کشت گیاهان دارویی، شغل جایگزین پولساز برای دامداری سنتی/ چرای مازاد بر پروانه و فروش مرتع جرم است

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، با وجود این که دامداری سنتی راهکار اصلی تامین معیشت حدود 1.5 میلیون ایرانی است، اما در سال های اخیر با کاهش پایداری اکوسیستم های طبیعی به دلیل خشکسالی و تغییرات اقلیمی و البته افزایش جمعیت دام اهلی و استفاده بیش از حد مجاز دامداران از پروانه های مرتع داری خود، شاهد آن هستیم که دامداری سنتی برخلاف گذشته دیگر تنها یک روش تامین معیشت محسوب نمی شود، بلکه به یکی از اساسی ترین معضلات زیست محیطی کشور تبدیل شده است که هم به تخریب عرصه های طبیعی، کاهش پوشش گیاهی و تشدید فرسایش خاک دامن می زند و هم به تهدید مهمی برای جمعیت حیات وحش تبدیل شده است.

در این میان استان چهارمحال و بختیاری یکی از مهمترین استان های کشور در حوزه پرورش سنتی دام اهلی است که هم به دلیل سابقه تاریخی و هم به دلیل حضور گسترده عشایر در آن، بخش مهمی از دامداری سنتی کشور در این استان انجام می شود و برخی فعالان محیط زیست استان تخمین می زنند که جمعیت دام اهلی در چهارمحال و بختیاری سه برابر ظرفیت مراتع آن است. این در حالی است که بخش زیادی از مراتع عرفی دامداران سنتی در حاشیه یا داخل زیستگاه های حیات وحش قرار گرفته و گسترش دامداری سنتی در این مناطق، تعارض شدیدی را با جمعیت حیات وحش ایجاد کرده است.

این در حالی است که نه تنها در شرایط کنونی اقلیمی کشور و ناپایدار شدن بسیاری از اکوسیستم های طبیعی، دامداری سنتی به خودی خود یک معضل زیست محیطی تلقی می شود، بلکه عدم پایبندی به قوانین تعیین شده درباره این مساله، به تشدید آسیب های ناشی از دامداری سنتی بر عرصه های طبیعی کشور اضافه می کند؛ از جمله بی قانونی هایی که در این زمینه در بسیاری از نقاط کشورمان از جمله چهارمحال و بختیاری رخ می دهد، این است که دامداران بیش از تعداد مجاز تعیین شده در پروانه های مرتع داری خود، دام اهلی به عرصه های طبیعی می برند یا خارج از موعد تعیین شده در پروانه خود، گله های دام را در حاشیه یا داخل زیستگاه های حیات وحش می چرانند.

کشت گیاهان دارویی، معیشت جایگزین مناسب دامداری سنتی

در این میان اما در حالی شاهد آسیب زدن شدید دامداری سنتی به مراتع و زیستگاه های حیات وحش در چهارمحال و بختیاری هستیم که در این استان مانند بسیاری از دیگر مناطق کوهستانی ایران، یک معیشت جایگزین مهم وجود دارد که نسبت به ظرفیت های اشتغالزایی در آن حوزه بی توجهی شده است؛ این معیشت جایگزین نیز چیزی نیست جز برداشت اصولی یا کشت گیاهان دارویی که هم به صورت خودرو در عرصه های طبیعی کشور رویش می کنند و می توان با برداشت اصولی و نه ریشه کنی آنها به کسب درآمد پرداخت و هم شرایط آب و خاک استان چهارمحال و بختیاری و بسیاری از دیگر استان های کشور برای اشتغالزایی با توسعه پرورش گیاهان دارویی کاملا مهیا است.

البته اخیرا اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان چهارمحال و بختیاری تفاهم نامه ای پنج ساله را برای انجام همکاری های مشترک با اداره کل محیط زیست استان به امضا رسانده است که براساس آن قرار است دو طرف تعارضات میان حیات وحش و دام اهلی و سایر تعارضات میان مرتع داران و حیوانات وحشی استان را مدیریت کنند و همچنین اقدامات مشترکی برای حفاظت از محیط طبیعی و کاهش آلودگی های زیست محیطی در سطح استان انجام دهند.

همچنین اداره کل منابع طبیعی چهارمحال و بختیاری طرح های مناسبی را برای تشویق مرتع داران استان به کاهش جمعیت دام اهلی و افزایش کشت پرورش گیاهان دارویی در استان در دست اجرا دارد و مسئولان این اداره کل تاکید دارند که مرتع داران می توانند برای کاهش آسیب گله های دام اهلی خود به محیط زیست منطقه، از جمعیت گله های دام بکاهند و به جای آن در همان مراتع خود، به پرورش گیاهان دارویی بپردازند، زیرا توسعه کشت گیاهان دارویی نه تنها مانند چرای بی رویه دام باعث تشدید فرسایش خاک نمی شود، بلکه این گیاهان محصولاتی کم‌آب‌بر هستند که پرورش آنها ضربه ای را به منابع آبی استان وارد نمی کند.

