40 درصد سوخت تولیدی در ایران استاندارد است / سوخت غیراستاندارد بیشتر از خودروهای داخلی در آلودگی هوا نقش دارد

اخیرا سازمان محیط زیست از هیات دولت درخواست کرده است که مصوبه مربوط به تعویق ارتقای استانداردهای آلایندگی جدید در تولید خودروهای داخلی را که در روزهای پایانی سال گذشته به درخواست وزارت صمت تصویب شده بود، لغو کند. این در حالی است که اظهارات داریوش گل علیزاده، سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست در گفت و گو با رکنا از این حکایت دارد که با توجه به این که تنها حدود 40 درصد سوخت تولیدی در ایران دارای استاندارد یورو 4 یا استاندارد یورو 5 است، اما بیشتر خودروهایی که در سطح کشور تردد می کنند، استانداردهای یورو 5 یا یورو 6 را دارند، عملا می توان گفت سوخت غیراستاندارد تولیدی در کشورمان بیش از خودروهای تولیدشده توسط خودروسازان داخلی در تشدید آلودگی هوا در کلانشهرها نقش دارد.

مخالفت سازمان محیط زیست با تعویق چهار ساله ارتقای استاندارد آلایندگی خودروها

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، در روزهای اخیر سازمان حفاظت محیط زیست کشور طی مکاتبات متعددی با هیات دولت خواستار لغو مصوبه تعویق استانداردهای آلایندگی وسایل نقلیه شده و با صدور اطلاعیه ای تاکید کرده است که به هیچ وجه با خودروسازان و وزارت صمت در این زمینه مماشات نخواهد کرد. ماجرا از این قرار است که وزارت صمت در سال گذشته از هیات دولت خواسته بود که رساندن سطح آلایندگی خودروها به استاندارد یورو 6 را به مدت چهار سال به تعویق بیندازد، ولی سازمان حفاظت محیط زیست تنها با تعویق 6 ماهه این فرآیند موافقت کرده بود.

در چنین شرایطی اما وزارت صمت در جلسه مورخ 18 اسفند 1400 هیات وزیران بدون موافقت سازمان محیط زیست از دولت درخواست کرد که مصوبه ای را برای تعویق چهار ساله استانداردهای آلایندگی خودروها تصویب کند و این مصوبه نیز در همان زمان در هیات دولت تصویب شد. اما حالا سازمان حفاظت محیط زیست با تاکید بر لزوم حراست از محیط زیست کشور برای نسل های آینده، از هیات وزیران خواسته است که به صورت فوری این مصوبه را لغو کند و فقط همان 6 ماه به وزارت صمت و خودروسازان مجوز دهد تا رساندن سطح آلایندگی خودروها به استاندارد یورو 6 را به تعویق بیندازند.

داریوش گل علیزاده، سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست در توضیح بیشتر درباره این مساله به خبرنگار رکنا گفت: وزارت صمت تاکید دارد که چون استاندارد سوخت کشور به شرایط یورو 6 نرسیده است، بنابراین فعلا نمی توان استانداردهای یورو 6 را در تولید خودروها اعمال کرد و بهتر است این مساله حداقل یک سال به تعویق بیندازد.

وی افزود: در همین راستا، وزارت صمت در تاریخ 18 اسفند 1400 توانست مصوبه ای را در هیات دولت به تصویب برساند که رساندن سطح آلایندگی خودروها به استاندارد یورو 6 را به مدت چهار سال به تعویق بیندازد، اما چون این مصوبه مراحل کارشناسی خود را طی نکرده بود، ما ضمن درخواست از هیات دولت برای لغو این مصوبه، پیشنهاد اصلاحی خودمان را ارائه داده ایم.

تاثیر مخرب استفاده از سوخت غیراستاندارد بر سیستم موتوری خودروها

البته آن طور که گل علیزاده می گوید، ادعای وزارت صمت مبنی بر این که پایین بودن استاندارد سوخت خودروها مانع از آن می شود که خودروسازان بتوانند استاندارد آلایندگی خودروها را به سطح یورو 6 برسانند، پر بیراه نیست؛ زیرا هم اکنون روزانه به طور متوسط حدود 90 میلیون لیتر بنزین و 95 میلیون لیتر گازوئیل در سطح کشور توزیع می شود که از این مقدار حداکثر 40 میلیون لیتر بنزین و 34 میلیون لیتر گازوئیل دارای استاندارد یورو 4 یا یورو 5 است.

