روایت تاریخی از اقتصادهای جهان / کشورها چطور از عجیب‌ترین شرایط تورمی عبور کردند؟

. ابر تورم نیز زمانی ایجاد می‌شود که سرعت افزایش قیمت‌ها از کنترل خارج شود و نرخ تورم طی یک ماه از 50 درصد عبور کند و یا طی یک سال به بالاتر از 100 درصد برسد. این پدیده یک قرن است که در تاریخ اقتصاد جهان وجود دارد. بررسی «ایران» در میان منابع مختلف مطبوعات خارجی و مقاله‌های دانشگاهی، نشان می‌دهد که مسأله ابر تورم در دنیا، یک بحران جدی در طول سال‌های 1920 تا 1990 بوده است. در اوایل این دوره، کشورهای اروپایی با مسأله جدی تورم دست و پنجه نرم می‌کردند و بعد از آن نیز کشورهای امریکای لاتین. در حال حاضر نیز کنار عنوان ابرتورم، نام ونزوئلا و زیمبابوه قرار دارد. طی سال 2007 تا 2008، تورم روزانه زیمبابوه به 98 درصد رسیده بود و هر 25 ساعت یک بار، قیمت‌ها دو برابر می‌شد. هر کدام از کشورها برای عبور از شرایط تورم راهکارهای متفاوتی را بسته به شرایط و ریشه‌های شکل‌گیری تورم انتخاب کردند، اما در میان تمام آنها یک سیاست موفق مشترک وجود دارد و آن هم «آزادسازی اقتصادی» است.

ابرتورم؛ از استرالیا تا پرو

بعد از جنگ جهانی اول و دوم، برخی از کشورها به خاطر خرابی‌های بعد از جنگ درگیر ابرتورم شدند. برخی از کشورها به خاطر ویژگی‌های صنعتی شدن با پدیده ابرتورم مواجه شدند و برخی هم بر اثر آشفتگی‌های داخلی. در سال 1922، استرالیا دچار تورم 1426 درصدی شد. در چین در سال 1947 بحران ابر تورم ایجاد شد و در آن زمان دولت چین با اصلاحات ارزی و جایگزین کردن یوان با یوان طلایی، توانست از این بحران عبور کند. کمی جلوتر و در دوره تاریخ معاصر، پرو یکی از کشورهایی است که با مسأله ابرتورم دست و پنجه نرم کرد. این بحران از دهه 1980 تا اوایل دهه 1990 طول کشید. در آن زمان ارزش 3 میلیارد و 210 میلیون از سُل، واحد پول قدیمی پرو، برابر با یک دلار بود. دولت پرو در آن زمان واحد پول اینتی را برای جایگزینی با پول قبلی معرفی کرد که البته باعث تبدیل تورم شدید به یک ابرتورم جدی و وخیم‌تر شدن اوضاع کشور شد. در یونان در سال 1944 تورم روزانه به 18 درصد رسیده بود و هر 4 روز یک بار، قیمت‌ها دو برابر می‌شد. بحران تورم در یونان به اندازه‌ای بود که حتی به قحطی در برخی از شهرها هم رسید. اما تلاش‌های دولت پس از 18 ماه برای رسیدن به ثبات از طریق اصلاحات مالی، تسهیلات دهی و ایجاد یک واحد پولی جدید برای مهار تورم نتیجه داد.