چرای مازاد بر پروانه و فروش مرتع جرم است

در همین راستا، دکتر اصغر احمدی، مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان چهارمحال و بختیاری با تاکید بر برنامه ریزی برای تقویت همکاری های بین ادارات کل منابع طبیعی و محیط زیست استان به خبرنگار رکنا گفت: مدیریت و نظارت بر دامداری سنتی، طرح های مرتع داری و صدور پروانه چرا از سیاست های اصلی اداره کل منابع طبیعی استان چهارمحال و بختیاری است. ما با هرگونه ورود دام مازاد بر پروانه به مراتع استان مخالفیم و هر دامداری که نسبت به پروانه چرای خود تخلف کند، با او برخورد می کنیم و آن شخص را به عنوان متخلف به دادگاه معرفی می کنیم و به ازای هر واحد دامی، جرایمی مطابق با رقمی که دادگاه تعیین می کند، از دامدار متخلف دریافت می کنیم.

وی افزود: جرایم نقدی که قوه قضاییه برای دامداران متخلف اعمال می کند، یکی از اصلی ترین موارد بازدارنده است که باعث می شود دامداران، گله های دام را مازاد بر پروانه چرا یا خارج از موعد تعیین شده در طرح مرتع داری به عرصه های طبیعی استان نبرند. بنابراین حضور دام مازاد بر پروانه یا چرای دام زودتر و دیرتر از زمان تعیین شده در مجوزهای صادره از طرف اداره کل منابع طبیعی استان قطعا ممنوع است و مشمول پیگرد قانونی می شود.

مدیرکل منابع طبیعی چهارمحال و بختیاری تاکید کرد: فروش مرتع یا پروانه مرتع داری کاملا ممنوع است و از نظر ما اگر یک مرتع دار چه امتیاز پروانه خود را بفروشد، چه خود مرتع را به فروش برساند، در هر دو صورت مرتکب جرم شده است و ما حتما با او برخورد قانونی می کنیم. از نظر ما، فرقی ندارد که یک مرتع در عرصه های حوزه محیط زیست یا اراضی منابع طبیعی قرار داشته باشد، فروش مرتع یا پروانه مرتع داری قطعا غیرقانونی است و مهمترین عامل بازدارندگی این مساله نیز جرایمی است که قوه قضاییه برای فروش مرتع یا پروانه مرتع داری اعمال می کند.

درآمد پرورش گیاهان دارویی می تواند از دامداری سنتی بیشتر باشد

احمدی در بخش دیگری از صحبت هایش با تاکید بر لزوم توسعه کشت گیاهان دارویی در سطح استان چهارمحال و بختیاری گفت: ما برنامه داریم تمام جوامع محلی حاشیه عرصه های طبیعی را به سمتی ببریم که در توسعه مراتع و جنگل ها به سازمان منابع طبیعی کمک کنند. در همین راستا برای این که دارندگان پروانه های مرتع داری بتوانند برای کسب منافع اقتصادی بیشتر از مراتع خود، آسیب کمتری به این مراتع بزنند، اجازه کشت، توسعه یا برداشت گیاهان دارویی خودرو را به این افراد داده ایم. البته اولویت کشت یا برداشت گیاهان دارویی در هر مرتع، با دارندگان پروانه چرا یا طرح مرتع داری در آن عرصه است.

مدیرکل منابع طبیعی چهارمحال و بختیاری ادامه داد: ما برای این که مردم به کشت و پرورش گیاهان دارویی تشویق شوند، اعلام کرده ایم هر کسی که آمادگی اجرای طرح های مربوط به کشت گیاهان دارویی را دارد، متناسب با طرح های ارائه شده توسط این افراد، از تعداد دام های مجاز آنها کسر می کنیم و در عوض به دارندگان طرح های مرتع داری، اجازه پرورش گیاهان دارویی می دهیم. یعنی سیاست ما در جهت توسعه پرورش گیاهان دارویی، خروج دام از مرتع و اقتصادی کردن معیشت و زندگی بهره برداران عرصه های ملی با کمترین تخریب محیط زیستی است.

وی در پایان تصریح کرد: کشت گیاهان دارویی یکی از مهمترین معیشت های جایگزین دامداری سنتی در سطح ایران محسوب می شود و توسعه پرورش گیاهان دارویی قطعا می تواند به خروج دام اهلی از مراتع کشور کمک کند. توصیه ما به عموم مرتع داران استان چهارمحال و بختیاری و سایر نقاط کشور این است که با توسعه بهره برداری اصولی یا کشت گیاهان دارویی، به امرار معاش بپردازند، زیرا پرورش گیاهان دارویی حتی می تواند درآمدی بیشتر از دامداری سنتی برای مرتع داران به همراه داشته باشد.