این آمارها نشان می دهد که روزانه به طور متوسط فقط حدود 40 درصد سوخت تولیدی کشور دارای استانداردهای آلایندگی است، این در حالی است که هم اکنون عمده خودروهای بنزین سوز یا گازوئیل سوز وارداتی کشور دارای استاندارد یورو 6 هستند و استفاده از سوخت نامناسب منجر به وارد شدن آسیب به سیستم موتوری این خودروها می شود. همچنین در حال حاضر خودروهای داخلی دارای استاندارد یورو 5 هستند که مشکلی برای استفاده از سوخت یورو 4 ندارند، اما استفاده از سوخت های با استاندارد پایین تر به آنها آسیب می زند.

همچنین به گفته سرپرست مرکز ملی هوای سازمان محیط زیست، برخورداری خودروهای داخلی از استاندارد آلایندگی یورو 5 در آزمایشگاه آزمون آلایندگی بررسی می شود، به این ترتیب که از هر هزار خودروی تولیدشده در یک خط تولید، یک خودرو به صورت تصادفی به این آزمایشگاه انتقال می یابد و کارشناسان سازمان حفاظت محیط زیست در آن آزمایشگاه ها میزان انطباق خودروها با استانداردهای یورو 5 را بررسی می کنند و اگر خودروی نمونه استانداردهای مربوطه را نداشته باشد، اجازه شماره گذاری به خودروهای تولیدشده در آن خط تولید داده نمی شود.

از بین رفتن استاندارد آلایندگی خودروها در طول زمان استفاده

براساس اظهارات گل علیزاده، قطعه های مختلفی در تعیین استانداردهای آلایندگی خودروها نقش دارند که از جمله مهمترین آنها می توان به کاتالیست، کنیستر و فیلتر اکسیژن در خودروهای سواری و فیلتر جاذب دوده و قطعات کنترل کننده میزان NOxها در خودروهای دیزلی اشاره کرد. حال اگر این قطعات دچار فرسودگی شوند یا برداشته شوند، دیگر خودروها استانداردهای آلایندگی قبلی را نخواهد داشت و استاندارد آنها کاهش خواهد یافت.

در چنین شرایطی اما بسیاری از صاحبان خودروهای سواری و دیزلی هنگامی که قطعات مربوط به آلایندگی خودروهایشان دچار مشکل می شود، به دلیل سهل انگاری یا مشکلات مالی حاضر به تعویض یا تعمیر این قطعات نیستند و صرفا در هنگام دریافت گواهی معاینه فنی، برخی از این قطعات را اجاره می کنند تا آزمون های معاینه فنی را بگذرانند و این یعنی بسیاری از خودروهایی که ظاهرا استاندارد آلایندگی یورو 5 را دارند، عملا آلوده کننده هوا هستند.

سرپرست مرکز ملی هوای سازمان محیط زیست در توضیح بیشتر این مساله گفت: با توجه به بازرسی هایی که کارشناسان سازمان محیط زیست انجام می دهند، می توان گفت در هنگام تولید خودروهای داخلی، اغلب استانداردهای آلایندگی یورو 5 رعایت می شود و در موارد معدودی هم که خودروها این استانداردها را رعایت نمی کنند، سازمان محیط زیست مجوز شماره گذاری آن خودروها را صادر نمی کند و از خودروسازان می خواهد با اصلاح فرآیند تولید، خودروهای خود را به سطحی برسانند که استانداردهای آلایندگی یورو 5 را داشته باشند، اما مشکل این است که معمولا خودروهای تولیدشده در طول زمان استفاده، استانداردهای خود را از دست می دهند.

