 هزار و 900 تماس مرتبط در سال 1390، به 173 هزار تماس در سال 95 رسیده است.

گزارش رییس اورژانس اجتماعی از خدمات این مرکز در سال 95

بر اساس گزارش‌های ارائه‌شده از سوی مسؤولان امر، کودک‌آزاری، همسرآزاری، اعتیاد و خودکشی مهم‌ترین علل تماس با اورژانس اجتماعی عنوان شده است. این موارد در گزارش‌های ارائه‌شده اورژانس اجتماعی در سال 95 نیز صدق می‌کند و همچون سال‌های گذشته بیشترین میزان تماس‌ها را به خود اختصاص داده است.

در گزارش آماری رییس مرکز فوریت‌های اجتماعی بهزیستی کشور از میزان تماس‌های دریافتی این مرکز در سال 95 آمده است:

- 173 هزار مورد تماس با خط 123 (اورژانس اجتماعی) در طی سال 95؛

- پذیرش 4000 نفر در ۱۹۷ مرکز مداخله بحران؛

- ارائه خدمات به ۹۰ هزار نفر توسط ۲۹۷ تیم‌ سیار؛

- گزارش 5225 مورد خودکشی به اورژانس اجتماعی (مراجعه 886 مورد به مراکز ثابت مداخله در بحران، مراجعه 2017 مورد به تیمهای سیار، تماس ۲۳۲۲ مورد با خط ۱۲۳)؛

- گزارش 26500 مورد کودک‌آزاری؛

- گزارش 13370 مورد همسرآزاری؛

- تعداد 4800 مورد فرار از منزل.

اسدبیگی با بیان این‌که حوادث Accidents اجتماعی از منابع مختلفی به ما گزارش می‌شود گفت: همسایگان، اقوام، مدرسه، مردم رهگذر، نیروی انتظامی، سازمان‌های مردم‌نهاد، بیمارستان‌ها و مراکز درمانی از جمله مراجعی هستند که فوریت‌های اجتماعی به‌ویژه کودک‌آزاری‌ها را به ما گزارش می‌کنند.

رییس اورژانس اجتماعی کشور با بیان این‌که در اورژانس‌های اجتماعی سراسرکشور حدود ۲۰۰۰ نیرو مشغول به کار هستند گفت: ۱۹۷ مرکز مداخله بحران و ۳۰۰ خودروی ارائه خدمات سیار داریم. در ابتدای سال جاری ۲۴ مرکز مداخله دیگر افتتاح شد و طبق مصوبه مجلس و برنامه ششم توسعه مکلف شدیم در سال ۹۶ ، ۱۴۰ مرکز جدید اورژانس در شهرهای با جمعیت بالاتر از ۵۰ هزارنفر دایر کنیم.

روند تغییرات آسیب‌های گزارش‌شده از سال 92 تا 95

آسیب‌های گزارش‌شده به اورژانس اجتماعی از سال 92 تا 95 نشان می‌دهد که کودک‌آزاری و خشونت خانگی بیشترین میزان تماس‌های اورژانس اجتماعی را به خود اختصاص داده است. به عنوان مثال در مورد کودک‌آزاری میزان گزارش‌های اعلام‌شده از سوی مسؤولان اورژانس اجتماعی از 10 هزار مورد در سال 92، به 26 هزار و 500 مورد در سال 95 افزایش یافته است و میزان تماس‌های دریافتی مربوط به همسرآزاری از 6 هزار و 440 مورد در سال 92، به 13 هزار و 370 مورد در سال 95 رسیده است.

البته این نکته بایستی یادآوری شود که بسیاری از موارد نظیر میزان اختلافات خانوادگی و منازعات، آمار فرار از منزل و گزارش‌های مربوط به خودکشی و اعتیاد نیز در طی این سال‌ها به طور منظم گزارش نشده است و به‌خصوص درباره آمارهای سال‌های 92 و 93 صرفاً به گزارش‌های نامنظم و جسته و گریخته می‌توان اتکا کرد.برای ورود به کانال تلگرام ما کلیک کنید.