جنازه هایی که دوبار دفن شدند

یک روز که در اتاق دکتر محمد طباطبایی رئیس پزشکی قانونی نشسته بودم دیدم یک سرگرد نظامی وارد اتاق شد تا برای دو فردی که شب قبل در میدان تیر عشرت‌آباد تیرباران شده بودند جواز دفن بگیرد.

دکتر طباطبایی پرسید جنازه‌ها را به سالن تشریح آورده‌اید؟ سرگرد جواب داد: نه قربان در یک قبرستان قدیمی تهران دفن کرده‌ایم.

دکتر با تعجب پرسید بدون داشتن تأییدیه پزشکی قانونی چطور مرده‌ها را دفن کرده‌اید؟

جالب اینکه من به عنوان خبرنگار گروه حوادث کیهان، شب قبل در مراسم اعدام این دو حضور داشتم و اعدام‌شدگان طیب حاج رضایی و همکارش از چهره‌های معروف میدان میوه و تره‌بار بودند که به اتهام شرکت در راه‌اندازی غائله پانزده خرداد 42 در دادگاه نظامی تهران به مرگ محکوم شده بودند. قضیه از این قرار بود که به دستور فرماندار نظامی تهران می‌بایست جنازه‌های هر دو اعدامی را به سرعت و بدون برگزاری مراسمی از طرف مردم که بیم تظاهرات می‌رفت به گورستان منتقل کنند و به خاک بسپارند ابتدا جنازه‌ها را به خواسته خانواده‌ها به ابن‌بابویه بردند که در آنجا دفن کنند اما مسئولان گورستان به هیچ طریقی حاضر نمی‌شدند بدون گواهی پزشکی قانونی اجازه بدهند مرده‌ها در آنجا دفن شوند. مأموران نظامی به ناچار هر دو جنازه را به یک گورستان عمومی می‌برند و در آنجا هم موفق به دفن مرده‌ها نمی‌شوند و سرانجام نظامی‌ها مجبور می‌شوند خودشان بیل و کلنگ در دست بگیرند دو قبر بکنند و مرده‌ها را به خاک بسپارند. اما خانواده‌های سوگوار پی‌بردند اگر از پزشکی قانونی جواز دفن نگیرند در مراحل قانونی بعدی دچار مشکل خواهند شد و سازمان ثبت‌احوال از آنها گواهی فوت می‌خواهد. به همین خاطر برای حل این مشکل به رئیس سازمان پزشکی قانونی مراجعه کرده بودند تا جواز دفن مرده‌ها را بگیرند. اما دکتر طباطبایی با تعجب به سرگرد گفت: شما هر دو را تیرباران کرده‌اید و خودتان هم به طور غیرقانونی مرده‌ها را دفن کرده‌اید. حالا آمده‌اید من جواز دفن بدهم؟

این‌کار ممکن نیست مگر این که هر دو جنازه را به پزشکی قانونی بیاورید تا در اینجا پزشکان ما معاینه‌شان کنند و با تعیین علت مرگ جواز دفن بنویسند وگرنه صدور جواز دفن بدون معاینه اجساد ممکن نیست.

سرگرد نظامی که با مشکل بزرگی روبه‌رو شده بود، جریان را تلفنی به مافوق خود اطلاع داد و او هم با فرمانده نظامی تهران تماس گرفت و سرانجام به ناچار دستور رسید جنازه‌ها را به پزشکی قانونی انتقال بدهند. به این ترتیب جنازه‌ها را از قبرها بیرون آوردند و با آمبولانس نعش‌کش به سالن تشریح سازمان پزشکی قانونی منتقل کردند که پس از معاینه اجساد توسط رئیس پزشکی قانونی خود او جواز دفن را برای سیر مراحل قانونی نوشت تا این بار مرده‌ها را به طور قانونی به خاک بسپارند.

محمد بلوری