لزوم ثبت کدهای مخصوص برای کاتالیست و فیلتر جاذب دوده خودروها

در هر صورت، به نظر می رسد با درخواست سازمان حفاظت محیط زیست برای لغو مصوبه مربوط به تعویق استانداردهای آلایندگی خودروها، مهلت یک ساله در زمینه ارتقای این استانداردها به وزارت صمت داده نشود، اما بازهم قطعا وزارت صمت با سازمان محیط زیست رایزنی خواهد کرد تا مدت زمانی مشخص مهلت بگیرد و ارتقای سطح استانداردهای خودروها را به تعویق بیندازد.

در این میان آن طور که گل علیزاده می گوید، میزان انتشار آلایندگی خودروهای دارای استاندارد یورو 5 با خودروهای دارای استاندارد یورو 6 چندان متفاوت نیست و آنچه بیشتر از ارتقای استاندارد آلایندگی خودروها در هنگام تولید اهمیت دارد، حفظ این استانداردها در طول دوران استفاده از آنها است. این در حالی است که در بسیاری از موارد رانندگان خودروهای سواری و سنگین، اهمیت خاصی برای مراقبت از قطعات مربوط به کاهش آلایندگی خودروهای خود ندارند و همین مساله منجر به از دست رفتن آلایندگی خودروها در زمان استفاده از آنها می شود.

به گفته سرپرست مرکز ملی هوای سازمان محیط زیست، مهمترین راهکار برای این که استاندارد آلایندگی خودروها در طول زمان استفاده از آنها حفظ شود، این است که آن دسته از قطعات خودروها مانند کاتالیست، کنیستر و فیلتر جاذب دوده که در تعیین استاندارد آلایندگی آنها نقش دارند، مجهز به کدهای مخصوصی شوند و این کدها در سامانه های پلیس راهور و سیمفا ثبت شوند تا دیگر افراد نتوانند در هنگام شرکت در آزمون های معاینه فنی، قطعات مربوط به استاندارد آلایندگی خودروها را تعویض کنند.

ارتقای کیفیت سوخت با رفع تحریم ها و تامین اعتبارات مورد نیاز پالایشگاه ها

مساله دیگری که باید مورد توجه قرار گیرد، این است که مطابق صحبت های گل علیزاده، با وجود این که عمده خودروهای داخلی و خارجی که در سطح کشور تردد می کنند، از استاندارد یورو 5 یا یورو 6 بهره مند هستند، اما فقط حدود 40 درصد بنزین یا گازوئیلی که در ایران توزیع می شود، استاندارد یورو 4 را دارند و به همین دلیل می توان گفت پایین بودن کیفیت سوخت تولیدی در ایران، بیش از عدم رعایت استانداردهای آلایندگی در تولید خودروهای داخلی در تشدید آلودگی هوای ناشی از منابع متحرک در کلانشهرها موثر است.

به گفته سرپرست مرکز ملی هوای سازمان محیط زیست، وزارت نفت اعلام کرده است که اگر اعتبارات سنگین لازم برای به‌روزرسانی پالایشگاه ها تامین شود، چهار سال زمان می برد تا این وزارتخانه بتواند استاندارد سوخت تولیدی در تمام کشور را به سطح یورو 6 برساند. این در حالی است که همین حالا بسیاری از پالایشگاه های کشور نمی توانند سوخت با استاندارد یورو 4 و یورو 5 تولید کنند.

در چنین شرایطی به نظر می رسد دولت همزمان با اعمال فشار بر خودروسازان برای ارتقای استانداردهای آلایندگی خود به سطح یورو 6، باید اعتبارات لازم برای وزارت نفت را نیز تامین کند تا این وزارتخانه بتواند سطح استاندارد انواع سوخت تولیدی در کشور از جمله بنزین و گازوئیل را به یورو 6 برساند. البته مطابق اظهارات بسیاری از کارشناسان صنعت نفت، تامین این اعتبارات به تنهایی برای ارتقای استاندارد سوخت کشور کافی نخواهد بود و دولت باید برای ارتقای سطح تکنولوژی پالایشگاه های کشور، به رفع تحریم های موجود در این زمینه نیز بپردازد.