فوبیای آلمانی

«با خاطره دردناکی که از ابرتورم 1930 باقی مانده است، آلمان ممکن است برنامه بانک مرکزی اروپا را برای آزاد کردن نقدینگی تغییر دهد.» این خبر کوتاه اقتصادی، در ژانویه 2018 در خبرگزاری‌های مختلفی منتشر شد که نشان می‌داد آلمان اگرچه حالا دارای اقتصادی بزرگ و پیشرفته است اما ترس تاریخی از تورم هنوز در آن وجود دارد و عبرت‌هایی که از آن گرفته شده، تصمیمات را در اتحادیه اروپا تغییر می‌دهد. در دوره ابرتورم، هر سه روز قیمت‌ها در آلمان دو برابر می‌شد. یکی از دلایل اصلی ابرتورم آلمان، فشار دولت آن زمان به رایش بانک برای چاپ بی‌رویه اسکناس بود. اگرچه در سال‌های پس از جنگ جهانی اول هدف آلمان از تضعیف واحد پول خود افزایش توان رقابتی محصولات صادراتی‌اش بود، اما این سیاست در عمل باعث تبدیل مارک آلمان به کاغذی بی‌ارزش شد. حالا حساسیت آلمان برای استقلال Esteghlal بانک مرکزی به اندازه‌ای است که از آن با عنوان «فوبیای ناشی از تورم» یاد می‌شود. بر اساس اطلاعات کتاب جنگ‌های ارزی نوشته جیمز ریکاردز که ترجمه آن را دنیای اقتصاد منتشر کرده است، دو راه‌حل بیشترین تأثیر را در مهار موج ابرتورم در آلمان داشته است؛ یکی «اصلاحات پولی» و دیگری «خارج کردن بانک مرکزی از منابع رفع کسری بودجه دولت» آلمان‌ها که در دهه‌ پیش از جنگ‌جهانی دوم در برخی از برهه‌ها تورم ماهانه سه رقمی را تجربه کرده بودند پس از اصلاح نگاهشان به سیاست‌های پولی در سال 1948، بیش از تمامی کشورهای اروپایی و امریکا در مهار تورم موفق بوده‌اند.

مورد خاص بولیوی

مسأله تورم در بولیوی در تمام دنیا منحصر به فرد است. این کشور تنها موردی است که ابر تورم آن نه نتیجه جنگ خارجی، نه جنگ داخلی و نه حتی یک انقلاب سیاسی بوده است. تورم این کشور در نتیجه شوک‌هایی بود که طی یک دوره بی‌ثباتی سیاسی به کشور وارد شد.

جفری ساکس، اقتصاددان امریکایی در مقاله‌ای با عنوان «ابرتورم و ثبات در بولیوی» که سال 2001 منتشر شد، می‌نویسد:«تورم بولیوی طی سال 1984 و 1985 سریع‌ترین تورم در تاریخ امریکای لاتین و یکی از بزرگترین‌ها در جهان بوده است. طی یک بازه 12 ماهه، نرخ تورم سالانه به 60 هزار درصد رسید. اما در 29 آگوست 1985 یک برنامه ثبات فراگیر توسط دولتی که تازه به قدرت رسیده بود، معرفی شد. طی 10 روز تورم متوقف شد و قیمت‌ها شروع به کاهش کردند. اگرچه در دسامبر 1985 و ژانویه 1986 قیمت‌ها 9 درصد افزایش یافتند، اما ابرتورم خنثی شده بود.» ساکس، علت موفقیت این برنامه را نیز چنین شرح می‌دهد:«برنامه دولت جدید، بسیار بلندپروازانه بود که ثبات در تمام جنبه‌های اقتصاد کلان را

در برمی‌گرفت. این برنامه شامل اصلاحات مالی، آزادسازی تجاری، کنترل قیمت‌های داخلی و خصوصی‌سازی و تمرکززدایی کسب و کارهای عمومی بود.»

تورم 10 میلیون درصدی در انتظار ونزوئلا

833000% عددی است که نشان می‌دهد چه بر سر قیمت‌ها در ونزوئلا آمده است. بر اساس گزارش صندوق بین‌المللی پول(IMF) نرخ تورم این کشور در ابتدای سال 2019 به 1 میلیون درصد هم خواهد رسید. در ماه آگوست، رئیس جمهوری این کشور ارزی جدید را با کاهش 5 صفر از بولیوار، پول ملی این کشور معرفی کرد، حداقل دستمزد و مالیات بر ارزش افزوده را افزایش داد و یارانه سوخت را هم کاهش داد. اما این سیاست‌ها در جنگ با ابرتورمی که در 5 سال اخیر بلای جان این کشور شده شکست خوردند. سرعت رشد قیمت‌ها آنقدر افسارگسیخته شده که بر اساس پیش‌بینیIMF تورم آن تا انتهای سال 2019 ممکن است به 10 میلیون درصد هم برسد.اخبار 24 ساعت گذشته رکنا را از دست ندهید